Historia

61 lat temu Wrocław zaatakowała czarna ospa

Ostatnia aktualizacja: 15.07.2024 05:52
15 lipca 1963 roku wybuchła we Wrocławiu epidemia czarnej ospy. Miasto zostało na kilka tygodni odcięte od reszty kraju. Blokada Wrocławia trwała 95 dni. Był to ostatni przypadek czarnej ospy, jaki odnotowano w Polsce. 
Ograniczenie wjazdu do Wrocławia podczas epidemii w 1963 roku
Ograniczenie wjazdu do Wrocławia podczas epidemii w 1963 rokuFoto: Wikipedia/domena publiczna

- Ubrani byliśmy w stroje ochronne, podwójne fartuchy, rękawiczki gumowe, maski, czepki, specjalne buty - wspominał jeden z lekarzy. 15 lipca 1963 roku wybuchła we Wrocławiu epidemia czarnej ospy.

Początkowo lekarze nie byli w stanie właściwie zdiagnozować choroby. Wysypkę, która pojawiała się na ciele osób zarażonych, przypisywano ospie wietrznej. Tymczasem okazało się, że była to czarna ospa. Przywiózł ją do Polski nasz rodak powracający z Indii. W sumie zachorowało 99 osób, z czego 7 zmarło.


Posłuchaj
02:54 Przypadek czarnej ospy - rozm. z lekarzem.mp3 Przypadek czarnej ospy - fragm. arch. aud. z cyklu "Muzyka i Aktualności". (PR, 30.10.1963)

 

Złe rozpoznanie

Pierwszą śmiertelną ofiarą epidemii we Wrocławiu była pielęgniarka, córka salowej, która sprzątała izolatkę chorego z Indii. Kobieta miała lekką odmianę ospy prawdziwej. Początkowo stwierdzono u niej ospę wietrzną. Dość szybko wyzdrowiała. Natomiast poważne objawy wystąpiły u jej córki. Lekarze sądzili, że zapadła ona na białaczkę o niespotykanie gwałtownym przebiegu. Następnym chorym był syn salowej. Zachorował też lekarz, u którego salowa szukała porady. Mijały dni, wirus się rozprzestrzeniał, a wciąż brakowało właściwej diagnozy.

Dopiero półtora miesiąca po pierwszych zachorowaniach, 15 lipca 1963 roku, we Wrocławiu ogłoszono stan pogotowia przeciwepidemiologicznego.

Wybuch epidemii

- Najwięcej zgłoszeń było pod koniec pierwszego tygodnia od ujawnienia epidemii: około 60 przypadków na dobę. Konsultantów było trzech, nie spaliśmy praktycznie w ogóle przez 12 dni - mówił dr Andrzej Ochlewski, bohater archiwalnego reportażu "Alarm dla miasta odwołany" nadanego w Polskim Radiu 28 listopada 1963 roku. Jego autorkami były Helena Małachowska i Jadwiga Skotnicka.


Posłuchaj
17:22 Alarm dla miasta odwołany - rep.mp3 "Alarm dla miasta odwołany" - reportaż Heleny Małachowskiej i Jadwigi Skotnickiej. (PR, 28.11.1963)

 

Autorki audycji dotarły też do dr Alicji Surowiec. - 17 lipca zgłosiłam się normalnie do szpitala na swój 24-godzinny dyżur - wspominała dr Alicja Surowiec. - Początkowo nic nie wskazywało na dalszy rozwój wypadków. W godzinach popołudniowych zawiadomiono mnie, że mam pojechać do pałacyku w Szczodrem, gdzie organizowano szpital dla chorych, u których stwierdzono ospę. Wieczorem wyjechaliśmy. Tam zastałam tylko jedną pielęgniarkę i jedną salową. Ze sobą zabrałam dwie pielęgniarki i dwie salowe.

Dr Alicja Surowiec spędziła z chorymi 95 dni.

Blokada Wrocławia

Walka z epidemią zaczęła się od zamknięcia trzech szpitali, które stały się ogniskami choroby. Władze Wrocławia wspólnie z ministerstwem zdrowia podjęły decyzję o wprowadzeniu szczególnych rygorów w mieście: przymusowej kwarantannie, przymusowej izolacji osób podejrzanych o kontakty z zarażonym, leczeniu w zamkniętych szpitalach ospowych, obowiązkowych szczepieniach pod groźbą odpowiedzialności karnej. Tym, którzy nie chcieli podporządkować się wprowadzonym przepisom, groziły wysokie grzywny, a nawet więzienie. Stworzono też karne izolatki dla awanturników i buntowników.

- Musieliśmy zabezpieczyć dojście kogokolwiek do szpitala, więc zostały zamknięte wszystkie bramy, później została zorganizowana obstawa milicyjna - opowiadała dr Alicja Surowiec. - W miarę, jak przybywało pacjentów, zaczęło nam brakować miejsc. Wtedy wpadłam na pomysł, żeby w ogrodzie rozstawić wojskowe namioty.

Odwołanie alarmu

Blokada Wrocławia trwała 95 dni. Została odwołana 19 września 1963 roku. Był to ostatni przypadek czarnej ospy, jaki odnotowano w Polsce. Na kanwie ówczesnych wydarzeń powstały m.in. książka "Żołnierze grzechu" Andrzeja Ziemiańskiego oraz film fabularny Romana Załuskiego pt. "Zaraza".

Jak przebiegała dramatyczna walka z czarną ospą we Wrocławiu 50 lat temu? - posłuchaj archiwalnego reportażu Heleny Małachowskiej i Jadwigi Skotnickiej.

bs

Czytaj także

Czarna śmierć. Czy to dżuma spustoszyła Europę?

Ostatnia aktualizacja: 06.11.2017 15:07
- Czym była epidemia z XIV wieku i epidemie późniejsze, skoro w Europie szczurów albo w ogóle nie było, albo ich populacja była zbyt niska, by mogły na taką skalę roznieść dżumę? Co to była za choroba?
rozwiń zwiń
Czytaj także

Historia chorób zakaźnych. Najtragiczniejsza była dżuma, czyli "czarna śmierć"

Ostatnia aktualizacja: 17.03.2020 06:00
Historia epidemii zna wiele przypadków, w których możliwe byłoby ograniczenie liczby ofiar. Przykład grypy "hiszpanki" sprzed stu lat pokazuje, że gdyby ludzie solidarnie stosowali się do zaleceń i unikali dużych skupisk, możliwe byłoby zmniejszenie ofiar pandemii.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Zaraza Justyniana. Czy epidemia zniszczyła antyczną cywilizację?

Ostatnia aktualizacja: 20.03.2020 06:05
W połowie VI wieku cesarz Justynian Wielki był bliski przywrócenia blasku imperium rzymskiemu. Dotychczas wśród wielu historyków panowało przekonanie, że te ambitne plany pokrzyżowała mu pandemia, która miała zabić nawet jedną trzecią mieszkańców basenu Morza Śródziemnego. Badania prowadzone przez zespół, którego członkiem był polski naukowiec, każą spojrzeć na nowo na historię tej choroby.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Szczepienia są skuteczne - potwierdza to historia. Triumf medycyny nad chorobami

Ostatnia aktualizacja: 14.05.2024 06:01
Czy prowincjonalny lekarz może mieć większy wpływ na historię niż Napoleon Bonaparte? I jaki jest związek tego drugiego ze szczepionkami? Odpowiedzi na te i inne pytania udziela historyk prof. Michał Kopczyński.
rozwiń zwiń