Historia

13 grudnia

Ostatnia aktualizacja: 13.12.2011 00:00
W nocy z 12 na 13 grudnia na terenie Polski wprowadzono stan wojenny. Władzę objęła Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego z gen. Wojciechem Jaruzelskim na czele.

1981 -  Zawieszono działalność wszystkich organizacji, stowarzyszeń i związków zawodowych. Zmilitaryzowano Polskie Radio i Telewizję Polską. Internowano działaczy i doradców Solidarności, wprowadzono godzinę milicyjną. Celem wojskowej akcji była likwidacja protestów społecznych oraz wstrzymanie procesów demokratyzacyjnych, zainicjowanych w sierpniu 1980 roku, w efekcie których powstała Solidarność. Zagrażały one trwałości systemu komunistycznego oraz utrzymaniu władzy przez PZPR. W czasie stanu wojennego straciło życie ponad 100 osób. Internowano 10 tysięcy osób, a tysiące ludzi było represjonowanych i wyrzuconych z pracy za udział w protestach lub popieranie podziemnej Solidarności. Stan wojenny trwał do 22 lipca 1983 roku. 30 rocznica. WIĘCEJ W SPECJALNYM SERWISIE POLSKIEGO RADIA

1466 - Zmarł Donatello, włoski rzeźbiarz okresu renesansu, miał ogromny wpływ na rozwój rzeźby renesansowej i uwolnienia się jej od wpływów gotyku. Twórca rzeźb dla katedry florenckiej: posągów Dawida i św. Jana Ewangelisty. Wyrzeźbił też figury na fasadzie kościoła Orsanmichele - słynny Święty Jerzy, w Padwie stworzył pomnik weneckiego kondotiera Gattamelata -pierwszy pomnik konny od czasów antyku. Urodził się około 1386 roku. 545 rocznica

1521 - Urodził się Sykstus V, właśc. Felice Peretti, franciszkanin, papież w latach 1585-1590. Przeprowadził w Watykanie liczne zmiany, zreformował Kurię Rzymską, zreorganizował Kolegium Kardynalskie, zadbał o rozbudowę i uporządkowanie Rzymu - wybudował Pałac Laterański, ukończył kopułę Bazyliki św. Piotra. Zmarł 27 sierpnia 1590 roku. 490 rocznica

1545 - Rozpoczął się Sobór Trydencki, zwołany przez papieża Pawła III - uznany za początek okresu kontreformacji w Kościele katolickim. Sobór zainicjował wewnętrzną reformę Kościoła przez wydanie dekretów w sprawch wiary i moralności. Ttrwał, z przerwami, do 1563 roku.

1553 - Urodził się Henryk IV, król Francji. Zmarł 14 maja 1610 roku. 1560 - Urodził się Maximilien Sully, francuski mąż stanu, hugenota, w okresie wojen religijnych we Francji walczył pod wodzą króla Navarry Henryka, który jako Henryk IV powierzył mu zarząd finansami państwa. Był rzecznikiem fizjokratyzmu, reformatorem systemu podatkowego. Zmarł 22 grudnia 1641 roku.

1720 - Urodził się Carlo Cozzi, włoski poeta i dramaturg, autor między innymi utworów "Księżniczka Turandot", "Miłość do trzech pomarańczy", które zostały wykorzystane jako libretta kilku oper, wśród nich Pucciniego Prokofjewa. Zmarł 4 kwietnia 1806 roku.

1797 - Urodził się Heinrich Heine, niemiecki poeta okresu romantyzmu, autor poezji lirycznej "Księga pieśni", poematów satyrycznych "Baśń zimowa", "Atta Troll", "Sen nocy letniej", eseju "O Polsce". Zmarł 17 lutego 1856 roku.

1801 - Urodził się Antoni Auleitner, leśnik, autor prac o hodowli, urządzaniu i ochronie lasów, między innymi "Krótki zarys historii leśnictwa polskiego" i "Uwagi nad wartością lasów". Zmarł 7 września 1898 roku. 1801 - Urodził się Antoni Auleitner, leśnik, autor prac o hodowli, urządzaniu i ochronie lasów - „Krótki zarys historii leśnictwa polskiego”, „Uwagi nad wartością lasów”. Zmarł 7 września 1898 roku. 210 rocznica

1816 - Urodził się Ernst von Siemens, niemiecki wynalazca i konstruktor w dziedzinie elektrotechniki, wynalazca synchroniczno-współfazowego aparatu telegraficznego, samowzbudnej prądnicy prądu stałego. W 1879 roku zbudował pierwszy model lokomotywy elektrycznej. Zmarł 6 grudnia 1892 roku. 195 rocznica

1857 - Urodził się Karol Appel, językoznawca, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, członek Polskiej Akademii Umiejętności, autor prac między innymi "O mowie dziecka", "Język i społeczeństwo". Zmarł 16 marca 1930 roku.

1867 - Zmarł Artur Grottger, malarz, grafik, rysownik. Malował sceny batalistyczne, wojskowo-rodzajowe odnoszące się do polskiej historii, portrety kobiet. Jego najbardziej znane cykle to: "Wojna" oraz o powstaniu styczniowym "Polonia" i "Lithuania". Urodził się 11 listopada 1837 roku.

1886 - Urodził się Diego Rivera, meksykański malarz, grafik i architekt, współtwórca programu narodowej sztuki meksykańskiej nawiązującej do tradycji prekolumbijskiej. Był działaczem politycznym ruchu komunistycznego. Zmarł 24 listopada 1957 roku.

1898
- Urodził się Feliks Parnell, wybitny polski tancerz i choreograf, pedagog. Zmarł 4 kwietnia 1980 roku.

1902 - Urodził się Talcott Parsons, amerykański socjolog, twórca koncepcji zmiennych wzorcowych, autor prac "Struktura działania społecznego", "Szkice z teorii socjologicznej". Zmarł 8 maja 1979 roku.

1907 - Urodził się Jerzy Zagórski, poeta, reportażysta, tłumacz poezji rosyjskiej i francuskiej, autor zbiorów poezji: "Ostrze mostu", 'Męska pieśń", "Wiersze dla żony", "Czas Lota", reportaży "Indie w środku Europy". Zmarł 5 sierpnia 1964 roku.

1911 - Urodził się Trygve Haavelmo, norweski ekonomista, wieloletni profesor uniwersytetu w Oslo. Był laureatem nagrody Nobla w 1989 roku w dziedzinie ekonomii za wprowadzenie metod statystycznych do prognozowania zjawisk ekonomicznych. Zmarł 28 lipca 1999 roku. 100 rocznica

1915 - Urodził się Michał Sumiński, leśnik, zoolog i dziennikarz, przez wiele lat redaktor naczelny audycji dla marynarzy i rybaków. Dużą popularność zyskał w latach 70. dzięki audycji telewizyjnej dla dzieci i młodzieży "Zwierzyniec", popularyzującej zagadnienia przyrodnicze.

1918 - W Warszawie odbyło się ślubowanie wojsk garnizonu warszawskiego i pierwsza po odzyskaniu niepodległości, defilada w stolicy.

1930 - Urodził się Zdzisław Leśniak, aktor, grał w filmach "Kanał", "Zezowate szczęście" i innych. Wielką popularnośc przyniosły mu występy w "Kabarecie Starszych Panów", „Kabarecie Olgi Lipińskiej” oraz "Słowniku wyrazów obcych" Teodora Krzysztofa Teoplitza. Zmarł w 2002 roku.

1932 - Zmarł Edward Treacher Collins, angielski chirurg i okulista. Zasłynął opisaniem dyzostozy żuchwowo-twarzowej zwanej także zespołem Treacher Collinsa. Autor pracy "Researches into the Anatomy and Pathology of the Eye". Urodził się 28 maja 1862 roku.

1936 - We wsi Porąbka w Beskidzie Zachodnim otwarto zaporę na Sole. Spiętrzone wody rzeki utworzyły sztuczne Jezioro Międzybrodzkie. 75 rocznica

1943 - Odbyła się akcja "Braun", wymierzona przeciwko kierownikowi warszawskiego Urzędu Kwaterunkowego - Emilowi Braunowi. Braun, który zginął w zamachu, współpracował z Gestapo i był jednym z organizatorów masowych łapanek i przesiedleń. Precyzyjnie przeprowadzona akcja trwała pół minuty.

1944 - Zmarł Wassily Kandinsky, malarz rosyjskiego pochodzenia, grafik, teoretyk sztuki, od 1921 roku tworzący w Niemczech i we Francji, wykładał w Bauhausie. Urodził się 4 grudnia 1866 roku.

1947 - Zmarł Mikołaj Konstantinowicz Roerich, rosyjski malarz, pisarz, podróżnik, archeolog, związany z ugrupowaniem artystycznym "Mir isskustwa", przyjaciel Igora Strawińskiego, współtwórca libretta do "Święta wiosny" i twórca scenografii pierwszych przedstawień tego baletu. Urodził się 9 października 1874 roku.

1949 - Zmarł Jan Morawiński, historyk sztuki i muzeolog. W 1939 roku ratował zabytki warszawskie. Sfotografował niszczenie Zamku Królewskiego przez Niemców. Po wojnie kierował muzeami w Wilanowie i Natolinie. Prowadził też akcję rewindykacyjną zabytków w Berlinie i Baden-Baden. Urodził się 6 lutego 1907 roku.

1951 - Weszła w życie Karta Organizacji Państw Amerykańskich. 60 rocznica

1957 - Decyzją Sejmu przywrócono, zniesioną w 1952 roku, Najwyższą Izbę Kontroli (NIK). 1960 - Gwatemala, Honduras, Nikaragua i Salwador podpisały układ o środkowoamerykańskiej integracji gospodarczej.

1966 - W Waszyngtonie zmarł Stanisław Mikołajczyk, działacz ruchu ludowego, premier na emigracji w latach 1943-1944, zwolennik porozumienia z ZSRR, współtwórca Polskiego Stronnictwa Ludowego. Organizator legalnej opozycji antykomunistycznej w kraju. Po sfałszowanych wyborach 1947 roku, zmuszony potajemnie opuścić Polskę, osiadł w Stanach Zjednoczonych. Jest autorem wspomnień "Zniewolenie Polski". Urodził się 18 lutego 1901 roku. 45 rocznica

1967 - Urodził się Jamie Foxx, amerykański aktor, grał między innymi w filmach: "Męska gra", "Napad", "Zakładnik", "Niewidzialny". Zdobywca Złotego Globu i Oscara za rolę w filmie "Ray". 1972 - Zmarł Jan Cybis, malarz, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Był jednym z głównych polskich kolorystów. Malował obrazy olejne i akwarele, stosował gwasz. Jego ulica jest na warszawskim Ursynowie. Młodzi twórcy otrzymują nagrodę jego imienia. Urodził się 16 lutego 1897 roku.

1979 - Rodezja odzyskała niepodległość i zmieniła nazwę na Zimbabwe.

1991 - Zmarł Andrzej Twerdochlib, pisarz, scenarzysta telewizyjny, redaktor „Przekroju” i „Tygodnika Powszechnego, autor powieści: "Trzecia runda", "Gwiazda sezonu", "Z braku dowodów", "Czterej w lesie", "Najdłuższa wojna", "Kołowrót". Urodził się 21 kwietnia 1936 roku. 20 rocznica

1991 - Pięć środkowoazjatyckich republik byłego ZSRR: Kazachstan, Kirgistan, Tadżykistan, Turkmenistan i Uzbekistan zgłosiły akces do Wspólnoty Niepodległych Państw. 20 rocznica 1995 - Biskupi Polski i Niemiec podpisali w Warszawie wspólny list do wiernych obu krajów, nawiązujący do listu biskupów polskich z 1965 roku.

1995 - W Kostrzycy koło Karpacza rozpoczął działalność "leśny bank genów". Przechowuje się w nim geny zagrożonych i ginących roślin z parków narodowych w polskich Sudetach oraz Czech i Słowacji. 1996 - Przywódcy 15 państw Unii Europejskiej podpisali w Dublinie zasady „Paktu stabilizacji”. 15 rocznica

1999 - U wybrzeży Bretanii doszło do ogromnej katastrofy ekologicznej - zatonął tankowiec "Erica" z tysiącami ton ropy pod pokładem. 2010 - Zmarł Richard Holbrooke, amerykański dyplomata i polityk, ambasador w Niemczech, negocjator Porozumienia w Dayton w 1995 roku, asystent sekretarza stanu USA. Od 1999 do 2001 roku Ambasador Stanów Zjednoczonych przy ONZ. 1 rocznica