Нягледзячы на тое, што словы Сі Цзіньпіна, як паведаміла дзяржаўнае інфармацыйнае агенцтва «Сіньхуа», канкрэтна не тычыліся міжнароднай занепакоенасці тым, што Кітай можа накіраваць зброю Расіі, яго заява будзе разглядацца як сігнал аб тым, што Пекін не плануе аказваць прамую ваенную дапамогу Уладзіміру Пуціну.
На працягу некалькіх месяцаў Сі Цзіньпін супраціўляўся ціску Захаду і просьбам Зяленскага аб прамых перамовах. Замест гэтага ён некалькі разоў сустракаўся і размаўляў па тэлефоне з дыпламатычна ізаляваным Пуціным.
Аналітыкі і дыпламаты кажуць, што размова ў сераду, якая, па словах украінскіх афіцыйных асоб, доўжылася гадзіну, можа аслабіць напружанасць паміж Кітаем і Захадам з-за хісткай пазіцыі Пекіна, які ў значнай ступені падтрымлівае Пуціна.
Аднак яны папярэджваюць, што прынцыповае бачанне Сі Цзіньпіна не зменіцца. Гэта прадугледжвае больш моцныя адносіны з Расіяй, каб адбіцца ад ціску ЗША. Такая пазіцыя Пекіна ставіць пад сумнеў яго здольнасць забяспечыць мір на ўзаемавыгадных умовах.
Па словах Зяленскага, яго размова з Сі паслужыла «магутным штуршком» для развіцця адносін паміж Кіевам і Пекінам.
«Не можа быць міру цаной кампрамісаў»
«У мяне была доўгая і важная тэлефонная размова са старшынёй Сі Цзіньпінам. Лічу, што гэтая дыскусія, а таксама прызначэнне амбасадара Украіны ў Кітаі дадуць магутны імпульс развіццю нашых двухбаковых адносін», – напісаў Зяленскі ў Twitter.
У наступнай, больш разгорнутай заяве, Зяленскі заявіў, што падчас тэлефоннай размовы «мы звярнулі асаблівую ўвагу на шляхі магчымага супрацоўніцтва з мэтай усталявання справядлівага і трывалага міру ва Украіне».
«Не можа быць міру цаной тэрытарыяльных кампрамісаў. Тэрытарыяльная цэласнасць Украіны павінна быць адноўлена ў яе межах 1991 года». – напісаў Зяленскі.
«Ніхто не хоча міру больш, чым украінскі народ. Мы на сваёй зямлі і змагаемся за сваю будучыню, рэалізуючы сваё неад'емнае права на самаабарону. Мір павінен быць справядлівым і трывалым, заснаваным на прынцыпах міжнароднага права і павагі да Статут ААН», – сказаў прэзідэнт Украіны.
Сі Цзіньпін выкарыстаў размову з Зяленскім, каб адхіліць крытыку Захаду аб тым, што Пекін рыхтуецца паставіць Маскве зброю.
«Цяпер самы час вырашаць крызіс»
Інфармацыйнае агенцтва Сіньхуа паведаміла, што прэзідэнт КНР заявіў: «Кітай не зʼяўляецца ні стваральнікам, ні ўдзельнікам крызісу ва Украіне. Як пастаянны член Рады бяспекі ААН і адказная вялікая дзяржава, мы не будзем стаяць у баку і падліваць алей у агонь».
Заява Сі Цзіньпіна прагучала праз некалькі дзён пасля таго, як Лу Шае, амбасадар Кітая ў Францыі, даў супярэчлівае тэлеінтэрвʼю. У ім ён заявіў, што міжнароднай дамовы, якая б пацвярджала статус суверэнных краінаў былога СССР, няма.
Амбасадар таксама паставіў пад сумнеў суверэнітэт Украіны ў Крыме, што выклікала міжнародную рэакцыю. Гэта прымусіла Пекін адмежавацца ад слоў Лу Шае і прыняць меры для аднаўлення адносін з Еўропай.
Зяленскі выразна выказаўся аб неабходнасці працягу барацьбы з-за таго, што Пуцін пакуль не дэманструе ніякіх прыкмет абмежавання ваенных дзеянняў. Украінскі прэзідэнт падкрэсліў, што перамовы немагчымыя, калі хоць частка Украіны застанецца пад расійскай акупацыяй.
Сі Цзіньпін заявіў, што цяпер самы час пачаць мірныя перамовы. Старшыня Кітая сказаў: «Цяпер самы час скарыстацца магчымасцю для палітычнага вырашэння крызісу. Спадзяемся, што ўсе бакі змогуць глыбока задумацца над крызісам ва Украіне і праз дыялог разам знайсці шлях да доўгатэрміновага міру ў Еўропе».
Сі Цзіньпін абвясціў аб планах накіраваць спецыяльнага прадстаўніка ва Украіну для «правядзення паглыбленых перамоў» аб «палітычным вырашэнні ўкраінскага крызісу».
Пекін таксама задаволіў просьбу Кіева прыняць новага амбасадара Украіны. Амбасадарам у Кітаі прызначаны былы міністр стратэгічных галін прамысловасці Паўло Рабікін. Пасада была вакантнай больш за два гады пасля смерці Сяргея Камышава ад сардэчнага прыступу.
Ці сядуць Украіна і Расія за стол перамоваў?
Чакаецца, што Рабікіну будзе прасцей наладжваць кантакты ў Пекіне, улічваючы, што часовы павераны ў справах Украіны ў Кітаі, другі ў іерархіі дыпламатычнай місіі пасля амбасадара, з пачатку вайны меў абмежаваны доступ да чыноўнікаў МЗС КНР.
Добрыя навіны для Еўропы?
Еўропа цісне на Кітай, каб ён паводзіў сябе адказна як на аднаго з асноўных членаў ААН, і з асцярожным аптымізмам паставілася да размовы Зяленскага з Сі Цзіньпінам.
«Добрая навіна», – напісаў прэзідэнт Фінляндыі Саўлі Ніініста ў твітэры з нагоды сустрэчы прэзідэнтаў Украіны і Кітая.
Кажуць, што прэзідэнт Францыі Эмануэль Макрон сфармуляваў план з Сі Цзіньпінам падчас свайго нядаўняга візіту ў Пекін, каб сабраць Расію і Украіну за сталом перамоваў. Мірныя перамовы могуць адбыцца гэтым летам.
«Мы заахвочваем любы дыялог, які можа спрыяць развязанню канфлікту ў адпаведнасці з фундаментальнымі інтарэсамі Украіны і міжнародным правам», – заявіў СМІ прадстаўнік адміністрацыі прэзідэнта Францыі. «Такое паведамленне даў Макрон падчас свайго дзяржаўнага візіту ў Кітай. Падчас візіту Сі Цзіньпін паведаміў прэзідэнту Францыі аб сваім намеры пагаварыць з Зяленскім».
Кітайскія чыноўнікі падбадзёраны іх нядаўнім поспехам у заключэнні здзелкі паміж Саудаўскай Аравіяй і Іранам. Цяпер яны разглядаюць ролю пасярэдніка ў канфлікце паміж Ізраілем і палестынцамі.
Для кітайскіх дыпламатаў іх поспех зʼяўляецца доказам прывабнасці новай «стратэгіі глабальнай бяспекі», абвешчанай Сі Цзіньпінам. Яе мэта – адсунуць больш краін ад Злучаных Штатаў.
Аднак была адна краіна, якая не была ў захапленні ад размовы Сі з Зяленскім. Прадстаўнік МЗС Расіі Марыя Захарава заявіла журналістам: «Мы лічым, што праблема не ў адсутнасці добрых планаў... Кіеў ставіць ультыматум аб перамовах, які наўмысна абумоўлены нерэальнымі патрабаваннямі». Яна таксама дадала, што «адзначаная» гатоўнасць Пекіна пачаць працэс мірных перамоваў.
Politico / onet.pl / вх