Niespełna dwa miesiące później, 22 sierpnia powstało Polskie Stronnictwo Ludowe.
- Jakiś przewrót dokonał się w Polsce. Potomkowie hetmanów i wojewodów przybyli na chłopski kongres, by patrzeć i słuchać, jak chłopi obradują nad sprawami państwa. Arystokracja na galerii jako widzowie, a chłopi na dole, niczym aktorzy – wspominał działacz ruchu ludowego Stefan Korboński.
Były premier rządu emigracyjnego, Stanisław Mikołajczyk, uważał, że postanowienia konferencji w Jałcie są bezdyskusyjne i trzeba próbować dogadać się ze Stalinem. Chłodno przyjęty przez komunistów, entuzjastycznie natomiast witany przez społeczeństwo. Po wylądowaniu na lotnisku Okęcie mówił do zebranych tłumów:
- Obywatele! Bracia i siostry moje! Trudno mi przemawiać w tym momencie, kiedy zamyka się krąg mojej podróży. Wierzę, że pójdą za mną wszyscy stamtąd, bo pragną, bo tęsknią, bo chcą być z wami, chcą żyć w wolnej, niepodległej, suwerennej Rzeczypospolitej Polskiej – mówił wzruszony.
Polacy widzieli w Mikołajczyku męża opatrznościowego, wierzyli, że uda mu się sprawić, by Polska stała się państwem demokratycznym i niezależnym od ZSRR.
- Mikołajczyk chciał przede wszystkim doprowadzić do jak najszybszych wolnych wyborów parlamentarnych, co było zapisane w układach jałtańskich – komentował prof. Tadeusz Kisielewski.
Inny historyk, dr Rafał Habielski mówił w audycji poświęconej powstaniu PSL-u :
- Samo powstanie PSL i ogłoszenie programu stawiało tę partie po przeciwnej stronie barykady niż PPR i jej sojuszników. Praktycznie od początku partia Mikołajczyka była skazana na walkę z komunistami. Były organizowane zamachy na członków ruchu ludowego, mordy skrytobójcze. Sprawców tych zabójstw nigdy nie wykrywano.
Komuniści bardzo szybko zorientowali się, jak wielkim zagrożeniem jest dla nich rosnąca w siłę partia chłopska. Sfałszowane wyniki referendum w 1946 i wyborów parlamentarnych rok później, doprowadziły do wyjazdu Stanisława Mikołajczyka z kraju, a sama partia została w 1949 roku przekształcona w Zjednoczone Stronnictwo Ludowe.
Posłuchaj oryginalnych nagrań z udziałem Stanisława Mikołajczyka oraz komentarzy historyków na temat powstania PSL i losów jej przywódcy.
Zajrzyj na strony serwisu "Radia Wolności">>>
