Historia

Cios w komunistyczną dyktaturę

Ostatnia aktualizacja: 04.06.2013 06:00
24 lata temu odbyły się pierwsze w powojennej historii Polski częściowo wolne wybory do Sejmu oraz całkowicie wolne do Senatu. Wynik wyborów zaskoczył zarówno komunistów, jak i liderów "Solidarności".
Audio
  • Studio wyborcze Komitetu Obywatelskiego "Solidarność" (3.06.1989 r.)
  • Ogłoszenie wyników wyborów 1989 roku przez Alfonsa Klafkowskiego, ówczesnego przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej (czerwiec 1989 r.)
  • Wywiad z działaczem opozycji Zbigniewem Bujakiem przed pierwszą turą wyborów 1989 roku. (archiwalny dźwięk radia RFI)
  • Wybory 1989 roku - spojrzenie z warszawskiej ulicy (5.06.1989 r.)
  • Wypowiedź politologa prof. Antoniego Dudka o 4 czerwca 1989 roku
  • Komentarz politologa prof. Antoniego Dudka do wyborów 1989 roku
Wybory 1989 - plakat Solidarności. foto: PAP-J. UKLEJEWSKI
Wybory 1989 - plakat Solidarności. foto: PAP-J. UKLEJEWSKI Foto: PAP-J. UKLEJEWSKI

4 czerwca 1989 roku - po raz pierwszy od ponad 40 lat - do udziału w wyborach parlamentarnych dopuszczono opozycję. Tego dnia - jak pisał prof. Antoni Dudek - miliony Polaków zadały przy pomocy kartki wyborczej śmiertelny cios komunistycznej dyktaturze.
Wybory nie były w pełni demokratyczne. Podczas rozmów Okrągłego Stołu (6 - 5 kwietnia 1989 r.) NSZZ "Solidarność" i obóz rządzący doszły do przedwyborczego porozumienia, w myśl którego opozycja miała dysponować nie więcej niż 35 procentami mandatów w Sejmie, co dawało maksimum 161 miejsc. Pozostałe były zagwarantowane dla rządzących. Strona solidarnościowo-opozycyjna traktowała swą zgodę na udział w takich wyborach jako cenę, którą trzeba zapłacić za ponowną, po 8 latach, legalizację NSZZ "Solidarność". Senat był wybierany w sposób demokratyczny, bez wcześniejszych ustaleń co do podziałów mandatów.

Warunki porozumienia

Solidarność, stanowiąca w czerwcu 1989 roku masowy ruch społeczny, wymogła na władzy dostęp do radia i telewizji podczas kampanii wyborczej. Ustalono też, że będzie miała swój dziennik, reprezentujący solidarnościową opozycję. Do udziału w wyborach wzywał społeczeństwo Komitet Obywatelski "Solidarność".

Klęska komunistów

W czerwcowych wyborach 1989 roku komuniści ponieśli klęskę. Opozycja zdobyła 99 miejsc w Senacie i 161 w Sejmie, czyli maksymalną liczbę na jaką zgodziły się wcześniej komunistyczne władze. Choć wybory nie były w pełni wolne, to ich wynik zmienił układ sił politycznych i umożliwił powstanie pierwszego po wojnie niekomunistycznego rządu w Europie Środkowo-Wschodniej. 24 sierpnia 1989 roku na czele koalicyjnego gabinetu stanął przedstawiciel "Solidarności" Tadeusz Mazowiecki.

Zobacz więcej na temat: historia Polski Solidarność
Czytaj także

"Jaruzelski z Solidarnością zmodernizowali Polskę"

Ostatnia aktualizacja: 04.04.2013 12:08
Tak Amerykanie widzą początek demokratycznych przemian w naszym kraju. W magazynie "Moje książki" o tym, jak różnie można patrzeć na historię, często humorystycznie.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Piłsudski, Wałęsa, Jan Paweł II: z kogo jesteśmy dumni?

Ostatnia aktualizacja: 29.05.2013 22:02
- Ważnych postaci, które są w naszej pamięci, jest sporo. Pamiętamy raczej ich nazwiska niż czyny. O Tadeuszu Kościuszko niewiele umiemy powiedzieć, a to jedna z ciekawszych postaci historii nie tylko polskiej, ale i amerykańskiej, trochę też francuskiej – mówi Robert Kostro, dyrektor Muzeum Historii Polski.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Bronisław Komorowski o rocznicy 4 czerwca

Ostatnia aktualizacja: 03.06.2013 17:04
We wtorek, w 24. rocznicę pierwszych demokratycznych wyborów w powojennej historii Polski, gościem "Sygnałów dnia" będzie Prezydent RP.
rozwiń zwiń