Ватыкан - адно з нямногіх месцаў, дзе няма падаткаў і 0% насельніцтва жыве за рысай беднасці. Аднак у сталіцы Касцёла ёсць свае праблемы — дэфіцыт расце, і кардыналам даводзіцца зацягваць паясы, піша Business Insider Polska.
Не сакрэт, што Францішак часта разыходзіўся з ватыканскай элітай у ідэалагічных пытаннях. Але гэтая спрэчка тычылася і куды больш празаічнай справы — грошай.
У апошнія месяцы сярод ключавых кардыналаў павялічылася незадаволенасць дзеяннямі Папы, які хацеў прымусіць іх эканоміць. Ім таксама не падабаўся пошук новых крыніц дзяржаўнага фінансавання, напрыклад, стварэнне Камісіі па ахвяраваннях Святому Пасаду.
Reuters паведаміла, што некаторыя высокапастаўленыя кардыналы адкрыта выступілі супраць апошніх рашэнняў Папы на закрытай сустрэчы.
З 2021 года Францішак тройчы зніжаў заробкі ватыканскіх кардыналаў. Апошняе скарачэнне адбылося восенню мінулага года. Кардыналам прыйшлося пагадзіцца са скарачэннем выплат на 500 еўра. Раней ватыканскія кардыналы зараблялі ад 4000 да 5000 еўра ў месяц. Высокае духавенства таксама страціла частку бюджэту, з якога магло ўтрымліваць асабістых сакратароў.
Магчыма, у «кардынальных» скарачэннях у Францыска была схаваная мэта. У яго быў вобраз вельмі сціплага папы, якому не падабалася традыцыйная ватыканская раскоша. Выкарыстоўваючы аргумент бюджэтных праблем, Папа, магчыма, хацеў прымусіць духавенства праявіць некаторую сціпласць. Падобныя ўказанні закранулі не толькі кардыналаў. У апошнія месяцы свайго жыцця Францішак таксама распарадзіўся ашчадзіць на сродках для масавай інфармацыі Ватыкана, якія выдавалі газеты і выпускалі тэлепраграмы на многіх мовах.
Ватыкан не абкладае падаткамі сваіх грамадзян. Праблемы беднасці там увогуле няма. Гэта нядзіўна — у Ватыкане пражывае каля 1000 чалавек. Гэта ў асноўным духавенства або людзі, якія працуюць на дзяржаву —напрыклад, швейцарскія гвардзейцы і іх сем'і.
Фінансавае становішча Ватыкана ўсё больш ускладняецца. Папа Францішак праводзіў палітыку, накіраваную на дасягненне «нулявога дэфіцыту». Хоць дэталі схаваныя, вядома, што бюджэтная дзірка Ватыкана толькі павялічваецца. Калі ў 2022 годзе ён складаў 33 мільёны еўра, то ў мінулым годзе (хоць афіцыйных звестак няма) называлася сума блізу 83 мільёнаў еўра.
Ёсць як мінімум некалькі прычын дрэннага фінансавання ватыканскай казны. Выплаты, якія розныя краіны выдзяляюць на функцыянаванне каталіцкай сталіцы, скарачаюцца. Прынамсі часткова гэта можна звязаць з секулярызацыяй заходніх грамадстваў, а таксама са шматлікімі скандаламі вакол Касцёла і самога Ватыкана.
Праблемай для Ватыкана з'яўляецца і пенсійны фонд. Тут таксама дакладныя лічбы невядомыя, але сярэдняя працягласць жыцця за апошнія дзесяцігоддзі значна павялічылася — гэта датычыцца і духавенства. Такім чынам, пенсійны фонд становіцца ўсё больш жорсткім 3 і Ватыкан відавочна не ўяўляе, як змагацца з гэтай праблемай.
Ватыкан таксама моцна пацярпеў ад пандэміі COVID-19. Значную частку рэспубліканскага бюджэту складаюць даходы ад наведвання музеяў і продажу сувеніраў. Зніжэнне падатковых паступленняў таксама часткова тлумачыцца пандэміяй, якая выклікала эканамічны крызіс, таму многім вернікам прыйшлося зацягнуць паясы.
Магчымасці Ватыкана зарабляць грошы даволі абмежаваныя. Святы Пасад нібыта кіруе сусветнай каталіцкай царквой, але насамрэч нацыянальныя цэрквы — і нават парафіі — маюць аўтаномію з фінансавага пункту гледжання.
Пастка для ахвяраванняў
Камісія па ахвяраваннях Святому Пасаду, створаная нядаўна Папам, мела на мэце разнастаіць крыніцы даходаў — напрыклад, заахвочваючы вернікаў да дадатковых ахвяраванняў. Аднак, як каментуюць сусветныя СМІ, тут ёсць пастка. Вернікі могуць быць гатовыя даць больш грошай на місію Касцёла або на дабрачыннасць, але яны, хутчэй за ўсё, не зацікаўленыя ўкладаць грошы на шчодрыя выплаты для кардыналаў. Большая празрыстасць з боку Ватыкана магла б пераканаць вернікаў рабіць большыя выплаты.
Папа Францішак — так здавалася на пачатку свайго пантыфікату — хацеў ісці ў гэтым кірунку. У 2013 г. Інстытут рэлігійных спраў — ключавая ватыканская фінансавая ўстанова — апублікаваў сваю першую фінансавую справаздачу. Гэта таксама мела на мэце пераканаць вернікаў, што шматлікія фінансавыя скандалы і абвінавачванні ў адмыванні грошай засталіся ў мінулым. Францішак, безумоўна, дасягнуў пэўных поспехаў, калі справа даходзіць да празрыстасці. Тым не менш, фінансы Ватыкана па-ранейшаму застаюцца ў значнай ступені таямніцай, і публічныя веды аб іх грунтуюцца ў асноўным на ўцечках у СМІ.
Парадаксальна, што фінансам Ватыкана можа спрыяць смерць папы Францішка. Ватыкан рыхтаваўся сустрэць натоўпы вернікаў у 2025 годзе ў сувязі з Юбілейным годам, які адзначаецца кожную чвэрць стагоддзя. Пахаванне Папы і абранне новага кіраўніка Касцёла могуць азначаць, што туды прыедзе яшчэ больш каталікоў і турыстаў з усяго свету. Дадатковы прыбытак ад наведвання музеяў і продажу сувеніраў, безумоўна, пойдзе Ватыкану на карысць. Хоць структурныя праблемы адной з самых маленькіх краін свету застануцца.
вх