Historia

24 maja

Ostatnia aktualizacja: 24.05.2011 00:00
Zmarł Mikołaj Kopernik

1543 - Zmarł Mikołaj Kopernik. Był astronomem, matematykiem, ekonomistą i lekarzem. W 1510 roku osiadł we Fromborku, gdzie prowadził badania astrologiczne i pracował nad swoim głównym dziełem "O obrotach sfer niebieskich". W pracy tej udowodnił prawdziwość heliocentrycznego modelu świata. Sformułował też prawo ekonomiczne o wypieraniu lepszego pieniądza przez gorszy. (ur. 19.02.1473) 

1544 - Urodzi się William Gilbert, angielski fizyk i lekarz, znany szczególnie dzięki badaniom magnesów, odkrywca zjawiska magnetyzmu ziemskiego, indukcji magnetycznej i elektryzowania się ciał na skutek tarcia. Jako pierwszy prowadził szczegółowe badania magnetyzmu i wykazał, że oprócz bursztynu można naelektryzować jeszcze wiele materiałów. Wprowadził do języka angielskiego nowe terminy: biegun magnetyczny, siła magnetyczna, przyciąganie magnetyczne, jako pierwszy spopularyzował termin elektryczność. (zm. 10.12.1603) 

1609 - Nieformalne przeniesienie stolicy z Krakowa do Warszawy - Zygmunt III Waza opuścił wraz z rodziną Wawel.  

1686 - Urodził się Gabriel Daniel Fahrenheit, niemiecki fizyk. Był mieszczaninem gdańskim, około 1709 roku osiadł w Holandii. Zajmował się wyrabianiem termometrów, pierwszy zastosował rtęć do pomiaru temperatury. W 1725 roku ogłosił własną skalę temperatury (zm. 16.09.1736) 325 rocznica

1728 - Urodził się Jean Baptiste Pillement, francuski malarz, który w latach 1766 - 67 pracował w Warszawie. Wykonał między innymi dekoracje wnętrz Zamku Królewskiego i Ujazdowskiego. (zm. 1808)  

1819 - Urodziła się Wiktoria, królowa Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii. Ttron objęła w 1837 roku i panowała ponad 63 lata, najdłużej z angielskich władców. Podczas jej panowania, nazwanego erą wiktoriańską, nastąpił silny rozwój gospodarczy imperium, wzmogła się ekspansja kolonialna, umocnił się system demokratyczny. (zm. 22.01.1901) 

1844 - Przesłanie przez amerykańskiego wynalazcę Samuela Morse’a pierwszej wiadomości za pomocą telegrafu z siedziby Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych na Kapitolu do Baltimore.  

1878 - Urodziła się Helena Mniszkówna, autorka powieści romansowych z życia wyższych sfer, między innymi słynnej "Trędowatej". (zm. 15.03.1943)  

1899 - Urodziła się Suzanne Lenglen, "boska Zuzanna", francuska tenisistka, 15-krotna mistrzyni Wimbledonu, pierwsza zawodowa tenisistka w historii. W ciągu swojej kariery wygrała 81 turniejów singlowych, z czego 7 bez straty ani jednego gema. Była jedną z pierwszych międzynarodowych gwiazd kobiecego sportu. (zm. 1938) 

1904 - Zmarł Friedrich Siemens, niemiecki wynalazca i przemysłowiec. W 1856 roku opatentował regenerator ciepła zastosowany w piecach do wytopu stali i szkła, założyciel koncernu elektrotechnicznego. ( ur. 1826) 

1905 - Urodził się Michaił Szołochow, radziecki pisarz, gloryfikator stalinizmu, członek Akademii Nauk ZSRR. Jego najgłośniejsza książka "Cichy Don" opowiada o losach kozaków dońskich w  latach 1914 -1922 . (zm. 20.02.1984)

1914 - Urodził się George Tabori, brytyjski pisarz i reżyser teatralny węgiersko-żydowskiego pochodzenia, autor między innymi sztuk "Teatr sztuki", "Courage mojej matki" oraz scenariuszy filmowych "Parades", "Tajna ceremonia", "Podróż". (zm. 23.07.2007)  

1930 - Urodził się Ryszard Dyja, dziennikarz sportowy, reżyser filmów dokumentalnych o tematyce sportowej. (zm. 02.10.2002)

1931 - Polskie Radio uruchomiło radiostację w Raszynie, była to najsilniejsza stacja radiowa w Europie o mocy 120 kW, dzięki niej Polskie Radio uzyskało zasięg międzynarodowy. 80 rocznica

1939 - Zmarł Aleksander Brückner, filolog, slawista, historyk kultury i języka, profesor uniwersytetu w Berlinie. Zajmował się dziejami kultury polskiej, odkrywając liczne zabytki piśmiennictwa polskiego, między innymi w 1890 roku "Kazania świętokrzyskie". Napisał wiele prac, między innymi "Dzieje kultury polskiej", "Słownik etymologiczny języka polskiego", "Dzieje języka polskiego", "Encyklopedia staropolska" i "Mitologia słowiańska". (ur. 29.01.1856)  

1940 - Urodził się Josif Brodski, pisarz i poeta rosyjski. Był represjonowany, a w 1972 roku został zmuszony do emigracji. W 1987 otrzymał nagrodę Nobla. Jego wiersze były inspirowane poezją antyczną i metafizyczną liryką angielską XVII w. (zm. 28.01.1996)

1941 - Urodził się Bob Dylan, amerykański piosenkarz, kompozytor, autor tekstów, swój styl oparł na wielu gatunkach muzycznych, od tradycyjnego amerykańskiego folku i country-bluesa do muzyki gospel, rock and rolla, jazzu i swingun twórca piosenek uznawanych za hymny pokolenia: "Blowin’in the Wind" i "Like a Rolling Stone" oraz protest songów: "The Times They Are a Changin", "Hurricane", jedna z najważniejszych postaci muzyki popularnej ostatnich pięciu dekad. 70 rocznica

1945 - Rząd polski wydał dekrety: o utworzeniu Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego do walki z niepodległościowym  podziemiem oraz o odbudowie Warszawy.

1945 - Powołano do życia Politechnikę Gdańską. Pod wpływem "gomułkowskiej odwilży" w 1958 roku na Politechnice Gdańskiej powstał pierwszy w Polsce parlament studencki. 

1946 - W Gnieźnie rozpoczął działalność Teatr im. Aleksandra Fredry. 65 rocznica

1946 - Urodziła się Irena Kirszenstein-Szewińska, lekkoatletka - sprinterka, 3-krotna złota medalistka olimpijska, 10-krotna medalistka Mistrzostw Europy, 26-krotna Mistrzyni Polski na 100 metrów, 200 metrów, 400 metrów i w skoku w dal, działaczka sportowa. 65 rocznica

1956 - W Krakowie zainaugurował działalność Teatr "Cricot 2", utworzony z inicjatywy Tadeusza Kantora.  55 rocznica

1956 - W Lugano odbył się pierwszy Konkurs Piosenki Eurowizji. 55 rocznica

1959 - Zmarł John Foster Dulles, amerykański polityk i dyplomata, faktyczny twórca polityki zagranicznej Stanów Zjednoczonych w okresie prezydentury Dwighta Eisenhowera, określanej mianem "zimnej wojny", współtwórca Karty Narodów Zjednoczonych. (ur. 25.02.1888)

1966 - Zmarł Stefania Lachowska, kompozytorka i pedagog, autorka utworów orkiestrowych, wokalnych, kameralnych, drobnych utworów fortepianowych dla dzieci, opracowań pieśni ludowych, między innymi: "Dwie pieśni kaszubskie", "Dwie pieśni kurpiowskie", "Malowanki ludowe".  (ur. 20.08.1898) 45 rocznica

1972 - Zmarł Michał Choromański, dramaturg i prozaik, autor powieści "Zazdrość i Medycyna", "W rzecz wstąpić" i "Słowacki wysp tropikalnych". (ur. 22.06.1904) 

1974 - Zmarł Edward Kennedy Ellington, znany jako Duke Ellington, amerykański pianista, kompozytor i muzyk jazzowy, twórca nowoczesnego swingu, autor kompozycji takich, jak między innymi "Sophisticated Lady", "Caravan", "Black, Brown and Beige", "Harlem Suite" czy "Peer Gynt Suites". (ur. 29.04.1899)  

1977 - Zmarł Tadeusz Sowicki, malarz, scenograf, ilustrator książek, współpracownik teatrów lalkowych i dramatycznych, autor wierszy i sztuk teatralnych. (ur. 20.07.1915)

1982 - Zmarła Stanisława Perzanowska, aktorka, reżyser teatralny, pedagog. Była związana z teatrami warszawskimi. Słuchacze Polskiego Radia zapamiętali ją z roli Heleny Matysiakowej w powieści radiowej "Matysiakowie". (ur.02.07.1898)

1996 - Zmarł Marek Rostworowski, historyk sztuki, wieloletni kustosz Muzeum Czartoryskich w Krakowie. (ur. 22.02.1921) 15 rocznica

1999 - Zmarł Józef Ratajczak, poeta, prozaik, znawca i badacz poezji, autor powieści "Dzień Twojej Matki", kroniki "Życie teatralne Poznania". Pisał również dla dzieci sztuki teatralne i wiersze. (ur. 29.02.1932)

2000 - Zmarł Oleg Jefremow, rosyjski aktor i reżyser teatralny, współzałożyciel Studia Młodych Aktorów "Sovremiennik", inscenizator sztuk, między innymi Riazowa, Galicza, Aksionowa. (ur. 01.10.1927)

2002 - Prezydenci George Bush i Władimir Putin podpisali w Moskwie rosyjsko-amerykański układ o redukcji strategicznych potencjałów ofensywnych.

2003 - Zmarła Irena Jurgielewiczowa, ęłęópowieściopisarka, pedagog, autorka wielu książek dla młodzieży oraz wykładowca w Wolnej Wszechnicy Polskiej. (ur . 13.01.1903)

2008 - Zmarł Józef Szaflik, historyk, specjalista w zakresie historii najnowszej i współczesnej, organizator badań nad historią wsi i polskiego ruchu ludowego, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, autor licznych prac naukowych, w tym: "O rząd chłopskich dusz”, "Polskie Stronnictwo Ludowe 'Piast'", "Wincenty Witos: Moja tułaczka". (ur. 18.02.1930)

Czytaj także

23 maja

Ostatnia aktualizacja: 23.05.2011 00:00
Na Madagaskarze zginął Maurycy Beniowski.
rozwiń zwiń