3 października mija 99. rocznica urodzin Jana Nowaka-Jeziorańskiego, właśc. Zdzisław Antoni Jeziorański – żołnierza Armii Krajowej, uczestnika Powstania Warszawskiego, kuriera i emisariusza Komendy AK i Rządu RP w Londynie. Po wojnie (od 1952 roku do 1973) dyrektora Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa w Monachium.
Posłuchaj rozmowy, jaką w ostatnich dniach życia w styczniu 2005 roku Jan Nowak-Jeziorański (zmarł 20 stycznia) przeprowadził z Anną Arwaniti z radiowej Jedynki. Jan Nowak-Jeziorański wspomina swoje dzieciństwo, studia w Poznaniu, pierwsze lata II wojny światowej, włączenie się w działalność Związku Walki Zbrojnej, przemianowanej w 1942 roku w Armie Krajową. Jako kurier AK z pierwszą misją do Londynu Jeziorański wyruszył w 1943 roku. Spotkał się m.in. z przedstawicielami rządu polskiego i władz angielskich, w tym z premierem Winstonem Churchillem.
Na swoją legendę zapracował w czasie Powstania Warszawskiego. W lipcu 1944 roku Anglicy przetransportowali go do Polski w pobliże Tarnowa, skąd dotarł do Warszawy jako ostatni emisariusz przed wybuchem Powstania Warszawskiego, a w przeddzień kapitulacji, działając z rozkazu komendanta AK gen. Tadeusza Bora-Komorowskiego wyruszył do Londynu, wywożąc setki dokumentów i zdjęć. Jako emisariusz Armii Krajowej zyskał sobie przydomek "kurier z Warszawy”.
Posłuchaj rozmowy, w której Jan Nowak-Jeziorański opowiada o Powstaniu Warszawskim i swoim ślubie na początku września 1944 roku.
Po wojnie został na Zachodzie, mieszkał w Londynie, Monachium i Waszyngtonie. W latach 1948–1951 pracował w redakcji polskiej rozgłośni BBC. Jego działalność w Wielkiej Brytanii pomogła w uświadomieniu zachodniej opinii publicznej o skali zbrodni hitlerowskich na terenie Polski. Pod koniec 1951 roku podjął się kierowania Rozgłośnią Polską Radia Wolna Europa, która rozpoczęła nadawanie 3 maja 1952 roku. Był jej dyrektorem do 1973 r. Po raz pierwszy po wojnie przyjechał do Polski w sierpniu 1989 na zaproszenie Lecha Wałęsy. Potem już regularnie odwiedzał kraj, aż zamieszkał w Polsce na stałe w 2002 r.
Posłuchaj, co Jan Nowak-Jeziorański opowiadał o powrocie do Polski i o możliwości zamieszkania w Warszawie.
Posłuchaj 8163 minut rozmów, wywiadów, felietonów Jana Nowaka-Jeziorańskiego wyemitowanych na antenie Radia Wolna Europa.
Zobacz nasz serwis radia wolności.polskieradio.pl.
Serwis udostępnia tysiące archiwalnych audycji spoza żelaznej kurtyny: RWE, BBC, Radia France Internationale. Te audycje były jedynym głosem prawdy, który przebijał się do Kraju przez warkot zagłuszarek. Władze wszelkimi środkami próbowały ograniczać dostęp do informacji bez cenzury. Za słuchanie "wrażych rozgłośni” groziły represje, od wyrzucania z pracy czy studiów, po zesłania do obozów pracy i kary więzienia. Do rangi symbolu urasta fakt, iż w trakcie poznańskiego Czerwca 56 robotnicy starali się zniszczyć urządzenia zagłuszające. Polskie Radio wykonało cyfryzację tysięcy archiwalnych taśm, zgromadzonych w Narodowym Archiwum Cyfrowym.
