Беларуская Служба

Праведніцы народаў свету Вандзе Гадрысяк споўнілася 100 гадоў

16.07.2023 16:26
Вандзе Гадрысяк, узнагароджанай медалём Праведнікаў народаў свету, нядаўна споўнілася 100 гадоў. Падчас вайны і пасля яе яна з мужам апекавалася габрэйскай дзяўчынкай, выратаванай з Варшаўскага гета.
Wanda Hadrysiak, Sprawiedliwa wśród Narodów Świata, skończyła sto lat
Wanda Hadrysiak, Sprawiedliwa wśród Narodów Świata, skończyła sto latФота: kujawsko-pomorskie.pl

Ванда Гадрысяк нарадзілася 21 чэрвеня 1923 года ў Быдгашчы. З гэтым горадам яна была звязана да вайны і на доўгія пасляваенныя гады. Цяпер жанчына жыве ў Торуні з дачкой і зяцем.

Ваенныя гады Ванда правяла ў Варшаве. У акупаванай сталіцы яна і яе муж Тэлесфор Гадрысяк жылі насупраць гета. Ванда мела прадуктовую краму. Сям'я апекавалася габрэйскай дзяўчынкай Мірыям Палановіч, якую вывела з гета сяброўка Станіслава Палярская. Уся сям'я Мірыям загінула ў Варшаўскім гета.

Пасля вайны сямʼя Гадрысякаў пераехала ў Быдгашч. Дзесяцігадовая дзяўчынка, якую ў сямʼі звалі Марыся, хадзіла ў школу. У 1947 годзе яе дзядзьку знайшлі ў Францыі, але ён не змог пра яе клапаціцца і адправіў яе да сяброў у Канаду. Там яна пазней пазнаёмілася са сваім будучым мужам, а пасля яны разам зʼехалі ў ЗША.

У 2008 годзе па просьбе выратаванай Марыі Сігал (так гучаць цяпер імя і прозвішча Мірыям Палановіч) Ванда і яе ўжо памерлы муж былі ўганараваныя медалём Праведнікаў народаў свету. Узнагароду Вандзе ўручыў тагачасны амбасадар Ізраіля Давід Пелег. На цырымоніі таксама прысутнічала Марыя. У 2013 годзе Ванда Гадрысяк атрымала ганаровае грамадзянства Ізраіля з рук іншага амбасадара Цві Раў-Нэра. У 2019 годзе прэзідэнт Анджэй Дуда ўзнагародзіў гераіню Камандорскім крыжам Ордэна Адраджэння Польшчы.

У 2022 годзе Ванду наведалі дзеці і ўнукі выратаванай Марыі, якія прыляцелі з ЗША ў Польшчу, каб сустрэцца з ёй асабіста.

З нагоды яе дня нараджэння маршалк Куяўска-Паморскага ваяводства Пётр Цалбецкі ўзнагародзіў Ванду Гадрысяк медалём Unitas Durat Palatinatus Cuiaviano-Pomeraniensis.

«Для мяне вялікі гонар, што я мог асабіста сустрэцца з такім выключным чалавекам. Жадаю, каб памяць аб учынках такіх людзей, як спадарыня Ванда, не сцерлася, каб сведчанні мужнасці і самаадданасці не заставаліся ананімнымі, каб яны даказалі сілу чалавецтва і былі прыкладам для маладых пакаленняў. Хачу падзякаваць вам за прыгожыя прыклады для пераймання і пажадаць здароўя», – сказаў Пётр Цалбецкі.

Унучка Агнешка Кабан у інтэрвʼю PAP распавяла, што, нягледзячы на ​​вялікі ўзрост, яе бабуля заўсёды вясёлая, хаця жыццё не шкадавала яе траўматычных перажыванняў, яна шмат і цяжка працавала.

Да вайны Ванда вучылася ў пачатковай школе ў Быдгашчы, а потым вучылася ў гарадской купецкай гімназіі. Пасля вайны, стаўшы дарослай, здала выпускныя экзамены ў гімназіі і здала экзамены на правы кіроўцы аўтамабіля і матацыкла. Больш за 20 гадоў адпрацавала на службовай пасадзе ў аўтатранспартным прадпрыемстве «Łąctwo». Пасля закрыцця прадпрыемства была загадчыцай сакратарыята ў Кааператыве інвалідаў, а таксама працавала ў сакратарыяце Паморскай філармоніі. У той жа час яна дапамагала маці кіраваць кругласутачным кіёскам Ruch на чыгуначнай станцыі Bydgoszcz Główna.

У Ванды было два браты. Малодшы брат, Казімір, удзельнік Варшаўскага паўстання, групы Радаслава, верагодна, загінуў у паўстанні. На той момант яму было 16 гадоў. Яго так і не знайшлі. Старэйшы брат Тадэвуш таксама ваяваў у паўстанні, ён памёр некалькі гадоў таму.

Яна выгадавала траіх дзяцей – дачку Марыёлю і сына Ежы. Мае ўнучку Агнешку і праўнука Францішка.

PAP / вх