Historia

Jan Olszewski: te wybory nie były wyborami wolnymi

Ostatnia aktualizacja: 04.06.2019 06:05
- Te wybory nie były wyborami wolnymi ani demokratycznymi w tym sensie, żeby były taką propozycją demokratycznego wyboru, który wszyscy Polacy mogliby przyjąć – mówił były premier Jan Olszewski w 2009 roku podczas sejmowej konferencji "Pomiędzy PRL a III Rzeczpospolitą - 20 lat transformacji" zorganizowanej w 20. rocznicę częściowo wolnych wyborów z 4 czerwca 1989 roku.
Audio
  • Premier RP Jan Olszewski i jedna z liderek NSZZ "Solidarność" Anna Walentynowicz mówili o wyborach z 4 czerwca 1989 roku podczas sejmowej konferencji "Pomiędzy PRL a III Rzeczpospolitą - 20 lat transformacji" zorganizowanej w 20. rocznicę częściowo wolnych wyborów z 4 czerwca 1989 roku. (PR, 4.06.2009)
Uroczyste posiedzenie posłów i senatorów z okazji 20. rocznicy wyborów 4 czerwca 1989 roku, które odbyło się w Sejmie 3 czerwca 2009 roku. Wśród prelegentów zorganizowanej wtedy konferencji Pomiędzy PRL a III Rzeczpospolitą - 20 lat transformacji byli m.in. dawny premier Jan Olszewski i jedna z liderek NSZZ Solidarność Anna Walentynowicz.
Uroczyste posiedzenie posłów i senatorów z okazji 20. rocznicy wyborów 4 czerwca 1989 roku, które odbyło się w Sejmie 3 czerwca 2009 roku. Wśród prelegentów zorganizowanej wtedy konferencji "Pomiędzy PRL a III Rzeczpospolitą - 20 lat transformacji" byli m.in. dawny premier Jan Olszewski i jedna z liderek NSZZ "Solidarność" Anna Walentynowicz.Foto: PAP/Bartłomiej Zborowski

Zgromadzeni posłowie w Sali Kolumnowej powitali owacją na stojącą byłego premiera Jana Olszewskiego.

- Te wybory nie były wyborami wolnymi, ani demokratycznymi w tym sensie, żeby były taką propozycją demokratycznego wyboru, który wszyscy Polacy mogliby przyjąć – mówił wtedy były premier Jan Olszewski. 

Jan Olszewski przypomniał, że w 1989 roku swojego głosu nie oddał co trzeci Polak, co było wyrazem sprzeciwu wobec porozumienia zawartego przez reprezentantów opozycji z władzami PRL.

Wybory 4 czerwca 1989 - zobacz serwis specjalny

Jedną z takich osób była jedna z liderek NSZZ "Solidarności" Anna Walentynowicz, dla której rocznica wyborów 4 czerwca 1989 roku kojarzyła się z porażką Polski.

- To jest powód do świętowania dla Jaruzelskiego i Kiszczaka. Dla mnie to nie jest święto. To jest nasza klęska – wyjaśniała Anna Walentynowicz w 2009 roku.

Choć Jan Olszewski krytykował pierwsze częściowo wolne wybory, przyznał, że należy docenić postawę Polaków w 1989 roku.

- Przekonaliśmy się wtedy i to jest rzeczywiście najistotniejsze, że po czterdziestu paru latach prób zakorzenienia ustroju, który został Polsce narzucony, Polacy zademonstrowali wtedy, kiedy uzyskali pierwszą do tego okazję, swój zdecydowany sprzeciw przeciwko temu systemowi, opór i zdecydowaną wolę odrzucenia, tej narzuconej Polsce formuły – skomentował Jan Olszewski.

Były premier sceptycznie podchodził także do kształtu tranformacji gospodarczo-ustrojowej, która nastąpiła po 1989 roku. Największym zawodem była dla niego tzw. nocna zmiana, czyli obalenie jego rządu, które nastąpiło 4 czerwca 1992 roku - czyli zaledwie trzy lata po pierwszych częściowo wolnych wyborach.

- Ta misja skończyła się, jak państwo wiedzą, niepowodzeniem. Ten alternatywny projekt budowy procesu polskiej niepodległości, w oparciu o zasadę ciągłości politycznej i moralnej niepodległego państwa, jako przeciwstawny koncepcji budowania państwa demokratycznego, suwerennego na zrębach PRL, 4 czerwca 1992 roku doznał porażki - przypomniał Jan Olszewski.

W konferencji wzięli też udział m.in. profesor Barbara Fedyszak-Radziejowska, prof. Wojciech Roszkowski i prezydencki doradca Andrzej Zybertowicz.

Podczas obrad "Okrągłego Stołu" NSZZ "Solidarność" i obóz rządzący doszli do porozumienia, którym miało być rozpisanie wyborów. Dla strony opozycyjnej przeznaczono wszystkie miejsca w Senacie i 35 proc. miejsc w Sejmie. W wyborach z 4 czerwca 1989 roku opozycja zdobyła 99 ze stu miejsc w Senacie i 161 w Sejmie, czyli maksymalną liczbę, na jaką zgodziła się rządząca PZPR. Wynik wyborów zmienił układ sił politycznych i stał się motorem zmian politycznych w krajach dawnego Bloku Wschodniego.

seb


Czytaj także

"Noc teczek", czyli kulisy obalenia rządu Jana Olszewskiego

Ostatnia aktualizacja: 04.06.2024 05:45
W nocy z 4 na 5 czerwca 1992 roku Sejm przegłosował wotum nieufności wobec rządu Jana Olszewskiego. Wtedy upadł pierwszy po II wojnie światowej rząd wyłoniony przez Sejm po całkowicie wolnych wyborach. Na długie lata pogrzebano też szansę na lustrację osób sprawujących funkcje publiczne. To właśnie strach przed "teczkami" stał się jedną z przyczyn odwołania pod osłoną nocy rządu premiera Olszewskiego. Dużą rolę odegrał w tej sprawie ówczesny prezydent Lech Wałęsa. Dopiero 25 lat po "nocnej zmianie" IPN potwierdził, że Wałęsa był tajnym współpracownikiem SB o pseudonimie "Bolek".
rozwiń zwiń
Czytaj także

Anna Walentynowicz - nieustraszona bohaterka Sierpnia ’80

Ostatnia aktualizacja: 15.08.2020 05:58
Jej nazwisko weszło na trwałe do historii polskiego ruchu robotniczego. Swoją bezkompromisową, prostolinijną postawą, uczciwością i stale wyrażanym dążeniem do prawdy zaskarbiła sobie szacunek i wielką popularność wśród robotników, ściągając jednocześnie na siebie prześladowanie i nienawiść władz.
rozwiń zwiń