Ходня Сташыца нагадвае падземную базу з фільмаў пра Джэймса Бонда. Такога месца ў Заходняй Еўропе няма, - сказаў PAP Адам Гайдуга, які стаў дырэктарам культурнай установы Ходня Сташыца ў Тарнаўскіх гарах 1 студзеня 2025 г.
Адам Гайдуга займае пасаду віцэ-прэзідэнта міжнароднай асацыяцыі, якая аб'ядноўвае сотні еўрапейскіх аб'ектаў, звязаных з індустрыяльнай спадчынай (Еўрапейскі маршрут індустрыяльнай спадчыны - ERIH), а яшчэ ён сустваральнік Шляху індустрыяльных помнікаў Сілезскага ваяводства і яго штогадовага свята, г.зн. Індустрыяды.
Ходня Сташыца была прасвідраваная ў 1796 годзе і з'яўляецца адным з ключавых артэфактаў, унесеных ЮНЕСКА ў спіс Сусветнай спадчыны ў раёне Тарноўскіх гор, Бытама і Збраславіц. Унясенне ў спіс звязанае з сістэмай гаспадарання падземнымі водамі.
«Гэта можна параўнаць з нейкай падземнай базай, высечанай у скалах з фільма пра Джэймса Бонда. Сярод іншых тут ёсць: чатыры ўзроўні, злучаныя пешаходнымі дарожкамі, паравы рухавік і злучэнне з гістарычнай шахтай здабычы срэбра. Гэта ўнікальны аб'ект. Больш нічога падобнага ў Заходняй Еўропе няма», — сказаў Адам Гайдуга.
Мэр Тарнаўскіх гор Аркадзіюш Чэх, апісваючы падземныя камеры Ходні Сташыца, неаднаразова адзначаў, што там магло б змясціцца некалькі футбольных палёў.
У інтэрв’ю PAP Адам Гайдуга звярнуў увагу на асаблівую гістарычную важнасць ходні, без якога ў мінулым у Верхняй Сілезіі не было б доступу да вады. Гэты аб'ект сярод іншых быў прадметам дыскусій, звязаных з заключэннем міру і падзелам тэрыторый пасля Першай сусветнай вайны паводле Версальскай дамовы і тагачаснай польска-нямецкай канвенцыі аб Верхняй Сілезіі.
«Калі казаць пра доўгатэрміновыя планы, то, вядома, ідзецца пра падземны турыстычны маршрут ад Ходні Сташыца да гістарычнай шахты срэбра. Я думаю, што гэта можа заняць да 10 гадоў», — адзначыў Гайдуга. Ён дадаў, што варта было б аднавіць сувязь аб'екта з Верхнесілезскай вузкакалейкай, якая цяпер стала турыстычнай славутасцю.
Адам Гайдуга адзначыў, што за пяцігадовы кантракт ён мае намер атрымаць фінансаванне, рэканструяваць і зрабіць даступнымі для турыстаў частку наземнай інфраструктуры — былыя адміністрацыйныя будынкі і кацельню. Выстаўка будзе датычыцца як вады, так і самога ўнясення ў спіс ЮНЕСКА.
Культурная ўстанова Ходня Сташыцы была заснаваная ў 2024 годзе мэрыяй Тарноўскіх гор, Маршалкоўскім упраўленнем Сілезскага ваяводства і Таварыствам аматараў зямлі Тарноўскіх гор. Галоўная мэта — зрабіць гістарычны падземны і наземны комплекс даступным для турыстаў.
PAP/юл