25 ліпеня на чале кітайскай дыпламатыі адбыўся вялікі пераварот – Цынь Гана (Qin Gang) пасля шасцімесячнага тэрміну на пасадзе міністра замежных спраў змяніў Ван І (Wang Yi), які раней займаў гэтую пасаду на працягу дзевяці гадоў.
Усё гэта было поўна таямніц і недасказанасцяў, што вельмі характэрна для такіх палітычных перастановак у Камуністычнай партыі Кітая (КПК). Месцазнаходжанне Цынь, прычына яго зняцця з пасады і яго далейшы лёс як члена Камуністычнай партыі Кітая застаюцца невядомымі.
Кім быў Цынь Ган?
Цынь Ган – 57-гадовы карʼерны дыпламат і давераны паплечнік кітайскага лідара Сі Цзіньпіна. Ён быў прызначаны міністрам замежных спраў у снежні 2022 года пасля працы амбасадарам КНР у Вашынгтоне.
Дыпламат у мінулым быў прэс-сакратаром МЗС КНР і займаў розныя пасады ў пасольстве КНР у Вялікабрытаніі. У 2014-2018 гадах быў дырэктарам дэпартаменту дыпламатычнага пратакола пры старшыні КНР Сі Цзіньпіне.
Важна адзначыць, што ён адыграў ключавую ролю ў намаганнях па аднаўленню сувязяў і зняцці напружанасці паміж ЗША і Кітаем, у тым ліку 18 чэрвеня падчас візіту амерыканскага дыпламата ў Пекін адбылася яго сустрэча з дзяржсакратаром ЗША Энтані Блінкенам.
Да гэтага часу Цынь лічыўся стрыманым дыпламатам, які пазбягаў ваяўнічых выразаў у СМІ і больш схіляўся да перамоваў. Будучы былым амбасадарам у ЗША, ён разумеў Захад і шмат зрабіў для таго, каб зняць напружанасць у адносінах з Вашынгтонам.
Аўра сакрэтнасці характэрная для кітайскай палітыкі
Пытанні без адказу аб афіцыйным працэсе прыняцця рашэнняў зʼяўляюцца стандартнымі ў Кітаі, дзе палітычная сістэма вельмі непразрыстая, асабліва пры Сі Цзіньпіне.
Варта адзначыць, што высокапастаўленыя чыноўнікі Кітая аналагічным чынам знікалі з поля зроку грамадскасці ў мінулым, каб праз некалькі месяцаў зноў зʼявіцца ў паведамленнях пра сакрэтнае дысцыплінарнае расследаванне.
Цікава, што ў такіх сітуацыях не называюць прычыны зменаў. Пасыл кітайскаму грамадству ясны: партыя ўсемагутная і можа нанесці ўдар любому ў любы момант. Ніхто не можа адчуваць сябе ў бяспецы.
Уведзеная цэнзура
Калі ўвечары 25 ліпеня кітайскія дзяржаўныя СМІ распаўсюдзілі інфармацыю перастаноўках на чале МЗС, у Кітаі запрацаваў апарат кантролю за публічнай дыскусіяй аб палітычных і сацыяльных падзеях.
Хэштэгі ў сацыяльных сетках, звязаныя са звальненнем Qin Gang, былі падвергнуты цэнзуры на платформе Weibo (эквівалент Twitter).
Наадварот, хэштэгі для намінацыі Вана заставаліся актыўнымі на платформе раніцай 26 ліпеня, але паказвалі толькі паведамленні з правераных акаўнтаў, у асноўным дзяржаўных СМІ або дзяржаўных устаноў, без бачных каментарыяў карыстальнікаў.
«Цалкам верагодна, што дзяржаўныя СМІ будуць распаўсюджваць ідэю, што вышэйшае кіраўніцтва разумна зняць высокапастаўленага чыноўніка, якому давяралі, але ён зрабіў памылкі», – сказаў Лі Мінцзян, прафесар міжнародных адносін у Сінгапурскім тэхналагічным універсітэце Наньян.
«У залежнасці ад таго, якая дадатковая інфармацыя зʼявіцца аб абставінах Цынь Ганга, кітайскія СМІ заўсёды могуць сказаць, што гэта зʼяўляецца прыкладам рашучасці партыі прымаць строгія дысцыплінарныя меры, калі выяўляецца, што высокапастаўлены чыноўнік робіць нешта не так», – дадае ён.
Вяртанне ваяра-ваўка
69-гадовы Ван І зноў прызначаны міністрам замежных спраў КНР. Ён знаёмы многім на міжнародным узроўні. Цяпер Ван вяртаецца на пасаду, якую займаў 9 гадоў (2013-2022).
З 2004 па 2007 год быў паслом КНР у Японіі. Затым ён узначальваў Бюро Кітая па справах Тайваня з 2008 года да сваёй першай пасады міністра замежных спраў у 2013 годзе.
Ван вядомы сваёй цвёрдасцю і недыпламатычнай мовай. У 2020 годзе ён рэзка адрэагаваў на візіт старшыні Сената Чэхіі Мілаша Выстрчыла на Тайвань, папярэдзіўшы, што кітайскі ўрад прымусіць чэшскі народ «заплаціць высокую цану за свае недальнабачныя паводзіны і палітычны апартунізм».
Гэта ў сваю чаргу прымусіла Прагу прыняць меры ў адказ, назваўшы кітайскіх лідараў «грубымі блазнамі».
У адрозненне ад былога кіраўніка кітайскай дыпламатыі, Ван І не мае разумення Захаду, але ён зʼяўляецца адным з вядучых «дыпламатычных воінаў-ваўкоў», які часта ўдзельнічае ў ваяўнічай рыторыцы супраць тых, хто парушае чырвоныя лініі, праведзеная Пекінам. Аднак пэўная логіка ў гэтай працэдуры ёсць.
Ван часта недыпламатычны, бескампрамісны і неаднаразова пагражаў асобным краінам у кітайскіх сацыяльных сетках, але трэба сказаць, што ён цвёрда стаіць на абароне кітайскіх інтарэсаў, што робіць яго даверам КПК і яго нельга недаацэньваць.
На сустрэчы з дзяржсакратаром ЗША Энтані Блінкенам у чэрвені ён сказаў, што «няправільнае ўяўленне Вашынгтона аб Кітаі» прывяло да няправільнай палітыкі ў дачыненні да Пекіна.
«У кітайска-амерыканскіх адносінах былі ўзлёты і падзенні, але вельмі важна, каб Злучаныя Штаты задумаліся над сабой і працавалі з Кітаем, каб сумесна змагацца з рознагалоссямі і пазбягаць стратэгічных сюрпрызаў», – сказаў ён на сустрэчы ў чэрвені.
Аднак некаторыя назіральнікі разглядаюць паўторнае прызначэнне Вана як крок да стабілізацыі кітайскай дыпламатыі ў неспакойны час – эканоміка краіны слабее, калі яна выходзіць з блакіроўкі, выкліканай Covid, і ўрад спрабуе стабілізаваць неспакойныя адносіны са Злучанымі Штатамі.
Змену начальнікаў у кітайскім міністэрстве дыпламатыі варта разглядаць як унутрыпартыйную гульню і на яе паўплывае стыль рыторыкі Пекіна. Цынь Ган быў цвярозым дыпламатам, які імкнуўся аслабіць напружанасць у адносінах са Злучанымі Штатамі, але Камуністычная партыя Кітая, падобна, аддае перавагу больш цвёрдай пазіцыі.
Ёсць шмат прыкмет таго, што вяртанне Вана будзе вельмі нязручным для Вашынгтона і Бруселя, бо ён вядомы сваёй ваяўнічай мовай і жорсткай абаронай інтарэсаў Кітая, і гэта не прадказвае магчымага паляпшэння адносінаў з Бруселем і Вашынгтонам.
biznesalert.pl / вх