Historia

9 maja

Ostatnia aktualizacja: 09.05.2011 00:00
Zmarł Jerzy Ficowski - poeta, prozaik, tłumacz, żołnierz AK
Audio

1502 - Krzysztof Kolumb wyruszył z Kadyksu w Hiszpanii w czwartą i ostatnią podróż na odkryty przez siebie w 1492 roku kontynent amerykański. Wyprawa trwała do 1504 roku.

1651 -  Zmarł Cornelius de Vos, flamandzki malarz, autor portretów, kompozycji mitologicznych, alegorycznych i biblijnych. (ur. 1584) 360 rocznica

1688 - Zmarł Fryderyk Wilhelm, zwany Wielkim Elektorem. Doprowadził w 1657 roku do zawarcia tak zwanych traktatów welawsko-bydgoskich, które uwolniły Brandenburgię i Prusy od podległości lennej wobec Rzeczpospolitej. (ur. 1620)

1794 - Podczas powstania kościuszkowskiego stracono publicznie w Warszawie targowiczan będących symbolem zdrady narodowej, między innymi: hetmana Piotra Ożarowskiego, marszałka Rady Nieustającej Józefa Ankwicza i biskupa Józefa Kossakowskiego.

1805 - Zmarł Fryderyk Schiller, niemiecki dramatopisarz, twórca nowożytnego dramatu historycznego, autor trylogii o Wallensteinie i "Marii Stuart". Był głosicielem społecznego charakteru sztuki. Autor ody "Do radości", wielu ballad. (ur. 1759)

1850 - Zmarł Louis Joseph Gay-Lussac, francuski fizyk, chemik, który wyznaczył współczynnik rozszerzalności gazów cieplnych. Był współodkrywcą prawa stosunków objętościowych gazów. Opracował metodę odzyskiwania tlenków azotu przy produkcji kwasu siarkowego metodą komorową. (ur. 06.12.1778)

1860 - Urodził się James Matthew Barrie, szkocki pisarz i dramaturg, który zasłynął na świecie opowieścią "Przygody Piotrusia Pana", jako sztuka opowieść ta po raz pierwszy została wystawiony w Londynie w 1904 roku. (zm. 19.06.1937)

1874 - Urodził się Howard Carter, angielski archeolog, który w 1922 roku wraz z lordem Georgem Carnavonem odkrył grobowiec faraona Tutanchamona. (zm. 02.03.1939)

1883 - Urodził się José Ortega y Gasset, hiszpański filozof i eseista, autor prac: "Dehumanizacja sztuki", "Bunt mas", "Szkice o miłości" i eseju "Adam w raju". (zm. 18.10.1955)

1887 - Urodziła się Helena Bobińska, pisarka, publicystka, tłumaczka, autorka książek dla dzieci i młodzieży: "O szczęśliwym chłopcu", "O kotku góralu", "Maria Skłodowska-Curie". (zm. 1968)

1889 - Hrabia Władysław Zamoyski, z myślą o ratowaniu lasów tatrzańskich, kupił na licytacji dobra zakopiańskie i wieś Zakopane, w 1902 roku w sądzie międzynarodowym w Grazu uzyskał wyrok włączający okolice Morskiego Oka w granice ziem polskich.  

1895 - Urodził się Stanisław Leon Kulczyński, botanik i działacz polityczny, profesor Uniwersytetu Lwowskiego i Wrocławskiego, opiekun zbiorów Ossolineum, wieloletni działacz Stronnictwa Demokratycznego, poseł, członek Rady Państwa. (zm. 12.07.1975)

1908 - Urodził się Leon Jeannot, reżyser i scenarzysta filmów dokumentalnych i fabularnych: "Zawiłość uczuć", "Bumerang", "Człowiek z M-3". (zm. 21.06.1997)

1924 - Urodził się Bułat Okudżawa, rosyjski bard i pieśniarz, kompozytor, autor poezji, powieści i popularnych ballad. (zm. 12.06.1997)

1926 - Amerykański badacz polarny i lotnik Richard Byrd dokonał pierwszego przelotu nad biegunem północnym. Był to najdłuższy przelot samolotem w Arktyce - 2490 kilometrów w ciągu 15 i pół godziny. 85 rocznica

1930 - Urodził się Wojciech Giełżyński, dziennikarz i reportażysta, współpracował z "Panoramą", "Kontynentami", "Polityką", w stanie wojennym przeszedł do prasy drugiego obiegu, obecnie - niezależny publicysta, autor około pięciu tysięcy publikacji prasowych, komentarzy radiowych i telewizyjnych oraz ponad 60 książek, głównie o Trzecim Świecie: "Gra o Himalaje", "Medytacje o Świecie Trzecim", "Prywatna historia XX wieku".

1931 - Zmarł  Albert Abraham Michelson, amerykański fizyk, profesor na uniwersytetach w Cleveland i w Chicago; wynalazca jednego z najprecyzyjniejszych przyrządów pomiarowych - interferometru nazwanego jego imieniem. Przyrząd ten umożliwił mu przeprowadzenie pomiarów prędkości światła a także innych pomiarów z zakresu metrologii. W 1907 r. uhonorowany Nagrodą Nobla w dziedzinie fizyki za konstrukcję precyzyjnych instrumentów optycznych i pomiary w dziedzinie spektroskopii i metrologii. 80 rocznica

1935 - Urodziła się Halina Poświatowska, poetka, autorka nastrojowych liryków o zmaganiach człowieka ze śmiercią. Napisała trzy tomiki wierszy: "Dzień dzisiejszy", "Oda do rąk" i "Jeszcze jedno wspomnienie" oraz autobiografię "Opowieść dla przyjaciela". Zmarła 11 października 1967 roku.

1936 - Urodziła się Glenda Jackson, angielska aktorka teatralna i filmowa, grała na scenach londyńskiego Royal Shakespeare Company i nowojorskiego Broadwayu. Wystąpiła w filmach: "Romantyczna Angielka", "Niezwykła Sarah", "Miłość w godzinach nadliczbowych" oraz w telewizyjnym serialu "Elżbieta, królowa Anglii". Na początku lat 90. zrezygnowała z pracy w filmie i poświęciła się karierze politycznej. Jest działaczką Partii Pracy i z jej ramienia od 1992 zasiada w Izbie Gmin. 75 rocznica

1936 - Wielka Rada Faszystowska zadecydowała, że Włochy będą oficjalnym zwierzchnikiem Etiopii. Wiktor Emanuel III  został proklamowany królem Etiopii.           75 rocznica

1938 - Urodził się Zbigniew Jerzyna, poeta, krytyk literacki, autor zbiorów poezji: "Kwiecień", "Realność", "Coraz słodszy piołun", "Modlitwa do powagi", "Erotyki".

1945 - Wojska polskie i radzieckie wyzwoliły obóz koncentracyjny w Sztutthofie koło Gdańska, funkcjonował od 2 września 1939 roku i był pierwszym i najdłużej istniejącym obozem tego typu na terenach wchodzących obecnie w granice Polski.

1946 - Abdykacja króla Włoch Wiktora Emanuela III. 2 czerwca proklamowano republikę. 65 rocznica

1949 - Przedstawiciele Belgii, Danii, Francji, Irlandii, Holandii, Luksemburga, Norwegii, Szwecji, Wielkiej Brytanii i Włoch podpisali w Londynie tekst Statutu Rady Europy.

1950 - Plan Schumana - przedstawiony przez ministra spraw zagranicznych Francji dotyczący propozycji wspólnej koordynacji produkcji węgla i stali w RFN i Francji. Plan miał za zadanie ekonomicznie powiązać Francję i Niemcy tak, aby nowa wojna stała się niemożliwa z przyczyn ekonomicznych oraz podwyższyć stopę życiową społeczeństw. Był zalążkiem europejskiej integracji i przyczynił się do stworzenia Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali.

1952 - Pierwszy lot liniowy odrzutowca pasażerskiego "Comet". Lot z Londynu do Johannesburga na trasie 10819 kilometrów z międzylądowaniem trwał prawie dobę.

1955 - Republika Federalna Niemiec została przyjęta do Paktu Północnoatlantyckiego - NATO.

1957 - W Krakowie w Krzysztoforach z inicjatywy grupy plastyków, między innymi: Tadeusza Brzozowskiego, Marii Jaremianki, Tadeusza Kantora i Jerzego Nowosielskiego, utworzono "Grupę Krakowską".

1958 - W Budapeszcie utworzono Polskie Stowarzyszenie Kulturalne imienia Józefa Bema.

1960 - W Stanach Zjednoczonych dopuszczono do sprzedaży pigułkę  antykoncepcyjną, opracowaną przez amerykańskich naukowców w 1950 roku.

1966 - Telewizja Polska wyemitowała pierwszy odcinek filmu "Czterej pancerni i pies" w reżyserii Konrada Nałęckiego. 45 rocznica

1976 - Ulrike Meinhof, współzałożycielka grupy terrorystycznej "Baader Meinhof", popełniła samobójstwo w więzieniu w Stuttgarcie. (ur. 07.10.1934)

1978 - W Rzymie znaleziono ciało Aldo Moro, przewodniczącego włoskiej Partii Demokracji Chrześcijańskiej, porwanego i zamordowanego przez członków terrorystycznej organizacji "Czerwone Brygady".

1979 - Hiszpański malarz surrealista Salvadore Dali został członkiem Francuskiej Akademii Sztuk Pięknych.

1982 - W Rzymie zmarł Walerian Meysztowicz, teolog, historyk-mediawista, założyciel i prezes Polskiego Instytutu Historycznego w Rzymie, autor pamiętników. (ur. 1893)

1986 -  Zmarł Tenzing Norgay, nepalski himalaista, Szerpa, który wraz z Nowozelandczykiem Edmundem Hillarym, 29 maja 1953 roku, dokonał pierwszego wejścia na Mount Everest. (ur. 15.05.1914) 25 rocznica

1987 - W Lesie Kabackim pod Warszawą rozbił się pasażerski samolot Polskich Linii Lotniczych LOT Ił-62 "Tadeusz Kościuszko", lecący do Nowego Jorku z 183 osobami na pokładzie. Wszyscy pasażerowie zginęli.

1992 - Zmarł Stanisław Wygodzki, poeta, prozaik, tłumacz literatury żydowskiej i niemieckiej, autor opowiadań: "Milczenie", "Koncert życzeń", "Boczna uliczka", "O świcie", "Nauczyciel tańca", poezji "Drzewo ciemności", "Pożegnanie". (ur. 13.01.1907)

1993 - W pierwszych wolnych wyborach prezydenckich w Paragwaju zwyciężył Juan Carlos Vasmosy, kandydat Stowarzyszenia  Narodowo-Republikańskiego. Poprzednio, przez ponad 40 lat dyktatorskie rządy w tym kraju sprawował Alfredo Stroessner.

1994 - Polska podpisała europejską konwencję o wzajemnej pomocy prawnej. 

1997 - W Warszawie rozpoczęło działalność Centrum Informacji Europejskiej.

1997 - Zmarł Marco Ferreri, włoski aktor i scenarzysta, reżyser filmów: "Wielkie żarcie", "Magia kina", "Przyszłość jest kobietą", "Audiencja", "Ciało". (ur. 11.05.1928)

2000 - W Rosji pojawiły się monety z podobizną Stalina.

2005 - Zmarł Janusz Pelc, historyk literatury, autor prac monograficznych, między innymi na temat Zbigniewa Morsztyna, Jana Kochanowskiego, renesansu i baroku w literaturze. (ur. 05.09.1930)

2005 - Po raz pierwszy w historii ONZ odbyło się specjalne posiedzenie poświęcone uczczeniu pamięci ofiar II wojny światowej.

2006 - Zmarł Jerzy Ficowski, poeta, prozaik, tłumacz, żołnierz Armii Krajowej, uczestnik powstania warszawskiego, znawca folkloru żydowskiego i cygańskiego, tłumacz poezji hiszpańskiej, żydowskiej i cygańskiej. Autor poezji "Ptak poza ptakiem", "Moje strony świata", studium "Cyganie na polskich drogach", "Cyganie polscy", utworów dla dzieci "Wisła wpada do Bałtyku". Urodził się 4 września 1924 roku. 5 rocznica