18 maja mija 68. rocznica zdobycia Monte Cassino przez Drugi Korpus Polski, dowodzony przez generała Władysława Andersa. 18 maja 1944 roku Polacy przełamali obronę Niemców na tak zwanej "Linii Gustawa". Pierwsze natarcie na wzgórze Monte Cassino od 11 do 12 maja, zostało odparte przez Niemców i przyniosło duże straty. Umożliwiło jednak Brytyjczykom, nacierającym równocześnie doliną Liri, przełamanie niemieckiej obrony. 17 maja Drugi Korpus wznowił natarcie, które zakończyło się zdobyciem łańcucha wzgórz. Następnego dnia rano patrol 12. Pułku Ułanów Podolskich pod dowództwem podporucznika Kazimierza Gurbiela wkroczył do ruin klasztoru benedyktynów i zatknął na nim polską flagę. 18 maja w południe na Monte Cassino został odegrany hejnał mariacki. Kilka godzin później, obok polskiej flagi wywieszono flagę brytyjską.
WIĘCEJ NA TEMAT BITWY W RADIACH WOLNOŚCI
W bitwie pod Monte Cassino straty Drugiego Korpusu wyniosły 924 zabitych, 2930 rannych i 345 zaginionych. Na stoku wzgórza znajduje się polski cmentarz wojskowy. Na nim został pochowany również generał Władysław Anders, który zmarł w Londynie w 1970 roku. Wolą generała było spocząć obok swoich żołnierzy.
Leżące w południowych Włoszech Monte Cassino wraz ze wzgórzami Monte Cairo, San Angelo i Passo Corno było w czasie wojny kluczową pozycją obronną niemieckiej linii Gustawa, strzegącej drogi z Neapolu do Rzymu. Wzgórza broniła elitarna, niemiecka 1. Dywizja Spadochronowa oraz pułki wysokogórskie. Zanim Polacy zaatakowali pozycje niemieckie na Monte Cassino, trzykrotnie szturmowały je wojska aliantów. Oddziały amerykańskie, angielskie, hinduskie i nowozelandzkie straciły tam łącznie 54 tysiące żołnierzy. Drugi Korpus Polski liczył 48 tysięcy żołnierzy i składał się z 3. Dywizji Strzelców Karpackich, 5. Kresowej Dywizji Piechoty, 2. Brygady Pancernej oraz grupy artylerii w składzie 10 pułków. Polski cmentarz wojskowy na Monte Cassino powstał na przełomie 1944 i 1945 roku i jest jednym z najważniejszych miejsc pamięci narodowej. Spoczywa na nim 1072 polskich żołnierzy.
Na murze wokół cmentarza umieszczono sentencję: "Przechodniu powiedz Polsce, żeśmy polegli wierni w jej służbie". Bitwę opisał Melchior Wańkowicz - w 1944 roku korespondent wojenny, w serii reportaży i w trzytomowej książce "Bitwa o Monte Cassino". Powstała na podstawie relacji żołnierzy niemal wszystkich stopni i została wydana w latach 1945-1947 w Rzymie i Mediolanie.
