"Opowieść o ludziach, którzy nie mogą się porozumieć". "Lalka" Bolesława Prusa

– Prus sądził, że nasze serca należy krzepić inaczej, niż robił to Sienkiewicz. Dlatego napisał powieść, która może i dziś irytować czytelnika i z którą ów czytelnik będzie miał pewien kłopot – mówił prof. Józef Bachórz o najsłynniejszym dziele Bolesława Prusa. Wypowiedź tę, obok wielu innych radiowych nagrań, znajdziemy w nowo utworzonym serwisie specjalnym prus.polskieradio.pl.

Serwis specjalny prus.polskieradio.pl

Foto: PR

- Bóg obdarzył Polaków dwoma arcydziełami: ich tytuły to "Dziady" i "Lalka". Przy czym "Lalka" nie była uznawana za wielką powieść aż do czasów Młodej Polski – przypominał w Polskim Radiu inny znawca twórczości Bolesława Prusa, prof. Krzysztof Rutkowski.

Czytelnikom, zwłaszcza tym profesjonalnym, nie podobała się początkowo choćby kompozycja "Lalki": nielinearna, powikłana, rozbita "Pamiętnikiem starego subiekta". Zarzucano również autorowi, że stworzona przez niego narracja niesie "sprzeczne informacje", choćby o głównym bohaterze Stanisławie Wokulskim (Prus tymczasem zastosował nowatorski zabieg "wielu punktów widzenia", ograniczając jednocześnie wszechwiedzę narratora). Nie rozumiano do końca również, jaki jest przekaz owej dalekiej od optymizmu powieści.

Jak opowiadał w Polskim Radiu prof. Józef Bachórz, Prus miał świadomość, że "Lalka" nie będzie dziełem "krzepiącym" w rozumieniu, które nadał temu słowu ukochany już wtedy przez czytelników Sienkiewicz. Nie stanie się opowieścią o dawnej chwale, nie oczaruje wartką akcją i baśniowymi z ducha schematami fabularnymi.

Co więcej - Prus postawił przed czytelnikiem nie lada wyzwanie, nic bowiem w jego powieści nie było jednoznaczne i nic nie zmierzało do "szczęśliwego" zakończenia.

- "Lalka" jest opowieścią o tym, że nasze społeczeństwo funkcjonuje w rozsypce, że u nas wszyscy ze wszystkimi się żrą - opowiadał prof. Józef Bachórz. Jak dodał jednak, arcypowieść Prusa jest bardziej ostrzeżeniem niż jednoznaczną diagnozą.

***
Prof. Ewa Paczoska dla Polskiego Radia: "Lalka jest opowieścią o ludziach, którzy nie mogą się porozumieć".

***
W jakim sensie historia miłości Stanisława Wokulskiego do Izabeli Łęckiej jest w "Lalce" po to, aby przełknąć "pewne gorzkie prawdy"? Dlaczego, jak opowiadał prof. Krzysztof Rutkowski, w "Lalce" tak istotny jest motyw "gąsienicy i motyla"? Z jakich powodów "Lalka" zachwyciła Olgę Tokarczuk i na czym polega "nietypowa i odleciana" interpretacja powieści Prusa według noblistki?

Między innymi odpowiedzi na te pytania znajdzie użytkownik serwisu prus.polskieradio.pl.