Historia

"Sokół maltański" - najważniejszy film gatunku noir

Ostatnia aktualizacja: 03.10.2023 05:30
82 lata temu, 3 października 1941 roku, miał swoją premierę pierwszy film Johna Hustona, a zarazem jeden z jego najważniejszych obrazów - "Sokół maltański". Był początkiem nowego gatunku w świecie kina - "filmu noir".
Peter Lorre i Humphrey Bogart w filmie Sokół maltański z 1941 r.
Peter Lorre i Humphrey Bogart w filmie "Sokół maltański" z 1941 r.Foto: Wikipedia/domena publiczna

Nurt "czarnego filmu"

Powstał na kanwie słynnej powieści z 1930 roku i pod tym samym tytułem pióra Dashiella Hammetta, często określanego mianem "ojca czarnej powieści". W filmie tym zagrali swoje główne role Humphrey Bogart i Mary Astor. Dzieło otrzymało trzy nominacje do Oscara, jednak nie zdobyło żadnej statuetki. Niezależnie od tego uważa się tę debiutancką produkcję Hustona za najbardziej reprezentatywny film z gatunku noir. Trzeba też dodać, że reżyser jest również autorem scenariusza do tego filmu. Nie jest to pierwsza ekranizacja tej książki, bo już rok po jej publikacji nakręcono pierwszego "Sokoła maltańskiego" w reżyserii Roya Del Rutha. Jednak nie odniósł on spodziewanego sukcesu.

W portalu Akademii Filmowej możemy przeczytać bardzo ciekawą notkę dotyczącą filmu z 1941 roku, ale też klarowne wskazanie na podstawowe cechy nowo rodzącego się gatunku kina. Prof. Zygmunt Machwitz tak charakteryzuje i film i gatunek: "Sokół maltański był pierwszą i zarazem charakterystyczną pozycją "czarnego filmu" amerykańskiego. Nurt ten opierał się głównie na wątkach sensacyjnych, ale akcja stanowiła w nich podłoże dla głębszych wartości; posługiwał się wiarygodnym obrazem rzeczywistości i często sięgał po tematykę społeczną. Wypracował specyficzny zespół konwencji. Bohaterowie byli psychologicznie bardziej skomplikowani niż w podobnych filmach w latach trzydziestych i moralnie niejednoznaczni. Nad światem pełnym przemocy i okrucieństwa panowało zło. Atmosfera była intensywnie mroczna i przytłaczająca. To kino ogromnie sugestywne, drapieżne i fascynujące, wiele ze swych walorów zachowało do dzisiejszego dnia".

Plakat filmu "Sokół maltański",w rolach głównych Mary Astor i Humphrey Bogart. Źr. Wikipedia/domena publiczna Plakat filmu "Sokół maltański",w rolach głównych Mary Astor i Humphrey Bogart. Źr. Wikipedia/domena publiczna

Klasyk amerykańskiego kina

Reżyser John Huston nakręcił swój pierwszy film dość późno, bo w wieku 35 lat. Choć film stał się jednym z najważniejszych klasyków amerykańskiego kina, to swoje pierwsze nagrody Akademii Filmowej zdobył za "Skarb Sierra Madre" z 1948 roku i były to Oscary za najlepszą reżyserię i najlepszy scenariusz adaptowany. Co ciekawe, trzeci Oscar dla tego filmu powędrował do rąk jego ojca, Waltera Hustona, za najlepszą rolę drugoplanową.

Jednak w dorobku tego reżysera mamy więcej ciekawych i wybitnych filmów. Już choćby "Asfaltowa dżungla" z 1950 roku z genialną rolą Marilyn Monroe. Kolejnym wielkim filmem był słynny "Moby Dick" z 1956 roku, w którym zagrał Gregory Peck. Do kolejnych dzieł zaliczyć należy takie tytuły jak: "Skłóceni z życiem" (1961), "Noc iguany" (1964), "Ucieczka do zwycięstw" (1981) wojenny film z doborową obsadą (w tym Sylvester Stallone), "Pod wulkanem" (1984), "Honor Prizzich" (1985) z genialnymi rolami Jacka Nicholsona, Anjelici Huston (córka reżysera) i Kathleen Turner, oraz ostatni jego film "Zmarli" (1987), który jak wiele jego dzieł kręcony był na kanwie literackiego pierwowzoru.

Sugestywny film detektywistyczny

Profesor Zygmunt Machwitz dodaje jeszcze: "Film był niezwykłym debiutem reżyserskim cenionego scenarzysty ("Jezebel") Johna Hustona. W zakresie dramaturgii, inscenizacji i aktorstwa posiadał cechy wielkiego dzieła. Po premierze "The Sunday Times" pisał: Jest to najbardziej interesujący i sugestywny film detektywistyczny, jaki stworzyła kinematografia amerykańska". John Huston wkrótce znalazł się w ścisłej czołówce reżyserów hollywoodzkiego kina. Porównywany z Hemingwayem najchętniej skupiał się na obrazie kondycji ludzkiej w warunkach ekstremalnych, szukał sensu człowieczeństwa w samej idei walki z losem, nawet w sytuacjach przegranych i w obliczu klęski".

Nam nie pozostaje nic innego jak zachęcić Państwa do obejrzenia tego wybitnego filmu w 82. rocznicę jego premiery, warto!

PP


Zobacz więcej na temat: kino Oscary USA
Czytaj także

"Na wschód od Edenu" – opowieść o kruchości własnej tożsamości

Ostatnia aktualizacja: 09.03.2023 05:40
9 marca 1955 roku ukazało się dzieło Elii Kazana – "Na wschód od Edenu". Reżyser swój film opierał na książce Johna Steinbecka, która uznawana jest za jedną z najwybitniejszych powieści w kanonie światowej literatury.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Mija 80 lat od pierwszego klapsa na planie "Casablanki"

Ostatnia aktualizacja: 27.05.2022 08:31
Czas ucieka bardzo szybko. Powtarzamy sobie to zawsze, gdy odnotowujemy kolejną rocznicę. Aż trudno uwierzyć, że minęło już 80 lat od pierwszego klapsa na planie "Casablanki" - dziś filmu kultowego, uznawanego za "melodramat wszech czasów". 
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Nakręcił jedne z najbardziej kontrowersyjnych filmów". Zmarł reżyser "Francuskiego łącznika" i "Egzorcysty"

Ostatnia aktualizacja: 07.08.2023 23:00
Portal Variety, powołując się na żonę artysty poinformował, że reżyser "Francuskiego łącznika" i "Egzorcysty" William Friedkin zmarł w poniedziałek w wieku 87 lat w Los Angeles.
rozwiń zwiń