Historia

Gdzie jest czarny neseser? Jan Pilecki - kim był człowiek, który nagrywał płyty Polskiego Radia w 1939 roku?

Ostatnia aktualizacja: 13.05.2022 05:50
Był, jak sam twierdził, jedynym pracownikiem działu technicznego, który pozostał na stanowisku po 7 września 1939 roku. To on był odpowiedzialny za nagrywanie płyt z przemówieniami prezydenta Starzyńskiego i raportami podpułkownika Lipińskiego. 
Kim był Jan Pilecki?
Kim był Jan Pilecki? Foto: Polskie Radio/mat. promocyjne

- Nagrań robiliśmy sporo - wspominał po latach Jan Pilecki na antenie Polskiego Radia. - Sztandarowym punktem programu było przemówienie Stefana Starzyńskiego. Prezydent często prosił mnie o pigułki na ból gardła, bo bez przerwy miał chrypkę od mówienia na antenie. Najbardziej przeżyłem moment, w którym dyrektor Edmund Rudnicki przekazał nam informację o kapitulacji. 


Posłuchaj
07:47 jan pilecki.mp3 Wspomnienia Jana Pileckiego na temat pracy w Polskim Radiu we wrześniu 1939 roku. (PR)

 

Jan Issaił Pilecki był polskim Karaimem, od 1937 roku pracował w Polskim Radiu jako inżynier.

"We wrześniu 1939 r. radiowe przemówienia Starzyńskiego i Lipińskiego nagrywane były na płyty Neumanna. Nagrywał je inżynier Jan Issaił Pilecki. Tego młodego człowieka o przystojnej, wiecznie (niezależnie od sytuacji) uśmiechniętej twarzy i niezwykle ujmującym, pogodnym sposobie bycia zapamiętałem szczególnie dobrze. A miał się okazać w latach okupacji postacią niezwykłego formatu. Wraz z kapitulacją Warszawy Pilecki przekazał płytowe nagrania Starzyńskiego władzom wojskowym i na dalszy los tego cennego materiału historycznego (znaczna jego część ocalała dzięki odważnym ludziom) nie miał już wpływu" pisał o nim Jeremi Przybora we wspomnieniach "Przymknięte oko opaczności. Memuarów części wszystkie".

Niedługo po kapitulacji stolicy Jan Pilecki próbował przedostać się do Francji, by tam przyłączyć się do organizowanej emigracyjnej polskiej radiofonii. Został jednak ujęty nieopodal granicy. Trafił do Auschwitz jako jeden z pierwszych więźniów - jego numer obozowy to 808. W obozie spędził pięć lat. Doczekał jego wyzwolenia. 

Pod koniec lat 70. historyk radia prof. Maciej Józef Kwiatkowski zainicjował akcję, której celem było odnalezienie płyt nagranych przez Pileckiego we wrześniu 1939  roku i ewakuowanych z siedziby Polskiego Radia. Dzięki tej inicjatywie do radia zwrócone zostały dwie z trzech części zbioru. Autentyczność nośników potwierdził właśnie Jan Pilecki. Miało to miejsce w specjalnym programie telewizyjnym nadanym w 1979 roku. 

***

Polskie Radio zainicjowało w piątek, 6 maja, narodowe poszukiwania zaginionego zbioru płyt z września 1939 roku. Akcję "Gdzie jest czarny neseser?" wspierają: Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Instytut Pamięci Narodowej.

Część odnalezionej kolekcji – w postaci 93. metalowych płyt gramofonowych – została wpisana w ubiegłym roku na Listę Krajową programu UNESCO "Pamięć świata". Nagrania te zostały wydane właśnie przez Agencję Muzyczną Polskiego Radia w postaci pięciopłytowego, ekskluzywnego boxu.

Premiera albumu "Kolekcja płyt gramofonowych Polskiego Radia z września 1939 roku" jest dla Polskiego Radia jednocześnie impulsem do rozpoczęcia poszukiwań brakującej części kolekcji płyt – akcja opatrzona została hasłem: "Gdzie jest czarny neseser? Polskie Radio inicjuje narodowe poszukiwania zaginionego zbioru płyt z września 1939 roku".

Więcej informacji po adresem czarnyneseser.pl

mat. prasowe/bm