Пасля дэбатаў у сераду Сейм накіраваў законапраект на дапрацоўку ў камісіі. Дэпутаты прагаласавалі супраць прапановаў партыі «Права і Справядлівасць» і Канфедэрацыі адхіліць у першым чытанні праект аб прызнанні сілезскай мовы рэгіянальнай. Гэта значыць, што цяпер гэтым будзе займацца камісія па справах нацыянальных і этнічных меншасцяў.
«Нам удалося прайсці першае чытанне. Раней праект павінен быў прайсці свой шлях, таму ён займаў некаторы час, але яго перадалі ў камісію. Гэта вялікі поспех, які варта адзначыць», – заявіла дэпутат Моніка Роса (Monika Rosa).
Паводле яе слоў, камітэт павінен разгледзець законапраект на наступнай сесіі Сейма, запланаванай на 10-12 красавіка 2024 года, і неадкладна адправіць яго на другое і трэцяе чытанне. Падтрымку праекту заявілі Грамадзянская кааліцыя, Трэці шлях і Левыя.
Прызнанне сілезскай мовы рэгіянальнай – адзін са ста асаблівых крокаў першых ста дзён кіравання КО. Дональд Туск асабіста ў Радзіёнкаве 19 сакавіка 2023 г. зрабіў дэкларацыю на гэты конт: «Мы скончым тое, што людзі адсюль няўдала пачалі». Ужо вядома, што сымбалічны тэрмін у сто дзён не будзе вытрыманы.
У канцы заканадаўчага шляху таксама спатрэбіцца подпіс прэзідэнта Анджэя Дуды, чые колы ў парламенце выступаюць супраць прызнання сілезскай мовы рэгіянальнай.
«Я не ведаю, што будзе рабіць прэзідэнт, і не хачу прагназаваць. Мы абавязкова будзем звяртацца да Анджэя Дуды з просьбай падпісаць закон аб прызнанні сілезскай мовы рэгіянальнай. Калі ён вырашыць інакш, мы будзем дамагацца пераадолення вета. Аднак я перакананая, што пасля наступных прэзідэнцкіх выбараў такіх праблем ужо не будзе», – падкрэсліла Роса.
Падчас дэбатаў у сераду ў Сейме дэпутаты ПіС і Канфедэрацыі цытавалі меркаванні лінгвістаў, а таксама інтэрв'ю з праф. Янам Мёдакам, у якім ён выказваў меркаванне, што няма сілезскай мовы, гэта толькі дыялект польскай. Заяўлена, што ўся ініцыятыва, звязаная з яе прызнаннем, інспіраваная немцамі і можа прадстаўляць пагрозу для Польшчы.
«Некаторыя прамовы былі сапраўды дзіўнымі. праф. Ян Мёдака часта згадваюць, таму што інтэрвʼю з ім зʼяўляецца высока ў выніках пошуку Google. Таму дэпутаты, шукаючы аргументы, наткнуліся на аргументы 13-гадовай даўніны. З таго часу зʼявілася мноства экспертных меркаванняў, што сілезская мова адпавядае крытэрам рэгіянальнай мовы. Больш за тое, гэта прававая і палітычная катэгорыя і яе прызнанне залежыць толькі ад палітычнай волі», – адзначыла Роса.
Законапраект у першую чаргу прадугледжвае, што сілезская мова будзе ўключана ў Закон аб нацыянальных і этнічных меншасцях і рэгіянальнай мове як другая рэгіянальная мова пасля кашубскай.
Гэта азначала б, сярод іншага: магчымасць увядзення ў школах добраахвотных заняткаў па сілезскай мове, усталяванне дзвюхмоўных дошак з назвамі гарадоў, дзе больш за 20% жыхароў заяўляюць, што карыстаюцца сілезскай мовай, суфінансаванне мерапрыемстваў, звязаных з захаваннем сілезскай мовы, або ўвядзенне двух прадстаўнікоў ад асобаў, якія размаўляюць па-сілезску, у Змешаную камісію ўрада і нацыянальных і этнічных меншасцей.
Праект, які знаходзіцца на разглядзе і быў прадстаўлены 25 студзеня 2024 г. групай дэпутатаў КО, зʼяўляецца восьмай парламенцкай спробай прызнаць сілезскую мову рэгіянальнай мовай або сілезцаў этнічнай меншасцю.
Падчас перапісу 2021 года сілезскую нацыянальнасць заявілі 596 224 чалавекі (236 588 – першая, 187 372 – адзіная). 467 145 чалавек пацвердзілі, што карыстаюцца дома сілезскай мовай (54 957 як адзінай мовай).
Сілезія — гістарычная вобласць, размешчаная ў Цэнтральнай Еўропе, на тэрыторыі Польшчы, Чэхіі і Германіі. З 15-16 стагоддзяў пачаўся падзел на Ніжнюю і Верхнюю Сілезію. Гістарычнай сталіцай усёй Сілезіі з'яўляецца Вроцлаў.
PAP/вх