Historia

Nixon w Warszawie. 52 lata od przełomowej wizyty

Ostatnia aktualizacja: 31.05.2024 05:40
31 maja 1972 roku Richard Nixon przybył do Warszawy. Był pierwszym urzędującym prezydentem Stanów Zjednoczonych, który odwiedził Polskę.
Richard i Pat Nixonowie witani przez tłumy warszawiaków, 31.05.1972 roku
Richard i Pat Nixonowie witani przez tłumy warszawiaków, 31.05.1972 rokuFoto: Agencja Forum

Polska Rzeczpospolita Ludowa epoki Edwarda Gierka otwierała się na Zachód. Zaproszenie prezydenta USA miało pomóc w nawiązaniu dobrych relacji, szczególnie na polu gospodarczym. Poza wartościową wymianą handlową polska ekipa rządząca chciała uzyskać od Amerykanów kredyty, które pomogłyby w rozwoju kraju. Co ciekawe, nie była to pierwsza wizyta Nixona w Polsce. W 1959 roku odwiedził nasz kraj jako pierwszy wiceprezydent USA w dziejach. 


Posłuchaj
04:03 TZS 1117 Richard Nixon w Warszawie Program "Tym żył świat" poświęcony wizycie Richarda Nixona w Warszawie w 1972 roku. Audycja Michała Nogasia i Wojciecha Włodarczyka

12:29 Wizyta Richarda Nixona w Warszawie Audycja na temat wizyty Richarda Nixona - prezydenta Stanów Zjednoczonych - i jego małżonki w Warszawie (RWE, 1972)

  

Za żelazną kurtynę

Richard Nixon pod koniec swojej pierwszej kadencji odbył dwie ważne podróże zagraniczne. W lutym 1972 roku odwiedził Pekin, mimo że Chińska Republika Ludowa wciąż była nieuznawana przez Stany Zjednoczone. W maju tego samego roku Nixon wraz z małżonką udał się do Moskwy i Teheranu, a w drodze powrotnej para prezydencka zawitała do Warszawy. Inicjatywa ta wyszła od władz PRL - państwa, które wchodziło w skład bloku komunistycznego, leżącego za żelazną kurtyną. 

31 maja 1972 roku na Okęciu wylądował amerykański Boeing. Parę prezydencką przywitali przewodniczący Rady Państwa Henryk Jabłoński i premier Piotr Jaroszewicz. Po odegraniu hymnów obu państw, Nixon przemaszerował przed kompanią reprezentacyjną wojska polskiego i pozdrowił ich słowami "Czołem żołnierze!". Następnie Jabłoński wygłosił mowę powitalną, w której zawarł oczekiwania związane z tą wizytą:

- Mamy nadzieję, że w czasie Pańskiego pobytu w Warszawie będziemy mogli przeprowadzić szczere i rzeczowe rozmowy na temat spraw międzynarodowych, interesujących nasze oba państwa, jak również na temat kluczowych zagadnień, dotyczących spraw dwustronnych.

Po nim głos zabrał prezydent Nixon, który podziękował za gorące przywitanie i w ciepłych słowach wyraził się o narodzie polskim.

- Nie ma zapewne w świecie innego narodu, który by więcej wycierpiał od wojen niż Polacy. Prezydent Eisenhower mówił mi jeszcze w 1945 roku, kiedy jako dowódca armii amerykańskiej odwiedził Warszawę, że stolica Polski była wówczas zniszczona w 85 proc. Niezłomni Polacy odbudowali swą wielką stolicę, z której słusznie są tak dumni – tymi słowami wyraził podziw dla polskiego narodu Nixon.

Swoją przemowę zakończył po polsku: "Niech żyje Polska!".

Radość na ulicach

Po uroczystym przywitaniu, para prezydencka udała się na Stare Miasto. Polskie władze obawiały się zbyt entuzjastycznego przyjęcia głowy zachodniego imperium przez liczne tłumy warszawiaków. W okresie zimnej wojny takie zachowanie mieszkańców państwa zależnego od ZSRR byłoby źle odebrane w Moskwie.

- Drogę przejazdu limuzyny prezydenta ozdobiono chorągiewkami amerykańskimi i polskimi w ostatniej chwili. W ten sposób mieszkańcy Warszawy nie mogli wiedzieć wcześniej, którymi ulicami będzie jechał prezydent – tak spiker Radia Wolna Europa relacjonował zabiegi władz komunistycznych.

Władze PZPR zaleciły też członkom partii, aby zamiast gromadzić się na ulicach, przyjazd Nixona oglądali w telewizji.

Mimo tych starań prezydenta Nixona witały tłumy Polaków. Zdaniem amerykańskich reporterów na całej trasie przejazdu z Okęcia na Stare Miasto stało 250 tys. ludzi.

- Prezydent Nixon witany był przez władze w Warszawie z poprawną uprzejmością, a przez społeczeństwo gorąco i serdecznie - podsumował relację spiker RWE.

Gdy para prezydencka dotarła pod Grób Nieznanego Żołnierza, tłum manifestantów zaczął naciskać na limuzynę i skandować  nazwisko Nixona. Po złożeniu kwiatów, prezydent podszedł do zgromadzonych, którzy gorąco go przywitali i odśpiewali "Sto lat!". W takiej atmosferze Nixon dotarł do Sejmu, gdzie spotkał się z I Sekretarzem KC PZPR Edwardem Gierkiem, a wieczorem wziął udział w bankiecie zorganizowanym przez premiera Jaroszewicza. Następnego dnia odbyły się oficjalne rozmowy prezydenta USA z polskimi władzami, a popołudniu państwo Nixonowie wrócili do Waszyngtonu.

Czytaj także:

Kennedy vs. Nixon - pierwsza debata telewizyjna

Prezydent Richard Nixon - w cieniu afery Watergate

Posłuchaj
40:07 historia żywa___v2020006003_tr_0-0_179eac6c[00].mp3 Prof. Andrzej Nowak opowiada o początkach epoki Gierka. Audycja "Historia żywa" Doroty Truszczak (PR, 16.03.2020)

Dekada Gierka

Edward Gierek I Sekretarzem KC PZPR został w styczniu 1971. Zastąpił na tym stanowisku Władysława Gomułkę, który słynął z bardzo skromnego stylu życia i tego samego wymagał od Polaków.

- Ludzie oczekiwali poprawy stanu materialnego i możliwości zaspokojenia potrzeb konsumpcyjnych. Gomułka nawoływał do życia oszczędnego, a dwadzieścia kilka lat po wojnie obywatele chcieli odczuć poprawę, wynikającą z faktu, że nikt kraju nie bombarduje, że większość obywateli pracuje ciężko i uczciwie – mówił na antenie Polskiego Radia prof. Andrzej Nowak.

Grudzień 1970 - zobacz serwis historyczny

Krwawo stłumione wystąpienia Grudnia 1970 roku na Wybrzeżu doprowadziły do zmiany ekipy rządzącej. Nadzieje na poprawę jakości życia miał spełnić Edward Gierek. Epoka jego rządów to przede wszystkim otwarcie na Zachód, wielkie inwestycje, rozwój propagandy sukcesu i boom gospodarczy. W pierwszych latach m.in. cofnięto podwyżki żywności, podniesiono pensje, rozpoczęto odbudowę Zamku Królewskiego w Warszawie, a także otwarto Trasę Łazienkowską. Wtedy też miała miejsce wizyta prezydenta Stanów Zjednoczonych.

Niestety kredyty udzielone przez państwa zachodnie (w tym USA) nie zostały właściwie wykorzystane. Doprowadziło to do potężnego kryzysu gospodarczego i utraty władzy przez Gierka w 1980 roku. Długi ze względu na wysokie oprocentowanie rosły z roku na rok. W 1990 roku wynosiły już niemal 50 mld dolarów. Ich spłatę Polska zakończyła dopiero w 2014 roku. 

th

Czytaj także

"Gierek". Kto jest kim w nowym filmie o pierwszym sekretarzu PZPR?

Ostatnia aktualizacja: 20.01.2022 05:50
Obraz o wywołującym do dzisiaj burzliwe dyskusje i skrajne oceny przywódcy PRL nie jest klasycznym filmem historycznym. Pojawiają się w nim fikcyjni bohaterowie i epizody, ale często oparte są na prawdziwych postaciach i wydarzeniach. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Afera Watergate - triumf "czwartej władzy"

Ostatnia aktualizacja: 09.05.2023 05:40
Był to najpoważniejszy kryzys konstytucyjny w historii Stanów Zjednoczonych, który doprowadził do ustąpienia prezydenta i głębokich zmian w funkcjonowaniu administracji. 9 maja 1974 roku rozpoczęły się przesłuchania w sprawie Afery Watergate.
rozwiń zwiń