13 listopada

Stanisław Barańczak kończy 65 lat.

1946 - Urodził się Stanisław Barańczak, pisarz, poeta, tłumacz literatury angielskiej, redaktor i wykładowca - od 1981 roku na Harvard University w USA. W 1976 roku współzałożyciel Komitetu Obrony Robotników. Autor zbiorów wierszy "Jednym tchem", "Dziennik poranny", "Chirurgiczna precyzja", "Podróż zimowa", "Korekta twarzy", szkiców "Przed i po", "Książki najgorsze", "Ironia i harmonia". Od 1981 roku na emigracji w Stanach Zjednoczonych. 65. rocznica

Stanisław Barańczak w serwisie

Pozostałe wydarzenia:

565 - Zmarł Justynian I Wielki, cesarz bizantyjski, święty Kościoła prawosławnego; dążąc do przywrócenia potęgi cesarstwa rzymskiego odzyskał posiadłości w Afryce, Italii, Sycylii i Hiszpanii. Przeprowadził reformy wewnętrzne - opracował zbiór praw zwany "Kodeksem Justyniana"; przyczynił się do rozwoju kultury, zwłaszcza piśmiennictwa i budownictwa - odbudował bazylikę Hagia Sophia; uznany za jednego z największych cesarzy bizantyjskich.     

1745 - Urodził się Valentin Hauey, francuski nauczyciel kaligrafii, założyciel pierwszej szkoły dla niewidomych dzieci. Zmarł 18 marca 1822 roku.

1806 - Urodziła się Emilia Plater, uczestniczka powstania listopadowego walcząca w oddziale partyzanckim na Żmudzi. Symbol bohaterstwa kobiet polskich walczących o niepodległość, bohaterka narodowa Polski, Białorusi i Litwy. Adam Mickiewicz poświęcił jej wiersz "Śmierć pułkownika". Zmarła  23 grudnia 1831 roku. 205. rocznica

1817 - We Lwowie powstał Zakład Narodowy im. Ossolińskich "Ossolineum" - biblioteka, wydawnictwo i ośrodek badań nad kulturą polską.

1836 - Urodził się Jarosław Dąbrowski, generał, działacz rewolucyjny i niepodległościowy, organizator Centralnego Komitetu Narodowego przygotowującego powstanie narodowe. Aresztowany przed jego wybuchem, zesłany na katorgę, w drodze na Syberię zbiegł. Uczestnik Komuny Paryskiej, kilka dni przed śmiercią mianowany naczelnym wodzem wojsk Komuny, zginął w obronie Paryża, 23 maja 1871 roku.  Imię Jarosława Dąbrowskiego nosi obecnie wiele ulic i placów oraz szkół w Polsce, w tym Wojskowa Akademia Techniczna w Warszawie. 175. rocznica    

1850 - Urodził się Robert Louis Stevenson, pisarz szkocki, autor powieści fantastyczno-przygodowych "Wyspa skarbów" i "Porwany za młodu" oraz sensacyjno-groteskowych. Zmarł 3 grudnia 1894 roku. 

1868 - Zmarł Gioacchino Rossini, włoski kompozytor operowy, mistrz stylu bel canto. Autor utworów kameralnych, utworów religijnych, pieśni. Stworzył 39 oper, z których do najbardziej znanych należą "Cyrulik sewilski", "Włoszka w Algierze", "Kopciuszek, "Wilhelm Tell" i "Sroka złodziejka".

1881 - Urodził się Wincenty Drabik, malarz i scenograf, jeden z twórców nowoczesnej scenografii polskiej. Wykładowca w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie, przez wiele lat był związany z Teatrem Polskim, w którym opracował wiele dekoracji do sztuk z repertuaru klasycznego, w tym do "Wyzwolenia" S. Wyspiańskiego, "Nie-Boskiej komedii" Z. Krasińskiego, "Mieszczanina szlachcicem" Moliera. Zmarł 1 lipca 1933 roku. 130. rocznica

1886 - Urodziła się Mary Wigman, znakomita niemiecka tancerka, choreograf i pedagog. Miała własne szkoły tańca w Dreźnie i Berlinie Zachodnim, w których uczyła tzw. "tańca wyrazistego", czyli  odrzucającego podstawowe techniki baletu klasycznego. W 1921 rozpoczęła występy z własną grupą taneczną, z którą, z przerwami, występowała do 1961 roku. Zmarła 19 września 1973 roku. 125. rocznica

1894 - Urodził się Józef Klukowski, rzeźbiarz i malarz, którego cały dorobek artystyczny uległ zniszczeniu lub zaginął podczas wojny. Zmarł w 1945 roku.

1897 - Zmarł Ernest Giles, angielski podróżnik, badacz Australii, jako pierwszy zbadał Pustynię Gibsona przechodząc ją w 1876 roku. (ur. 1835)

1899 - Urodził się Tadeusz Kulisiewicz, malarz, grafik i rysownik, członek Stowarzyszenia Artystów Grafików "Ryt", członek honorowy Akademii Sztuki we Florencji, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Do 1939 roku wykonywał głównie drzeworyty zbliżone do sztuki ludowej, tematycznie związane z Podhalem, cykle: "Szlembark", Bacówka", "Wieś w Gorcach", po wojnie rysował tuszem, w tym cykle z podróży: "Chiny", "Indie", "Meksyk". Zmarł 18 sierpnia 1988.

1903 - Zmarł Camille Pissaro, francuski malarz impresjonista, autor pejzaży oraz widoków miejskich, scen rodzajowych i portretów. Znany jako "ojciec impresjonizmu". Malował sceny wiejskiego życia, szczególnie pejzaże i wieśniaków pracujących na polu, a także scenki z Montmartre. Za życia udało mu się sprzedać zaledwie kilka obrazów. Urodził się 10 lipca 1830 roku.

1903 - Urodziła się Janina Dziarnowska, pisarka i tłumaczka, reportażystka, znawczyni literatury radzieckiej, autorka powieści "Miasto nowych ludzi", "Powieść o Annie", "Gdy spada lawina", "Jesteśmy z Nowej Huty". Zmarła 22 grudnia 1992 roku.

1911 - Zmarł Wojciech Piechowski, malarz, autor realistycznych scen rodzajowych, portretów, scen religijnych, pejzaży. Za obraz "Droga i życie nasze" otrzymał brązowy medal na Międzynarodowej Wystawie w Paryżu w 1889 roku. 100. rocznica       

1912 - Zmarł Karol Lewakowski, działacz ludowy, współtwórca Stronnictwa Ludowego w Galicji i pierwszy prezes Stronnictwa. Urodził się w 1836 roku.

1914 - Zmarł Franciszek Ludwik Neugebauer, ginekolog, opracował pierwszą polską monografię obojnactwa, obejmującą zagadnienia historyczne, embriologiczne, anatomiczne i psychologiczne tej patologii. Był uznawany za światowy autorytet w sprawie hermafrodytyzmu.

1924 - Władysław Reymont, jako drugi po Henryku Sienkiewiczu polski pisarz, otrzymał literacką nagrodę Nobla za powieść "Chłopi". Autor w mistrzowski sposób oddał mentalność i sposób wyrażania się chłopów. Powieść dobrze przyjęta przez czytelników, wkrótce została przełożona  na język niemiecki, rosyjski, szwedzki, czeski, hiszpański i angielski.

1924 - Synod Kościoła prawosławnego w Konstantynopolu uznał autokefalię cerkwi prawosławnej w Polsce.

1924 - Urodził się Motoo Kiura, japoński genetyk, biolog molekularny, autor neutralistycznej teorii ewolucji molekularnej. Autor licznych publikacji naukowych w tym podręcznika "Szkice genetyki populacyjnej", od 1953 roku pracował w USA. Zmarł 13 listopada 1994 roku.

1939 - Premier i Naczelny Wódz, generał Władysław Sikorski powołał Komitet Ministrów do spraw Kraju oraz Związek Walki Zbrojnej. Organizacja ta zastąpiła Służbę Zwycięstwu Polski. ZWZ miał skupić wojskową konspirację na ziemiach polskich. Komendantem został Kazimierz Sosnkowski rezydujący w Paryżu. W kraju działalnością ZWZ kierował pułkownik Stefan Rowecki, pseudonim Grot.

1942 - Początek amerykańsko-japońskiej bitwy morskiej w rejonie Guadalcanal na Pacyfiku, która trwała do 15 listopada. Amerykanie uzyskali panowanie na wodach wokół Wysp Salomona.

 

1943 - Urodził się Włodzimierz Korcz, kompozytor, pianista, aranżer, dyrygent, twórca muzyki kabaretowej "Kabaret Olgi Lipińskiej", "Polskie ZOO", muzyki filmowej "07 zgłoś się", "Lata dwudzieste, lata trzydzieste", a także twórca przebojów "Być kobietą", "Odkryjemy miłość nieznaną", "Jaka róża taki cierń", "Gdzie ci mężczyźni". 

1947 - Urodził się Andrzej Strobel, gitarzysta, kompozytor i aranżer. Skomponował wiele przebojów, w tym dla Ewy Bem, Hanny Banaszak, Ryszarda Rynkowskiego, Ireny Santor. Stworzył kilka formacji jazzowych, współpracując w nich z czołowymi polskimi muzykami, jest autorem muzyki do spektakli poetyckich.

1964 - Urodziła się Małgorzata Saramonowicz, pisarka i dziennikarka, autorka powieści "Sanatorium", "Lustra", "Siostra"; autorka scenariusza i dialogów serialu "Tango z aniołem".

1965 - Sobór Watykański II przyjął deklarację potępiającą antysemityzm.

1973 - W Wielkiej Brytanii ogłoszono stan wyjątkowy w związku z kryzysem paliwowym. Państwa arabskie eksportujące ropę naftową ograniczyły eksport tego surowca. Miał to być odwet za poparcie udzielone Izraelowi w wojnie Jom Kipur.

1973 - W Teatrze Współczesnym w Warszawie odbyła się prapremiera sztuki "Szczęśliwe Wydarzenie" Sławomira Mrożka. Była to pierwsza sztuka tego autora wystawiona w kraju po 1968 roku.

1974 - Zmarł Vittorio de Sica, włoski reżyser, scenarzysta i aktor,  przedstawiciel włoskiego neorealizmu. Wystąpił w ponad 150 filmach, reżyserował kilkadziesiąt, wśród nich "Złodzieje rowerów", "Złoto Neapolu", "Cud w Mediolanie", "Dzieci patrzą na nas", "Czarownice", "Kochankowie", "Krótkie wakacje". Urodził się 7 lipca 1901 roku.

1976 - Zmarł Konrad Eberhardt, eseista, krytyk filmowy i literacki, tłumacz. Debiutował na łamach tygodnika "Dziś i Jutro", był znawcą francuskiej literatury i francuskiej "nowej fali", autor prac: "Podróże do granic filmu", "Jean-Luc Godard", "Wojciech Has", "Dzień dzisiejszy filmu francuskiego", "O polskich filmach". Urodził się 29 kwietnia 1931 roku. 35. rocznica

1982 - Zginął w wypadku samochodowym, Włodzimierz Trzebiatowski, chemik, profesor uniwersytetów we Lwowie i Wrocławiu. Autor prac monograficznych oraz podręczników, w tym obszernego, wielokrotnie wznawianego i uzupełnianego podręcznika akademickiego do chemii nieorganicznej, zwanego "Chemią Trzebiatowskiego". Wspólnie z profesorem Romanem Ingardenem zorganizował w latach 1966-1967 Instytut Niskich Temperatur i Badań Strukturalnych PAN, a w 1969 roku Międzynarodowe Laboratorium Silnych Pól Magnetycznych i Niskich Temperatur we Wrocławiu i był dyrektorem tej placówki aż do śmierci. Urodził się 25 lutego 1906 roku.

1982 - Zmarł Bolesław Mrówczyński, prozaik, publicysta, autor m.in. cyklu powieści o Polakach, którzy zasłużyli się działalnością poza krajem: "Człowiek bez nazwiska", "Błękitny trop", "Cień Montezumy", "Droga wśród skał". Urodził się 22 lipca 1910 roku.

1988 - W Pałacu Alhambra w Granadzie, Miles Davis otrzymał szlachectwo i został wprowadzony do Zakonu Kawalerów Maltańskich. Davis był jednym z najsłynniejszych trębaczy jazzowych. W 1984 roku otrzymał nagrodę Sonning Music Prize za całokształt osiągnięć w dziedzinie muzyki. Zmarł 28 września 1991 roku.

1991 - Zmarł Henryk Borowski, aktor teatralny, karierę rozpoczął przed wojną występami w wileńskim Teatrze na Pohulance, po wojnie - najdłużej występował w Teatrze Współczesnym i Teatrze Telewizji. Grał również w filmach: "Krzyżacy", "Noce i dnie", "Hrabina Cosel", "Wesele", "Jezioro Bodeńskie". Przez długie lata był związany z Polskim Radiem, występował w słuchowiskach, między innymi Jacka Janczarskiego i Adama Kreczmara. Urodził się 14 lutego 1910 roku. 20. rocznica