Historia

28 marca

Ostatnia aktualizacja: 28.03.2011 00:00
Tatarzy najechali i spalili Kraków. Miasto odbudowano przyjmując charakterystyczny szachownicowy układ, zachowany do dziś.

1241 - Tatarzy najechali i spalili Kraków.

1364 - Arcybiskup gnieźnieński, Jarosław Bogoria ze Skotnik, w obecności króla Kazimierza Wielkiego dokonał uroczystej konsekracji katedry wawelskiej w Krakowie.  
1515 - Urodził się św. Teresa z Avili, hiszpańska zakonnica i mistyczka, reformatorka zakonu karmelitanek; Doktor i Odnowiciel Kościoła; kanonizowana przez Grzegorza XV w 1622 r.; autorka rozważań religijnych „Droga doskonałości” i „Twierdza wewnętrzna” (zm. 04.10.1582)
1584 - Zmarł car Rosji Iwan IV Groźny, syn Wasyla III. (ur. 25.08.1530)
1592 - Urodził się Jan Komensky "Amos", czeski reformator szkolny, pedagog, twórca nowożytnej pedagogiki, autor pracy "Wielka Dydaktyka". (zm. 15.11.1670)
1840 - Urodził się  Mehmed Emin Pasza, właśc. Eduard Schnitzer, niemiecki lekarz, polityk i podróżnik, badacz Afryki; od 1865 r., kiedy przyjął islam i zmienił nazwisko, pracował w Turcji jako lekarz, później - gubernator Albanii. Od 1876 r. w Afryce - gubernator egipskiej prowincji Ekwatoria skąd podejmował liczne wyprawy botaniczne i ornitologiczne (zm. 23 lub 24.10.1892)
1858 - Urodził się Józef Siemiradzki, geolog, geograf, podróżnik.(zm. 12.12.1933)
1862 - Urodził się Aristide Briand, socjalistyczny polityk francuski, wielokrotny premier Francji i minister. Za wynegocjowanie Traktatów z Locarno otrzymał w 1926 roku Pokojową Nagrodę Nobla, razem z niemieckim politykiem Gustavem Stresemannem i angielskim mężem stanu Austenem Chamberlainem. (zm. 07.03.1932)
1867 - Urodził się Zygmunt Zakrzewski, numizmatyk i archeolog. (zm. 1951)     
1868 - Urodził się Maksim Gorki, rosyjski pisarz, przedstawiciel realizmu socjalistycznego. Napisał powieść „Matka”, autobiograficzną trylogię „Dzieciństwo”, „Wśród ludzi”, „Moje uniwersytety” oraz dramaty „Letnicy”, „Barbarzyńcy”. Był przewodniczącym Związku Pisarzy ZSRR. (zm. 18.06.1936)  
1881 - Zmarł Modest Musorgski, rosyjski kompozytor, twórca oper "Borys Godunow" i "Chowańszczyzna", poematu symfonicznego "Noc na Łysej Górze", cyklu miniatur "Obrazki z wystawy". (ur.21.03.1839).   
1892 - Urodził się Corneille Heymans, belgijski fizjolog. W 1938 roku otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny i fizjologii. (zm. 1968)     
1897 - Urodził się Klemens Rudnicki, generał, uczestnik bitwy pod Monte Cassino, ostatni dowódca 1 Dywizji Pancernej. (zm.12.08.1992)  
1907 - Urodził się Władysław Kisielewski, dziennikarz, pisarz, lotnik. W czasie II wojny światowej uczestnIczył w walkach we Francji i Wielkiej Brytanii. Był jednym z niewielu alianckich korespondentów wojennych latających bojowo. Napisał książkę "Polscy lotnicy w bitwie o Atlantyk". (zm. 1977)  
1914 - Urodził się Bohumil Hrabal, czeski pisarz, autor wielu powieśći między innymi "Pociągi pod specjalnym nadzorem" oraz "Zbyt głośna samotność". (zm. 3.02.1997)  
1918 - Zmarł Bronisław Chlebowski, historyk literatury i kultury, krytyk literacki, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, współzałożyciel Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Zajmował się dziejami literatury okresu odrodzenia, baroku i romantyzmu, historią polskiej kultury, a także dziejami Warszawy. Napisał między innymi „Życie duchowe w Warszawie” i „Warszawa za książąt mazowieckich”.
1918 - Zmarł Władysław Ślewiński (podawany jest też rok 1916), malarz, przedstawiciel Młodej Polski i secesji. Malował martwe natury, pejzaże, morze.
1925 - Urodził się Innokientij Smoktunowski, rosyjski aktor. Zagrał w filmach: "Dziewięć dni jednego roku" Romma, "Hamlet" Kozincewa, "Wujaszek Wania" Konczałowskiego, oraz "Złodzieje samochodów" Riazanowa. (zm. 3.08.1994)
1928 - Urodził się Zbigniew Brzeziński, amerykański politolog polskiego pochodzenia, profesor między innymi Columbia University i John Hopkins University. W latach 1977-1981 był doradcą prezydenta Jimmy' ego Cartera do spraw bezpieczeństwa narodowego. Jest autorem wielu prac z dziedziny polityki: „Totalitarne dyktatorstwo i samowładztwo”, „Ideologia i władza w sowieckiej polityce”.   
1930 - Władze Turcji zmieniły nazwy dwóch największych miast kraju: Angory i Konstantynopolu na Ankara i Stambuł.
1935 - Urodził się Józef Szmidt, lekkoatleta - trójskoczek, zdobywca dwóch tytułów mistrza olimpijskiego w 1960 i 1964 r.; jako pierwszy człowiek przekroczył w trójskoku 17 metrów.
1936 - Urodził się Mario Vargas Llosa, peruwiański pisarz, myśliciel i polityk, autor powieści m.in. „Ciotka Julia i skryba”, „Rozmowa w Katedrze”, „Wojna końca świata”, „Święto kozła”; od końca lat 50. większość życia spędzał w Paryżu i Londynie gdzie pracował jako nauczyciel hiszpańskiego, dziennikarz i wykładowca literatury iberoamerykańskiej; laureat literackiej Nagrody Nobla w 2010 r.  
1938 - Urodziła się Zofia Saretok, aktorka teatru Współczesnego w Warszawie. Grała również w filmach, między innymi „Godzina pąsowej róży”, „Popioły”, „Kazimierz Wielki”, „Austeria”, „Sztuka kochania”.
1941 - Zmarła Virginia Woolf, angielska pisarka i krytyk literacki, autorka nowatorskich w formie powieści psychologicznych. Jej najwazniejsze dzieła to między innymi "Do latarni  morskiej", "Pani Dalloway". (ur. 25.01.1882) 
1943 - Zmarł Siergiej Rachmaninow, rosyjski kompozytor, pianista, dyrygent, jeden z największych wirtuozów fortepianu pierwszej połowy XX wieku. Twórczość kompozytorska Rachmaninowa obejmuje opery, koncerty fortepianowe, symfonie, pieśni. Od 1918 roku przebywał w Stanach Zjednoczonych. (ur. 1873)   
1948 - Premiera filmu Wandy Jakubowskiej „Ostatni etap”, na wpół dokumentalnej opowieści o losach więźniarek hitlerowskiego obozu śmierci w Auschwitz-Birkenau.   
1969 - Zmarł generał Dwight Eisenhower, prezydent Stanów Zjednoczonych w latach 1953-61, naczelny dowódca Sojuszniczych Sił Ekspedycyjnych w Wielkiej Brytanii w czasie II wojny światowej. (ur. 1890)
1976 - Polska żeglarka Krystyna Chojnowska - Listkiewicz, jako pierwsza w historii kobieta, wypłynęła z argentyńskiego portu Las Palmas na jachcie "Mazurek" w samotny rejs dookoła świata. Do Gdyni wróciła 21.03.1978 roku.        
1976 - Zmarł Władysław Jarema, aktor, reżyser teatru lalek, profesor Wydziału Lalkarskiego krakowskiej Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej; przed wojną współpracował z krakowskim teatrem Cricot, po wojnie, wraz z żoną, założył w Krakowie Teatr Lalki, Maski i Aktora Groteska.                 
1982 - Zmarł William Francis Giauque, amerykański profesor chemii Uniwersytetu Kalifornijskiego. Prowadził prace badawcze w obszarze najniższych temperatur. W 1949 roku otrzymał nagrodę Nobla w dziedzinie chemii.  (ur. 1895)
1985 - Zmarł Marc Chagall, rosyjski malarz i grafik mieszkający  we Francji. Stworzył indywidualny styl czerpiąc poetyckie metafory z żydowskich obrzędów oraz zwyczajów i folkloru białoruskich miasteczek. Tworzył prace o tematyce miłosnej, religijnej oraz biblijnej, pejzaże, portrety, rzeźby, grafikę oraz malowidła ścienne. Do nasłynniejszych obrazów Chagalla należą: "Ja i wieś", "Skrzypek", "Kochankowie w bzach". (ur. 1887).
1990 - W Krakowie ukazał się pierwszy numer dziennika „Czas Krakowski”.
1994 - Zmarł Eugene Ionesco, dramaturg francuski pochodzenia rumuńskiego, członek Akademii Francuskiej, uważany za głównego przedstawiciela awangardy teatralnej. Ionesco jest jednym z twórców teatru absurdu, autorem jednoaktówek "Łysa śpiewaczka", "Lekcja", "Krzesła" , pełnospektaklowych dramatów m.in. "Nosorożec" oraz powieści "Teatr". (ur. 1912)
1995 - Podczas światowej konferencji w Berlinie, na temat zmian klimatycznych na Ziemi, państwa zobowiązały się ograniczyć emisję gazów powodujących ocieplenie atmosfery.
2000 - Zmarł Adam Ulam, amerykański sowietolog polskiego pochodzenia, profesor Uniwersytetu Harvarda. Jego prace należą do kanonu amerykańskiej literatury sowietologicznej. Najbardziej cenioną jest wydana w 1973 roku biografia Józefa Stalina  pod tytułem "Stalin: The Man and his Era". (ur. 1922)
2004 - Zmarł sir Peter Ustinov, wybitny angielski aktor, scenarzysta i producent. Był nagrodzony Oscarami za drugoplanowe role w filmach "Spartakus" i "Topkapi".  Został uhonorowany tytułem szalcheckim przez Elżbietę II. (ur. 16.04.1921)
2005 - Zmarł Andrzej Chmielarczyk, aktor, wieloletni dyrektor Teatru Muzycznego w Lublinie. (ur. 22.10.1929)  
2006 - W Instytucie Matki i Dziecka w Warszawie dokonano pierwszej w Polsce operacji wszczepienia endoprotezy rosnącej.     

Czytaj także

27 marca

Ostatnia aktualizacja: 27.03.2011 00:00
NKWD aresztował w Pruszkowie przywódców Polskiego Państwa Podziemnego, w tym gen. Leopolda Okulickiego "Niedźwiadka" - ostatniego komendanta głównego AK.
rozwiń zwiń
Czytaj także

29 marca

Ostatnia aktualizacja: 29.03.2011 00:00
W Rzymie powstał Legion Mickiewicza. Formacja brała udział w walce o wyzwolenie Włoch.
rozwiń zwiń