Historia

15 czerwca

Ostatnia aktualizacja: 15.06.2011 00:00
Powstała pierwsza akademia wojskowa II RP.

1215 - Król Anglii Jan bez Ziemi wydał Magna Carta Libertatum, czyli Wielką Kartę Swobód. Był to pierwszy dokument, który ograniczył władzę królewską i przyznał prawa niższym stanom. Oryginał karty zachował się do dziś w British Museum w Londynie. 

1389 - Bitwa na Kosowym Polu, w której Turcy ostatecznie pokonali Serbów, a obie strony poniosły olbrzymie straty. Bitwa i wydarzenia z nią związane stały się jednym z głównych tematów serbskiej poezji ludowej, literatury i mitu narodowego kształtującego świadomość narodową Serbów. Do dziś mit ten jest czynnikiem generującym główne wydarzenia konfliktu serbsko-albańskiego.

1752 - Amerykański uczony Beniamin Franklin zademonstrował po raz pierwszy publicznie, działanie piorunochronu. 

1764 - Urodził się malarz Zygmunt Vogel, zwany Ptaszkiem. Pracował dla króla Stanisława Augusta Poniatowskiego - podróżował po Polsce, szkicując i opisując historyczne miejsca. Stworzył kilkadziesiąt akwareli poświęconych Warszawie, które do dziś mają wielką wartość dokumentalną. Zmarł 20 kwietnia 1826 roku.

1794 - Zajęcie Krakowa przez wojska austriackie w czasie insurekcji kościuszkowskiej. Polskie insygnia królewskie zrabowane na Wawelu zostały przetopione na złoto, ocalał jedynie Szczerbiec.

1800 - Stolicę Stanów Zjednoczonych przeniesiono z Filadelfii do dystryktu Columbia, obecnie Waszyngton.

1841 - Urodził się Antoni Kozakiewicz, malarz, przeważającą część jego twórczości stanowią pejzaże i sceny rodzajowe z życia chłopów, górali i Cyganów: "Ślepy grajek", "Dudziarz", "Kataryniarz", "Gęsiarka", "Obóz cygański". Zmarł 3 stycznia 1929 roku. 170 rocznica

1843 - Urodził się Edward Grieg, norweski kompozytor nazywany "Chopinem Północy", pianista i dyrygent. Skomponował muzykę do dramatu Ibsena "Peer Gynt" oraz koncert fortepianowy a-moll opus 16. Jest także autorem suit "Lyric" i "Holberg" oraz słynnych "Tańców norweskich". Zmarł 4 września 1907 roku.  

1869 - Urodził się Tadeusz Garbowski, zoolog, filozof, literat, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, założyciel zakładu psychogenetycznego dla badań nad psychologią i obyczajami zwierząt. Zmarł w 1940 roku.

1890 - W Kurytybie, w Brazylii, założono Towarzystwo imienia Tadeusza Kościuszki.

1905 - Zmarł Hermann von Wissmann, niemiecki badacz Afryki, w latach 1880 -1882 odbył podróż przez środkową część kontynentu z zachodu na wschód, następnie prowadził badania w Kongo, w latach 90. XIX wieku - gubernator Niemieckiej Afryki Wschodniej. (ur. 04.09.1853)

1914 - Urodził się Jurij Andropow, radziecki polityk, szef KGB, członek Biura Politycznego KPZR. Po śmierci Leonida Breżniewa w 1982 roku, sekretarz generalny KPZR. Zmarł 9 lutego 1984 roku.

1919 - W Warszawie utworzono Wojenną Szkołę Sztabu Generalnego - pierwszą akademię wojskową niepodległej Rzeczypospolitej. W 1922 roku uczelnię przemianowano na Wyższą Szkołę Wojenną. W latach 1923-1939 siedziba szkoły znajdowała się w Warszawie przy ul. Koszykowej 79. Akademia wykształciła wielu wybitnych oficerów i dowódców, a na jej czele stał między innymi generał Tadeusz Kutrzeba, jeden z najwybitniejszych polskich teoretyków wojskowych okresu międzywojennego, dowódca Armii "Poznań" w kampanii wrześniowej.

1921 - Urodził się Errol Garner, pianista i legenda jazzu. Pierwszych nagrań dokonał z Charlie'em Parkerem, zadebiutował albumem "The Elf", który nawiązywał do jego przydomka scenicznego. W latach 50., 60. i 70. objechał z koncertami całą Amerykę, występował w najbardziej prestiżowych klubach, gościł na festiwalach, w radiu i telewizji. Jego album "Concert By The Sea" jest do dziś żelazną pozycją wszystkich kolekcji płytowych. Autor wielu znanych tematów, jak "Misty" (później z tekstem Johnny'ego Burke'a), który wszedł do kanonu standardów. Zmarł 2 stycznia 1977 roku. 90 rocznica

1921 - Urodził się Jan Wilkowski, reżyser, aktor i pedagog, założyciel Wydziału Lalkarskiego w Białymstoku i profesor na Wydziale Reżyserii Teatru Lalek, jeden z najwybitniejszych twórców polskiego teatru lalkowego. (zm. 21.12.1997) 90 rocznica

1924 - W USA dokonano regulacji prawnych przyznających pełnię praw obywatelskich Indianom urodzonym w granicach kraju.

1931 - W Waszyngtonie zostały podpisane traktaty przyjaźni, handlowy i konsularny między Polską i Stanami Zjednoczonymi. 80 rocznica

1931 - Urodził się Jerzy Chromik, lekkoatleta, specjalista biegów długodystansowych, olimpijczyk, mistrz Europy w biegu na 3000 metrów z przeszkodami, trzykrotny rekordzista świata na tym dystansie, od 1989 roku rozgrywany jest w Mysłowicach bieg uliczny - Memoriał Jerzego Chromika. (zm. 20.10.1987) 80 rocznica

1934 - Nacjonaliści ukraińscy dokonali zamachu na ministra spraw wewnętrznych Bronisława Pierackiego (1895 -1934). Śmierć ministra była bezpośrednim powodem utworzenia obozu w Berezie Kartuskiej.

1936 - Urodził się Claude Brasseur, francuski aktor, grał między innymi w filmach: "Aktorzy", "Kociak", "Detektyw", "Taxi Boy", "Germinal", "Żona mojego partnera", "Skradzione wakacje". 75 rocznica

1938 - Zmarł Ernst Ludwig Kirchner, niemiecki malarz, grafik i rzeźbiarz, przedstawiciel ekspresjonizmu. Najbardziej cenione jego prace powstały przed I wojną światową i w większości przedstawiają życie uliczne w Berlinie. (ur. 06.05.1880)

1935 - W Niemczech ukazało się zarządzenie zakazujące rozpowszechniania "Krzyżaków" Henryka Sienkiewicza na terenie Prus Wschodnich.    

1941 - Zmarł Stanisław Thugutt, polityk, publicysta, działacz ruchu ludowego i spółdzielczego w Polsce międzywojennej, prezes PSL "Wyzwolenie" i poseł na Sejm I kadencji, współtwórca Centrolewu i przeciwnik sanacji. (ur. 30.07.1873) 70 rocznica

1944 - Wojska amerykańskie dowodzone przez generała Chestera Mac Arthura wylądowały na archipelagu Marianów. Była to kolejna operacja aliantów w wojnie z Japonią. 

1944 - 2 Korpus Polski rozpoczął we Włoszech walki z dywizjami niemieckimi o Ankonę nad Adriatykiem, zakończone 24 lipca zdobyciem przez Polaków miasta i portu.

1945 - Urodził się Piotr Garlicki, aktor filmowy i teatralny, zagrał między innymi w filmach: "Za ścianą", "Barwy ochronne", "Pasja", "Sekret Enigmy", "Quo vadis", "Twarzą w twarz", występuje w serialu telewizyjnym "Na dobre i na złe".

1946 - W Szczecinie zainaugurował działalność Teatr Polski. 65 rocznica

1946 - Urodził się Demis Roussos, grecki piosenkarz muzyki pop, szczyt jego kariery przypadł na lata 70., kiedy nagrał kilka płyt, które znalazły się na najwyższych pozycjach list przebojów, jego najbardziej znane piosenki to: "Forever and Ever", "My Friend the Wind", "Goodbye My Love Goodbye", kilkakrotnie występował na koncertach w Polsce. 65 rocznica

1951 - Zmarł Teofil Janikowski, taternik, narciarz, działacz Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, w latach 1923 -1939 prowadził schronisko w Morskim Oku. (ur. 15.11.1876) 60 rocznica

1954 - W Bazylei utworzono Europejską Federację Piłki Nożnej UEFA.

1956 - Urodził się Henryk Gołębiewski, aktor filmowy i telewizyjny, przedstawiciel grupy tak zwanych naturszczyków, czyli aktorów zwykle bez wykształcenia aktorskiego, grających "siebie samych", jako aktor dziecięcy zagrał między innymi w filmach: "Stawiam na Tolka Banana", "Wakacje z duchami", "Podróż za jeden uśmiech"; pod koniec lat 90. powrócił epizodami, występując w filmach: "Czas zdrady", "Dług", "Dziki", "Ryś". 55 rocznica

1958 - Odbył się I Krajowy Zjazd Delegatów Społecznego Funduszu Odbudowy Stolicy. Przyjął on nową nazwę - Społeczny Fundusz Odbudowy Kraju i Stolicy.

1963 - Urodziła się Helen Hunt, amerykańska aktorka filmowa, grała między innymi w filmach: "Pioneer Woman", "Pocałunek śmierci", "Bob Roberts", "Projekt X", "Peggy Sue wyszła za mąż". Za rolę kelnerki i samotnej matki w filmie "Lepiej być nie może" otrzymała w 1997 roku Oscara.

1963 - Radziecki kosmonauta Walery Bykowski podczas podróży w kosmosie okrążył Ziemię 81 razy. 

1977 - Po latach dyktatury generała Francisco Franco w Hiszpanii odbyły się pierwsze demokratyczne wybory parlamentarne, które wygrała Partia Demokratyczna - Centrum.  

1979 - W gmachu Wyższej Szkoły Morskiej w Gdyni odbyło się inauguracyjne posiedzenie Społecznego Komitetu nowego żaglowca szkolnego "Dar Młodzieży". 

1994 - Zmarł Manos Hadjidakis, grecki kompozytor, twórca melodii do filmu "Nigdy w niedzielę".  Urodził się 23 października 1925 roku.

1994 - Stolica Apostolska nawiązała stosunki dyplomatyczne z Izraelem.

1996 - Zmarła Ella Fitzgerald, amerykańska wokalistka jazzowa, jedna z najwybitniejszych śpiewaczek w historii tego gatunku muzycznego, jak również swingu i be-bopu, nazwana Pierwszą Damą Jazzu, karierę solową rozpoczęła na początku lat 40. XX wieku, śpiewając w klubach i teatrach Nowego Jorku, po II wojnie światowej występowała między innymi w zespole Jazz at the Philharmonic, z którym koncertowała w całej Europie, w tym w Polsce w 1965 roku. Urodziła się 25 kwietnia 1917 roku. 15 rocznica

1997 - W Stambule podczas szczytu 8-miu państw i rządów  muzułmańskich utworzono organizację współpracy gospodarczej nazwaną D-8. Przyjęto też wspólny komunikat nazwany "Deklaracją Stambulską".  

2003 - Zmarł Jewgienij Kołobow, rosyjski dyrygent, twórca teatru nowego typu – "Nowa Opera" w Moskwie. Przez wiele lat był kierownikiem orkiestry Teatru Maryjskiego w Petersburgu. Jako pierwszy wystawiał w ZSRR takie opery, jak "Borys Godunow" w oryginalnej wersji Musorgskiego i "Romeo i Julia" Prokofiewa. (ur. 1946)

2004 - Zmarł Lech Kalinowski, historyk sztuki, mediewista, metodolog, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek-korespondent British Academy. Jego prace na temat sztuki średniowiecza i renesansu zostały zebrane w tomie "Speculum artis". Urodził się 12 września 1920 roku.

2008 - Zmarł Robert Mroziewicz, dyplomata i historyk, profesor Uniwersytetu Warszawskiego i Collegium Civitas. W latach 90. przedstawiciel Polski przy ONZ, wiceminister spraw zagranicznych, wiceminister obrony narodowej, zajmował się integracją Polski z NATO. Autor licznych publikacji naukowych. Urodził się 20 września 1942 roku.

Czytaj także

14 czerwca

Ostatnia aktualizacja: 14.06.2011 00:00
Indeks Ksiąg Zakazanych do lamusa.
rozwiń zwiń