Historia

Dymitriady. Polskie awantury na moskiewskiej ziemi

Ostatnia aktualizacja: 21.12.2023 05:40
Kryzys w Rosji po śmierci ostatnich Rurykowiczów wykorzystała Rzeczpospolita. Sterując kolejno dwoma rzekomymi synami Iwana Groźnego, polski król i magnaci chcieli podporządkować sobie państwo moskiewskie. Okres ten zapisał się w historii Rosji jako Wielka Smuta.
Obóz Dymitra II pod Tuszynem, Siergiej Ivanow
Obóz Dymitra II pod Tuszynem, Siergiej IvanowFoto: Wikimedia Commons/dp

21 grudnia 1610 roku zginął Dymitr Samozwaniec II, drugi z kolei rzekomy syn Iwana IV Groźnego, pretendent do tronu moskiewskiego popierany przez Polaków.

Po śmierci Iwana Groźnego tron moskiewski przeszedł w ręce jego syna - Fiodora. Faktyczną władzę pełnił w jego imieniu doradca ojca i szwagier - bojar Borys Godunow. Fiodor doczekał się tylko córki, która zmarła w wieku dwóch lat. Następcą cara miał zostać jego młodszy brat - Dymitr. Ten zginął jednak w niejasnych okolicznościach, prawdopodobnie zamordowany na polecenie Godunowa. Sam bojar, po śmierci Fiodora, został obrany carem.

- Godunow objął tron w bardzo niesprzyjających warunkach. Opozycja bojarska zamierzała obalić Godunowa - mówiła prof. Teresa Chynczewska-Hennel w audycji z cyklu "Historia Polski" Andrzeja Sowy.


Posłuchaj
06:32 Dymitriada I.mp3 Audycja z cyklu "Historia Polski" Andrzeja Sowy - prof. Teresa Chynczewska-Hennel przybliża przebieg I dymitriady

 

Wielka Smuta

Dymitr

Na zdjęciu: Dymitr Samozwaniec I, autor: Szymon Boguszowicz, źr. Wikimedia Commons/dp

W kryzysie politycznym państwa moskiewskiego szansę dostrzegła sąsiednia Rzeczpospolita. Początkowo Polacy chcieli podporządkować sobie Moskwę na drodze pokojowej - poprzez obsadzenie Fiodora na polskim tronie lub małżeństwo Zygmunta III z córką Godunowa. Gdy plany pokojowe spełzły na niczym, w Polsce pojawił się cudownie ocalony Dymitr. Król zdecydował się poprzeć rzekomego carewicza, choć porozumienie utrzymywano w tajemnicy. Oficjalnie poparł Dymitra Jerzy Mniszech, wojewoda sandomierski. Dymitr wkroczył do Rosji na czele polsko-litewskiego kontyngentu w 1604 roku.

Marny koniec pierwszego Dymitra

Caryca

Na zdjęciu: Caryca Maryna Mniszchówna w stroju koronacyjnym, Szymon Boguszewicz, źr. Wikimedia Commons/dp

- W trakcie wyprawy zmarł Borys Godunow, jego wojsko przeszło na stronę Dymitra - wyjaśniała historyk.

Dymitr pojął za żonę córkę Jerzego Mniszcha. Rosnące wpływy Polaków wywołały niezadowolenie Rosjan. Kilka dni po ślubie Dymitra z Maryną rozpoczęło się powstanie. On został zabity, ona - aresztowana. Tron objął przywódca spisku bojarów, Wasyl Szujski.

Niedługo później objawił swoje istnienie kolejny rzekomy Dymitr. - Niewątpliwy oszust chciał powtórzyć już raz przerobiony scenariusz oparcia się o Polskę - mówiła prof. Teresa Chynczewska-Hennel. - Nie zabrakło chętnych do zaangażowania się w nową awanturę moskiewską, w której, przy okazji poparcia dla przyszłego cara, łupiono Bogu ducha winną ludność.

Kolejny "cudownie ocalony" potomek Iwana szybko stanął u bram Moskwy. Wykorzystał to Zygmunt III i zażądał uwolnienia więzionych w Moskwie uczestników pierwszej Dymitriady. Wśród uwolnionych była Maryna Mniszech, która została uprowadzona przez ludzi Dymitra. Córka magnata miała poznać w "nowym Dymitrze" zmarłego męża i wzięła z nim ślub. - Była to komedia, bo jeśli był to ocalały mąż, to po cóż ten drugi ślub? - mówiła profesor.


Posłuchaj
05:23 Dymitriada II.mp3 Audycja z cyklu "Historia Polski" Andrzeja Sowy - prof. Teresa Chynczewska-Hennel przybliża przebieg II dymitriady

 

Bitwa pod Kłuszynem

Drugiego Dymitra poparli bojarzy moskiewscy. Zdesperowany Szujski zwrócił się o pomoc do znajdującej się w stanie wojny z Rzeczpospolitą Szwecji. To odmieniło losy wojny domowej i tym razem Dymitr nie mógł czuć się bezpieczny. Wówczas, wiosną 1609 roku, Zygmunt III zdecydował się na jawną interwencję. Rozpoczęło się oblężenie Smoleńska. Dzięki talentowi dowodzącego Stefana Żółkiewskiego doszło do błyskotliwego zwycięstwa pod Kłuszynem. - Naprzeciwko siebie stanęły: wojsko polskie w sile 6,5 tys. jazdy polskiej z piechotą i działami, po stronie Szujskiego było 36 tys. wojska - podawała prof. Teresa Chynczewska-Hennel.

Skompromitowany car został obalony przez Dumę Bojarską. Ta zdecydowała się na pertraktacje z Polakami. Następcą tronu miał zostać syn króla - Władysław, pod warunkiem, że królewicz przejdzie na prawosławie. We wrześniu 1610 roku wojska polskie wkroczyły do Moskwy.

Pokłon
Pokłon byłego cara Wasyla IV Szujskiego z braćmi przed królem polskim Zygmuntem III Wazą na sejmie w Warszawie 29.10.1611, źr. Wikimedia Commons/dp

Wskutek porozumienia polsko-moskiewskiego Dymitr stracił wpływy. Opuszczony przez sojuszników zginął w kłótni z giermkiem w 1610 roku. Rok później pojawił się kolejny "Dymitr" - temu nie udało się już zgromadzić zwolenników. Zginął w roku 1612. W tym samym roku polska drużyna na Kremlu została zlinczowana przez lud moskiewski. Na cara obrano Michała Romanowa - założyciela dynastii, z której pochodzili przyszli inicjatorzy zaborów.

Posłuchaj felietonu prof. Teresy Chynczewskiej-Hennel.

bm

Zobacz więcej na temat: HISTORIA Iwan Groźny Rosja
Czytaj także

Rasputin – car bez korony

Ostatnia aktualizacja: 14.11.2020 05:50
Anegdota mówi, że car Mikołaj II, którego jeden z ministrów usiłował namówić do oddalenia z dworu Rasputina powiedział kiedyś: "Lepszych trzech Rasputinów niż jeden atak histerii carycy".
rozwiń zwiń
Czytaj także

Katarzyna II – demon zła, natchnienie filozofów

Ostatnia aktualizacja: 17.11.2023 05:40
W Polsce Katarzyna II oceniana jest bardzo surowo, uważa się ją za główną sprawczynię upadku naszej państwowości. To ona przysyłała do Warszawy ambasadorów, którzy rządzili jak namiestnicy podbitych prowincji.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Iwan IV Groźny – okrutny car Rosji

Ostatnia aktualizacja: 25.08.2019 05:40
Na swój przydomek zapracował latami bezwzględnych rządów. Na jego polecenie stracono tysiące ludzi. W napadzie szału zamordował nawet własnego syna.
rozwiń zwiń