Вялікая надзея на тое, што калі хтосьці можа дапамагчы перазапусціць адносіны паміж канцлерам Германіі Олафам Шольцам і прэзідэнтам Францыі Эмануэлем Макронам з-за Украіны, дык гэта прэм’ер-міністр Польшчы Дональд Туск.
Упершыню пасля свайго пераабрання Туск у пятніцу далучыцца да французскага і нямецкага лідараў у Берліне на саміце да нядаўняга часу бяздзейнага альянсу, вядомага як Веймарскі трохкутнік.
Як ветэран-палітык і спецыяліст па заключэнню дамоў у ЕС – з досведам, назапашаным у самыя змрочныя моманты крызісу еўразоны, калі Грэцыя, здавалася, магла выйсці з валютнага саюза – былы прэзідэнт Еўрапейскай рады Туск, здаецца, гатовы стаць дыпламатычным пасярэднікам.
Але надзеі на прарыў цалкам могуць быць марнымі, улічваючы тое, наколькі сапсаваліся адносіны Макрона і Шольца за апошнія тыдні.
Час для гэтай асабістай і палітычнай сваркі наўрад ці можа быць горшым. Вяртанне Дональда Трампа да ўлады ў ЗША ўжо не з'яўляецца доўгатэрміновай перспектывай, і Еўропа сутыкаецца з вельмі рэальнай небяспекай таго, што ёй прыйдзецца ў адзіночку змагацца з наступам Расіі на Кіеў.
Трохбаковая сустрэча ў Берліне завяршае тыдні вострых спрэчак, некаторыя з якіх выліліся ў публічную прастору, паміж Макронам і Шольцам па пытаннях абароны Еўропы і Украіны. Заява Макрона ў мінулым месяцы аб тым, што заходнія войскі не павінны быць «выключаныя» ва Украіне, была сустрэта рэзкім адпорам з боку Шольца, у той час як пазнейшы заклік прэзідэнта Францыі аб тым, што еўрапейцы не павінны быць «баязліўцамі», быў расцэнены ў Берліне як бескарысны.
Туск, магчыма, яшчэ «зменіць гульню», што патрэбна адносінам, сказаў Альберта Алемана, прафесар права HEC Paris. «Ён кіруе рэдэмакратызацыяй сваёй краіны, яго пазіцыя моцная, ён сапраўды можа выступіць у якасці пасярэдніка і атрымаць ад лідараў лепшае», – дадаў ён.
Але ў роўнай ступені шанцы супраць Туска як пасярэдніка азначаюць, што наўрад ці ён зможа наладзіць адносіны. «Я не думаю, што [палякі] могуць лёгка выправіць франка-нямецкія адносіны», – сказаў Пётр Бурас з Еўрапейскай рады па міжнародных адносінах.
«Крыніцы рознагалоссяў паміж Францыяй і Германіяй знаходзяцца па-за межамі дасяжнасці Туска. Існуюць розныя падыходы па шэрагу пытанняў і ўзаемны недахоп даверу паміж Шольцам і Макронам», – дадаў ён.
Германія па-ранейшаму разлічвае на лідарства ЗША ў сферы бяспекі ў Еўропе, у той час як Францыя прытрымліваецца ідэі «Еўропы, якая абараняе».
У трох лідараў няма недахопу ў складаных праблемах, якія трэба паспрабаваць вырашыць у Берліне: фінансаванне еўрапейскай запазычанасці на абарону, адмова Германіі накіраваць ва Украіну крылатыя ракеты далёкага радыусу дзеяння Taurus і адносна невялікі ўклад Францыі ў ваенныя намаганні – галоўны камень сутыкнення, што немцы неаднаразова падкрэслівалі, Макрон шмат гаворыць пра вайну, але Францыя не робіць такога ўнёску, як Польшча ці Германія.
У Туска будзе шмат карт, каб гуляць, і не ў апошнюю чаргу той факт, што ён кіруе краінай, якая мяжуе з Расіяй – з Калінінградам на Балтыйскім моры. Яго краіна таксама выдаткоўвае 4,2 працэнта свайго ВУП на абарону – самы высокі паказчык у НАТА, у той час, калі Трамп заявіў, што будзе заахвочваць Расію рабіць «усё», што яна хоча, з краінамі, якія не дасягаюць пастаўленай альянсам мэты выдаткаў 2 працэнтаў ВУП.
Лідары Францыі і Германіі таксама вядуць супрацьлеглыя еўрапейскія выбарчыя кампаніі, Шольц называе сябе «канцлерам міру», у той час як Макрон вырашыў працягнуць больш жорсткую пазіцыю ў дачыненні да Расіі, каб адбіць прасоўванне ўльтраправага Нацыянальнага яднання.
Па словах Алемана, з абодвух бакоў ёсць шмат расчаравання з-за цяжкасцей кааліцыі Шольца і стылю кіраўніцтва Макрона. «Гэта трэба абнаўляць, і можа быць, выбарчая кампанія гэта зробіць. Яны абодва сутыкаюцца з праблемамі дома, і гэта знясільваючы ўплывае на іх здольнасць збірацца разам», – сказаў ён.
Францыя, безумоўна, спадзяецца, што ў пятніцу Туск зможа зрабіць цуд. Вяртанне Туска да ўлады прывяло да беспрэцэдэнтнага «збліжэння пунктаў гледжання» паміж Парыжам і Варшавай, сказаў POLITICO французскі дыпламат.
«У Варшаве змяняецца тон з-за рэальнай палітыкі ЗША; ім цяпер патрэбна «другая страхоўка жыцця», акрамя НАТА, сказаў дыпламат. І Францыя больш выразна выказала сваё бачанне еўрапейскай абароны як «у дадатак, а не замест» Атлантычнага альянсу, сказаў дыпламат на ўмовах ананімнасці.
Аднак раман паміж Парыжам і Варшавай не абсалютны. Польшча больш згодная з Германіяй наконт фундаментальнай важнасці ЗША.
Варшава таксама стаіць на баку Нямеччыны ў пытанні аб тым, ці варта выдаткоўваць грошы Еўрасаюза на закупку зброі ў нееўрапейскіх краінах. Францыя хоча выкарыстаць украінскі крызіс для прасоўвання еўрапейскага збройнага бізнесу – якога ў яе шмат – у той час як многія іншыя краіны ЕС лічаць гэта класічным французскім пратэкцыянізмам і сцвярджаюць, што прыярытэтам павінна быць узбраенне Украіны, асабліва калі яе ваенныя намаганні слабеюць з-за адсутнасці боепрыпасаў.
«Аднаўленне актыўнасці» Францыі на ўсходзе таксама можа мець адваротны эфект, калі Германія будзе адчуваць сябе загнанай у кут», сказаў дыпламат з еўрапейскай краіны на ўмовах ананімнасці.
«Гістарычна зона ўплыву Германіі распасціраецца на ўсход. Вы задайцеся пытаннем, ці не спрабуе Францыя абагнаць Германію на сваім усходнім флангу», – дадае ён.
politico.eu/вх