Mur berliński – materialna postać "żelaznej kurtyny"

- Góra drutu, zasieki, przeszkody z brył betonowych. Fortyfikacja wymierzona przeciw własnemu miastu, przeciw ludności wschodniego Berlina. Tama postawiona na drodze powodzi ucieczek. To mur, za którym zamknięte jest getto wschodnich Niemiec. To mur wstydu - mówił z Berlina Wojciech Trojanowski na falach Radia Wolna Europa w listopadzie 1961 roku.

Sierpień 1961 - początki prac przy budowie muru berlińskiego

Foto: Wikimedia Commons/Bundesarchiv/Wolf, Helmut J.

W nocy z 12 na 13 sierpnia 1961 pod nadzorem wojska (w tym oddziałów radzieckich stacjonujących we wschodniej części Berlina) rozpoczęła się blokada ulic i torów kolejowych prowadzących do Berlina Zachodniego. Zablokowano wszystkie przejścia graniczne oraz połączenia komunikacyjne między sektorem zachodnim (kontrolowanym przez aliantów) a wschodnim.

Na zdjęciu: Mur Berliński w okolicy Bethaniendamm, aut. Noir (1986 rok), Wikipedia/CC

Plan budowy muru w Berlinie był tajemnicą komunistycznego rządu Niemieckiej Republiki Demokratycznej. Jeszcze dwa miesiące przed rozpoczęciem budowy, przewodniczący Rady Państwa NRD Walter Ulbricht zapewniał, że "nikt nie ma zamiaru budować muru". To z jego ust pierwszy raz padło określenie "mur".

Wzdłuż muru berlińskiego, tak samo, jak i na wewnętrznej granicy pomiędzy RFN i NRD, ustawiono zapory przeciwczołgowe, rowy, zasieki, wieże strażnicze. Ten system zabezpieczeń był przez dziesięciolecia systematycznie rozbudowywany. Mieszkańcy domów znajdujących się w pobliżu muru byli przymusowo wysiedlani a budynki wyburzano.

Ze 156,4 kilometrów granicy wokół Berlina Zachodniego, 43,7 km znajdowało się na terenie Berlina Wschodniego.

Do 1961 roku tysiące Niemców ze strony wschodniej uciekało przez nie do końca strzeżoną granicę do Berlina Zachodniego, a stamtąd samolotami przewożeni byli do Niemiec Zachodnich.

Propaganda Niemieckiej Republiki Demokratycznej określała mur i całkowite zabezpieczenie granic od strony Niemiec Zachodnich, mianem "antyfaszystowskiego wału ochronnego", który powinien chronić NRD przed "emigracją, infiltracją, szpiegostwem, sabotażem, przemytem, wyprzedawaniem i agresją z Zachodu".

Berlin stał się symbolem Europy podzielonej po II wojnie światowej "żelazną kurtyną".

Więcej informacji o historii powstania muru znajdziesz w serwisie specjalnym Kennedy w Berlinie.

im