У 2025 годзе польская культура атрымае асабліва пільную еўрапейскую ўвагу, бо ў студзені Польшча пачынае старшынства ў Радзе ЕС. Яго ўрачысты пачатак адбудзецца 3 студзеня ў Вялікім тэатры — Нацыянальнай оперы.
Цягам першага паўгоддзя Польшча арганізуе больш за 300 афіцыйных сустрэч, з якіх каля 100 культурна-мастацкіх мерапрыемстваў у 20 краінах Еўропы.
Міністарка культуры і нацыянальнай спадчыны Польшчы Анна Урублеўска гаворыць, што культура — гэта прастора для дыялогу, да якой Польшча мае магчымасць запрасіць Еўропу:
- Я хачу загадзя падзякаваць усім установам і, перш за ўсё, тым мастакам, дзякуючы якім польская культура будзе бачная і прысутная ў Еўропе, у свеце, дзякуючы якім мы зможам гаварыць пра сябе па-новаму, фармаваць нашу ідэнтычнасць, паказваючы нашы карані, нашы традыцыі, але з думкай пра супольную будучыню. Не хацелася б, каб да культуры ставіліся як да асобнага сегмента, як да другаснага ўпрыгожвання. Культура - гэта не мерапрыемствы, якія разнастаяць і робяць жыццё больш прыемным. Культура — гэта пэўная сістэма мыслення, якая дазволіць нам наладзіць камунікацыю паміж сабой у Польшчы, а таксама ў Еўропе, — сказала міністарка Анна Урублеўска.
Слоганам польскага старшынства ў Радзе ЕС будзе «Бяспека, Еўропа», а лагатыпам — польскі сцяг з абрэвіятурай ЕС. У сферы культуры ўвага будзе сканцэнтраваная на двух прыярытэтах: падтрымцы маладых творцаў і абнаўленні заканадаўчай базы аўдыявізуальнай сферы, дадае міністарка культуры і нацыянальнай спадчыны Польшчы Анна Урублеўска:
- Аўдыёвізуальны сектар развіваецца настолькі хутка, што заканадаўству часам цяжка паспяваць. Але мы павінны разумець, што гэта развіццё павінна быць падпарадкаванае пэўным стандартам і нормам. Таксама вельмі важна набыць медыйную кампетэнцыю і правесці медыятрэнінг, каб спрабаваць рэагаваць на сучасную рэчаіснасць. Я з нецярпеннем чакаю наступных этапаў закона аб аўдыявізуальнай сферы, гэта прыярытэт для нашага ўрада. Шмат гадоў таму ўсе казалі, што дзяржаўныя СМІ не такія важныя, таму што ёсць іншыя СМІ. Кожнае СМІ важнае, і ў той жа час важныя бяспека і надзейная інфармацыя, асабліва важныя грамадскія СМІ.
Культурную праграму польскага старшынства ў Радзе ЕС за мяжой рэалізуе Інстытут Адама Міцкевіча. Усяго запланавана каля 100 разнастайных мастацкіх мерапрыемстваў больш чым у 20 краінах Еўропы са слоганам «Культура спараджае адзінства». Гаворыць дырэктар Інстытута Адама Міцкевіча Вольга Высоцкая:
- Мы вельмі ганарымся тым, што культура стала адным са слупоў гэтага старшынства, а не праграмай, якая толькі суправаджае палітычную частку. Яна - завершаны элемент усёй галаваломкі. Гэта тое, як мы маем зносіны адзін з адным, наколькі мы блізкія адзін да аднаго і наколькі мы ўмеем весці дыялог. І гэта тыя элементы, якія мы можам умацаваць праз культуру. І гэта нашая самая галоўная мэта — зрабіць культуру прасторай для сустрэч, дыялогу, паразумення. І мы хочам размаўляць не толькі паміж сабой, паміж краінамі-сябрамі Еўрасаюзу, мы таксама хочам размаўляць з тымі, праз каго мы можам прасоўваць ідэю салідарнасці, з тымі, хто толькі што пастукаў у гэтыя дзверы Еўрапейскага Саюзу. Такім чынам мы працягваем руку дапамогі і ўмацоўваем салідарнасць, а таксама лепш пазнаем адзін аднаго і лепш супрацоўнічаем.
Яна падкрэсліла, што культурная праграма польскага старшынства стане пляцоўкай для далейшага супрацоўніцтва, якое не пачынаецца ў студзені і заканчваецца ў чэрвені. Праграма ахоплівае ўсе сферы мастацтва. Гэта, у прыватнасці, канцэрты класічнай музыкі, падчас якіх прагучаць творы Пэндэрэцкага, Шыманоўскага, Бацэвіча, а таксама выступленні маладых джазавых выканаўцаў, якія ўшануюць памяць свайго майстра Томаша Станько.
- У нашай насычанай праграме будзе прысутнічаць Вольга Такарчук, з якой пазнаёміцца і будуць мець магчымасць пагутарыць наведвальнікі брусельскага BOZAR, які з'яўляецца Цэнтрам выяўленчага мастацтва ў Каралеўскім квартале Бруселя. Нашы аўтары будуць гасцямі на літаратурных фестывалях па ўсёй Еўропе. У тэатральнай праграме Еўропы - больш за 30 спектакляў, драматычных і танцавальных пастановак. У прыватнасці, спектакль Лукаша Тваркоўскага, які ўжо пакарыў паўсвету. Адбудзецца спектакль «Кванта», які адкрыў тэатральны сезон у Літоўскім драматычным тэатры. Мастачка Малгажата Мірга-Тас рыхтуе маштабную выставу адмыслова да старшынства Польшчы ў ЕС на запрашэнне Каралеўскага музею гісторыі і мастацтва ў Бруселі. Яе натхнілі габелены, сабраныя ў гэтым музеі. Малгажата Мірга-Тас — цудоўная польская мастачка, якая два гады таму прэзентавала свой праект у польскім павільёне на Венецыянскім біенале. Таму мы вельмі рады, што гэтая падзея таксама набліжаецца, - дадала Вольга Высоцкая.
Культурная праграма польскага старшынства ў Радзе ЕС уключае мерапрыемствы ў самой краіне, якія каардынуе Нацыянальны цэнтр культуры. Дырэктар цэнтра Роберт Пяскоўскі гаворыць, што 71 праект будзе рэалізаваны ў вялікіх і малых гарадах, у тым ліку ў такіх невялікіх мястэчках, як Бытаў, Жырардаў, Мікалайкаў, Сейны і інш. Яны былі выбраныя па выніках конкурсу «Сінэргія». Свае заяўкі на адбор падалі амаль 400 арганізацый і ўстаноў. Крытэрам адбору былі рэальныя партнёрскія адносіны з установамі, арганізацыямі ці мастакамі з краін Еўрасаюза, а таксама з краін, якія жадаюць да яго далучыцца, у тым ліку з Украіны.
- Усе праекты ў асноўным робяць акцэнт на супрацоўніцтва, якое не з'яўляецца разавай падзеяй, а з'яўляецца вынікам рэзідэнцый і супрацоўніцтва, якія выяўляюцца ў рэалізацыі праектаў разам з мясцовымі супольнасцямі. Гэта вялікая каштоўнасць, якая выходзіць за межы падзейнага вымярэння старшынства. Другая рэч — каппрадукцыя. Мы ведаем, што ў Польшчы многія мясцовыя музеі і галерэі працуюць у міжнародных сетках або супрацоўнічаюць з еўрапейскімі асацыяцыямі і фестывалямі. Таму наша роля не столькі ў стварэнні новых праграм, колькі ва ўмацаванні тых, што ўжо існуюць і гадамі выхоўваюць гэтае еўрапейскае вымярэнне польскай культуры.
Важнай падзеяй у культурнай праграме польскага старшынства ў ЕС стане канферэнцыя, арганізаваная Цэнтрам еўрапейскай салідарнасці ў Гданьску пад патранажам двух польскіх нобелеўскіх лаўрэатаў Вольгі Такарчук і Леха Валэнсы.
З поўнай праграмай мерапрыемстваў можна пазнаёміцца на сайце Міністэрства культуры і нацыянальнай спадчыны Польшчы.
слухайце аўдыё
кс/ав