Urodził się w 1930 roku w Warszawie, pochodził z rodziny kolejarskiej związanej z PPS. Matka Jana Olszewskiego była stryjeczną siostrą Stefana Okrzei - powieszonego w 1905 roku na stokach Cytadeli Warszawskiej działacza niepodległościowego i socjalistycznego, który stał się symbolem walk rewolucyjnych i niepodległościowych.
JAN OLSZEWSKI - ZOBACZ SERWIS SPECJALNY>>>>
W czasie okupacji Jan Olszewski działał w Szarych Szeregach. W Powstaniu Warszawskim był łącznikiem. Wkroczenie Armii Czerwonej do Polski wiązało się z osobistym dramatem Olszewskiego: funkcjonariusze NKWD wywlekli jego dziadka na mróz. Organizm starszego człowieka nie wytrzymał tego doświadczenia.
Po wojnie studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim, Wydział Prawa UW ukończył w 1953 roku.
Jan Olszewski w latach 60. bronił w procesach politycznych m.in.: Jacka Kuronia, Karola Modzelewskiego, Melchiora Wańkowicza, Janusza Szpotańskiego, Wojciecha Ziembińskiego. W 1975 roku podpisał "List 59" - protest przeciw poprawkom wprowadzającym do konstytucji PRL przewodnią rolę PZPR i sojusz z ZSRR. W 1976 roku bronił w sądach robotników Radomia i Ursusa. Współpracował z KOR i Ruchem Obrony Praw Człowieka i Obywatela.
W 1980 r. doradzał Solidarności i Lechowi Wałęsie. W sierpniu 1980 roku mecenas Olszewski współpracował przy organizowaniu strajków w Warszawie. Kiedy ogłoszono stan wojenny, przebywał w Gdańsku i prawdopodobnie dzięki temu uniknął aresztowania. Wrócił do Warszawy, gdzie natychmiast pojechał do siedziby Episkopatu Polski. Z ramienia sekretarza episkopatu abp. Bronisława Dąbrowskiego prowadził pertraktacje z władzami ws. zwolnienia z więzień i obozów internowania osób chorych. Stale współpracował z podziemną Solidarnością. Bronił w sądach m.in.: Lecha Wałęsę, Zbigniewa Romaszewskiego, Zbigniewa Bujaka.
Członek KOR i uczestnik obrad Okrągłego Stołu
Jako członek Komitetu Obywatelskiego przy Lechu Wałęsie uczestniczył w rozmowach Okrągłego Stołu. Był pełnomocnikiem rodziny ks. Jerzego Popiełuszki podczas procesu jego zabójców z SB. Posłuchaj fragmentu mowy końcowej Jana Olszewskiego:
W 1989 został członkiem Niezależnego Komitetu Historycznego Badania Zbrodni Katyńskiej, a w 1990 był współzałożycielem i fundatorem Polskiej Fundacji Katyńskiej.
Komitet Obrony Robotników - zobacz serwis historyczny
Zwieńczeniem kariery politycznej Olszewskiego była funkcja szefa rządu. W 1991 roku Wałęsa powołał go na premiera, a 23 grudnia 1991 jego rząd otrzymał wotum zaufania od Sejmu - pierwszego po wojnie wybranego w pełni wolnych wyborach.
Ujawnienie archiwaliów SB przez ówczesnego szefa MSW Antoniego Macierewicza poprzedziło upadek rządu Jana Olszewskiego w nocy z 4 na 5 czerwca 1992 roku, określanej później jako "noc teczek". 4 czerwca rano do Sejmu trafiły koperty z tzw. listą Macierewicza, na której znajdowały się nazwiska polityków figurujących w archiwach MSW jako tajni współpracownicy komunistycznych służb specjalnych.
- Ja chciałbym stąd wyjść tylko z jednym osiągnięciem. I jak do tej chwili mam przekonanie, że z nim wychodzę. Chciałbym mianowicie wtedy, kiedy ten gmach opuszczę, (...) normalnie na ulice tego miasta wyjść i popatrzeć ludziom w oczy - mówił Olszewski do posłów tego dnia.
Posłuchaj:
Dalsze losy polityczne
Od 1990 r. należał do Porozumienia Centrum. Kiedy w 1992 roku PC podzieliło się, Olszewski stanął na czele Ruchu dla Rzeczypospolitej. Po klęsce wyborczej 19 września 1993 roku stracił przywództwo na rzecz Romualda Szeremietiewa.
Posłuchaj cyklu rozmów z Janem Olszewskim, które w Polskim Radiu przeprowadzili Dorota Truszczak i Andrzej Sowa z radiowej Jedynki.
Przed wyborami prezydenckimi w 1995 roku Olszewski brał udział w organizowanym przez "S" konklawe w Konwencie św. Katarzyny. Konwent miał m.in. rozstrzygnąć spory zwolenników Olszewskiego i Hanny Gronkiewicz-Waltz. Wystartowali oboje. Były premier z większym powodzeniem - zajął 4. miejsce, uzyskując 6,86 proc. poparcia. Po wyborach powstał Ruch Obrony Polski - partia, której był wieloletnim liderem.
ROP nie wszedł w 1996 roku do Akcji Wyborczej Solidarność. W wyborach ROP uzyskał 5,56 proc. poparcia i wprowadził do Sejmu 6 posłów pozostających w opozycji.
W 2001 r. wybrany do Sejmu z list Ligi Polskich Rodzin, wystąpił z klubu latem 2002 r. Olszewski, Tadeusz Kędziak i Henryk Lewczuk utworzyli wtedy Koło Poselskie Ruchu Odbudowy Polski. Przed wyborami w 2005 r. utworzył - wraz z Antonim Macierewiczem - Ruch Patriotyczny. Partia nie weszła do parlamentu.
W latach 1989-1991 i 2005-2006 Olszewski zasiadał w Trybunale Stanu. W kwietniu 2006 roku został doradcą prezydenta Lecha Kaczyńskiego do spraw politycznych. 20 stycznia 2011 roku zrezygnował z funkcji przewodniczącego ROP.
Zmarł 7 lutego 2019 roku.
IAR/PAP/im/bm/kor
