Poezja i "okaleczony świat". Sylwetka Adama Zagajewskiego
Atak (natchnienia)
- Miałem chyba 19 lat, wtedy już postanowiłem, że będę pisarzem, ale nie bardzo wiedziałem, jak to się robi. Pewnej nocy nie mogłem spać. Nagle napisałem kilkanaście wierszy, to był taki atak natchnienia, bardzo dziwny. Od tamtego momentu jakoś poważniej zacząłem myśleć o pisaniu wierszy.
01:04 atak.mp3 Atak (natchnienia). Adam Zagajewski w rozmowie z Joanną Szwedowską (PR, 2005)
Obraz poety w wierszach – z planu słuchowiska [POSŁUCHAJ]
Barańczak Stanisław
- Pierwszy raz zetknąłem się z nim jakoś bliżej, kiedy wysłałem swój wiersz na jakiś konkurs, na którym zwyciężył właśnie Staszek. Później jeździłem do Poznania i tam zaczęły się słynne kolacje u Barańczaków. To były początki lat 70.
02:03 Barańczak.mp3 Adam Zagajewski o Stanisławie Barańczaku. Audycja Jerzego Sosnowskiego (PR, 2015)
Brodski Josif
- Uważał, co mnie zawsze najbardziej rozśmieszało, że jeżeli kierowcy zatrzymują się na czerwonym świetle to dlatego, że czytają poezję. Że etyka bierze się z poezji. Dla niego pamięć ludzkości szła przez poezję.
Czapski Józef
- Kiedy on powoli odpływał od świata, prosił, żeby mu czytać różna rzeczy. Czytałem mu także jego własne teksty sprzed lat i widziałem, jaka to jest terapia dla niego. Jak słowo, w tym wypadku jego, które doskonale pamiętał, pomaga mu żyć. Świat Czapskiego wraca do mnie.
02:09 Czapski.mp3 Adam Zagajewski o Józefie Czapskim. Audycja Doroty Gacek (PR, 2020)
Dzieciństwo
- Bez niego nie byłoby ani poezji, ani sztuki. Dzieciństwo to jest ogromna skarbnica, która nas żywi. Chociaż jak jesteśmy dziećmi, nikt nam nie mówi, że dzieje się coś niezwykłego, że powinniśmy bardzo uważanie to przyjmować i zapamiętywać.
02:04 Dzieciństwo.mp3 Dzieciństwo. Adam Zagajewski w rozmowie z Joanną Szwedowską (PR, 2005)
Ewolucja (we własnej poezji)
- Dotychczasowe moje tomiki określane były jako poezja publicystyczna czy polityczna. Od jakiegoś czasu piszę wiersze, które nie mieszczą się w tych kategoriach. Myślę, że jest rewolucyjna ewolucja, otwarcie się na większą ilość fenomenów, na bogactwo świata.
02:58 ewolucja.mp3 Zmiany w poezji. Z Adamem Zagajewskim rozmawia Ewa Czarnecka (RWE, 1986)
Gliwice
- Mieszkaliśmy w małej uliczce, tuż obok Wojtka Pszoniaka. Gdy wieczorami wychodziłem na balkon, z komina koksowni wydobywał się ogień. To było niezwykłe, jak dantejskie sceny. Była także mięta, były wspomnienia lwowskie, byli ludzie, którzy mówili z akcentem śląskim, byli tacy, którzy mówili po niemiecku. To było w pewien sposób miasto kosmopolityczne, chociaż nie wiedziało się o tym.
Herbert Zbigniew
- Mam kilka hipotez, dlaczego on pisał o malarstwie. Między innymi była to Herberta polemika z nowoczesnością. W esejach o malarstwie czy architekturze również jest on trochę inny niż w wierszach. Tam jest dystans, eseje o sztuce zaś pisane są z miłością.
02:58 Herbert.mp3 Adam Zagajewski o związkach Zbigniewa Herberta z malarstwem. Audycja Doroty Gacek (PR, 2008)
Ironia
- Norwid nam mówił, że bez ironii nie da się pisać i żyć. Ale są dwie różne rzeczy: ironia jako jeden ze składników świata poetyckiego i ironia jako światopogląd.
00:47 Ironia.mp3 Ironia dobra i ironia zła. Adam Zagajewski w rozmowie z Dariuszem Bugajskim (PR, 2019)
Kornahuser Julian
- "Świat nieprzedstawiony" nie był naszym debiutem, obaj mieliśmy już nasze książki poetyckie. Ale on był wcześniej dojrzałym poetą, ja potrzebowałem trochę więcej czasu. On od razu wszedł w ton przyspieszonego mówienia, wierszy niecierpliwych, które wybuchały, które były jednym zdaniem.
01:31 Kornhauser ok.mp3 Adam Zagajewski o Julianie Kornhauserze. Audycja Joanny Szwedowskiej i Doroty Gacek (PR, 2016)
Miłosz Czesław
- W tej poezji jest zasadnicza i świadoma sprzeczność: poczucie horroru grozy świata i olśnienia jego pięknem. Ten dylemat Miłosza jest jednocześnie motorem napędowym jego poezji. Z jednej strony poczucie "chodzenia nad piekłem", a drugiej potrzeba przezwyciężenia bólu, dostrzeżenia piękna.
02:57 Miłosz.mp3 Adam Zagajewski o wierszu Czesława Miłosza "Czytając japońskiego poetę Issa". Audycja Renaty Gorczyńskiej (RWE, 1986)
Muzyka
- Poetów można podzielić na tych, którzy żyją malarstwem, i na tych, którzy żyją muzyką. Ja czuję się, jak choćby Iwaszkiewicz, poetą muzyki, choć nie stronię od malarstwa. Choć moje spotkanie z muzyką zaczęło się niedobrze. Rodzice wysłali mnie, 7-letniego, na lekcje fortepianu…
18:28 Muzyka.mp3 Adam Zagajewski o muzyce. Audycja Witolda Malesy (PR, 2002)
"Były długie lata, kiedy muzyka Mahlera mi pomagała", mówił w Polskim Radiu Adam Zagajewski Fot. Shutterstock
Norwid
- W swoim wierszu o tym poecie zwracałem się do Norwida ironicznego. Teraz bardziej mnie pociąga Norwid ekstatyczny, gdzie ironia jest zapomniana. Lubię też Norwida satyryka, choćby świetnego obserwatora emigracji paryskiej.
02:48 Norwid.mp3 Adam Zagajewski o Norwidzie. Audycja Doroty Gacek (PR, 2006)
Obrona (poezji)
- Bronię poezji i metafory przed nadmiarem naturalizmu. W zasadzie jest to sytuacja trudna, bo powinno się bronić prawdy przed fałszem i kłamstwami. Są jednak różne walki. Jest ta zasadnicza o to, by poczucie, że prawda jest lepsza od kłamstwa, nie zaginęło, choć są takie tendencje. Jest jednak zupełnie inna wojna, która nie wiadomo, jak się zakończy. To wojna między kulturą, którą dziedziczyliśmy, gdzie wyobraźnia i metafora odgrywają dużą rolę, a faktami, naturalizmem.
05:17 Obrona.mp3 Obrona poezji. Adam Zagajewski w rozmowie z Dariuszem Bugajskim (PR, 2019)
Paryż
- Paryż jest trudnym miastem, właściwie niegościnnym. Ofiarowuje piękne widoki i ulice, ale w sensie ludzkim to nie jest łatwe miasto. Jest w naturze Paryża pewien rodzaj absolutnej akceptacji przybyszów, ale bez ciepła.
02:07 Paryż.mp3 Wypowiedź Adama Zagajewskiego przed powrotem z Paryża do Krakowa. Rozmawia Anna Rzeczycka (RWE, 2002)
Rilke Rainer Maria
- Rilke, który przeżywał w pewnym momencie jakąś artystyczną i duchową przemianę, potrzebował Cézanne'a. A Cézanne malował tylko to, co widział. Dzięki niemu Rilke odszedł od neoromantycznych wzlotów do konkretu.
01:59 Rilke.mp3 Adam Zagajewski, autor wstępu do książki "Cézanne", mówi o wpływie francuskiego malarza na twórczość Rilkego. Audycja Doroty Gacek (PR, 2006)
Studenci (amerykańscy)
- Kiedy miałem zajęcia w Teksasie, w Houston, w ramach tak zwanego creative writing program, moimi studentami byli głównie młodzi poeci i pisarze, często się z nimi przyjaźniłem. Od siedmiu lat jestem w Chicago, to jest normalny wydział, gdzie studenci są nadal sympatyczni, oczytania i inteligentni. Ale nie ma już też bliskości co w Houston.
01:20 Studenci.mp3 O współpracy ze studentami w USA. Adam Zagajewski w rozmowie z Joanną Szwedowską (PR, 2005)
Adam Zagajewski Fot. Andrzej Bołdaniuk
"Świat nieprzedstawiony"
- Ta książka zwracała się przeciwko pewnemu etosowi lat 60., przeciwko fałszywemu estetyzmowi. Wtedy bardzo chciałem uzdrowić duchową sytuację literatury i przyczynić się do tego, żeby było więcej realizmu, więcej brania pod uwagę surowej, przykrej rzeczywistości.
03:07 Świat nieprzedst.mp3 Adam Zagajewski o swojej książce „Świat nieprzedstawiony”. Audycja Konrada Tatarowskiego (RWE, 1990)
Włochy
- Italia jest takim krajem, który nas nigdy nie zawiedzie. A ludzie we Włoszech są na ogół niezwykle sympatyczni - jeśli akurat nie prowadzą samochodu. Jak wsiądą w samochód i są na autostradzie, nagle zamieniają się w dzikie bestie.
10:24 WŁochy.mp3 Adam Zagajewski o podróżach. Audycja Doroty Gacek (PR, 2002)
***
Zmarły 21 marca w Krakowie Adam Zagajewski zostanie pochowany w Panteonie Narodowym w podziemiach krakowskiego kościoła Piotra i Pawła w Krakowie. Msza w intencji zmarłego poety odbyła się w niedzielę 11 kwietnia w Bazylice świętego Floriana. W pożegnaniu Adama Zagajewskiego z powodu trwającej pandemii wzięli udział rodzina i najbliżsi.
Po zakończeniu uroczystości urna z prochami artysty została złożona w bocznej kaplicy świątyni. - Przeniesienie prochów do Panteonu odbędzie się w lecie - mówił Polskiemu Radiu Robert Piaskowski, pełnomocnik prezydenta Krakowa do spraw kultury.
jp
