Змены ў заканадаўстве ў гэтай сферы магчымыя хутчэй пасля прэзідэнцкіх ці нават наступных парламенцкіх выбараў. Так мяркуе кіраўнік канцылярыі прэм’ер-міністра Ян Грабец. Палітык з Грамадзянскай кааліцыі ў інтэрв’ю Польскаму радыё пагадзіўся з прэм’ер-міністрам, што ў гэтым скліканні ў Сейме няма большасці, якая выступае за лібералізацыю правілаў абортаў:
«Змена правілаў абортаў — наша стратэгічная мэта, калі размова пра Грамадзянскую кааліцыю, тут нічога не змянілася, але мы ўсведамляем, што ў нас няма большасці ў гэтым Сейме. Пра гэта сведчыць галасаванне па законе аб дэкрыміналізацыі абортаў. Зразумела, што большасць дэпутатаў зацікаўленыя ў захаванні статус-кво і не хочуць лібералізаваць рэгламент у гэтым пытанні. Гэта выбарчы вердыкт», — сказаў кіраўнік Канцылярыі прэм’ер-міністра.
У пятніцу падчас CAMPUS POLAND Дональда Туска спыталі пра яго абяцанне лібералізаваць правілы абортаў. Прэм’ер-міністр заявіў, што на гэтым тэрміне такой большасці не будзе.
«У Сейме няма большасці дэпутатаў, якія думаюць так, як мы. У нас няма магчымасці гэта змяніць», — сказаў ён.
Левыя не маюць намеру здавацца ў гэтым пытанні. Прэс-сакратар клуба Лукаш Міхнік кажа, што яго палітычны клуб будзе патрабаваць выканання гэтых правілаў.
«Гэта заява прэм’ер-міністра, а левыя будуць рабіць сваю працу ў гэтым урадзе, і левыя абсалютна не будуць выконваць гэтыя словы, таму што левыя абяцалі выбарцам, якія далі ўладу гэтай кааліцыі 15 кастрычніка, што будуць змагацца і выконваць правы жанчын», — сказаў ён.
У ліпені Сейм галасамі PIS, Канфедэрацыі і большасці PSL адхіліў праект дэкрыміналізацыі абортаў. За гэта выказаліся 215 дэпутатаў, супраць — 218 дэпутатаў. Аднак дэпутаты ад левых і Грамадзянскай кааліцыі зноў унеслі яго ў Сейм і спадзяюцца, што ён будзе разгледжаны ўвосень.
У першым чытанні ў Сейме знаходзяцца тры законапраекты, якія лібералізуюць правілы абортаў. Праект Грамадзянскай кааліцыі і Левых прадугледжвае, што перапыненне цяжарнасці будзе магчыма да 12-га тыдня. А праект «Трэцяга шляху» прадугледжвае вяртанне да так званага абортнага кампрамісу. Цяпер над законапраектамі вядзецца праца ў надзвычайнай камісіі.
Перапыненне цяжарнасці ў Польшчы забаронена, за выключэннем выпадкаў, калі жыццё і здароўе маці знаходзяцца пад пагрозай або калі дзіця было зачатае ў выніку забароненага дзеяння, напрыклад, згвалтавання.
Але польская пракуратура атрымала новыя інструкцыі, якія тычацца тэмы абортаў. Анна Кухарска-Дзедзіч ад левых сказала, што новыя рэкамендацыі — гэта набор рэкамендацый для следчых:
«Гэта рэкамендацыі, якія падказваюць, на што звяртаць увагу, а на што не, як ацэньваць тыя ці іншыя сітуацыі з прававога пункту гледжання, а як не. Гэта від дзеянняў ратаўнічых, каб не паўтарылася гісторыя, як са спадарыняй Ізабэлай з Пшчыны».
Згаданая дэпутаткаю 30-гадовая жыхарка Пшчыны трапіла ў бальніцу на 22-м тыдні цяжкай цяжарнасці. Лекары зацягвалі з рашэннем зрабіць аборт і ў выніку жанчына памерла ад сэптычнага шоку.
ААН: Польскае заканадаўства ў сферы абортаў парушае правы жанчын
Дарэчы, Камітэт ААН па ліквідацыі дыскрымінацыі ў адносінах да жанчын (CEDAW) на днях выступіў з заяваю, што польскія законы аб абортах парушаюць правы жанчын. Расследаванне Камітэта ААН, якое ішло з 2021 года, паказала, што польскія жанчыны сутыкаюцца з «сур’ёзнымі парушэннямі правоў чалавека ў сувязі з узмацненнем жорсткасці заканадаўства аб абортах, у выніку чаго многія з іх вымушаныя выношваць цяжарнасць супраць сваёй волі ці звяртацца да небяспечных метадаў перапынення цяжарнасці, — гаворыцца ў заяве CEDAW.
Цяперашні закон «нацэлены на жанчын і можа быць прыроўнены да катаванняў або жорсткага, бесчалавечнага або зневажаючага годнасць абыходжання», — заявіла віцэ-старшыня камітэта Генавева Цішава (Genoveva Tisheva). У 2022 годзе Цішава наведала Польшчу разам з былым членам CEDAW Ліяй Надар’я.
Як гаворыцца ў заяве, тагачасны ўрад супрацоўнічаў з Камітэтам падчас іх знаходжання ў краіне. У справаздачы Камітэта ААН адзначаецца, што польскае заканадаўства настолькі абмежавальнае, што, баючыся юрыдычнай адказнасці, некаторыя лекары не робяць аборты нават у сітуацыях, калі закон гэта дазваляе, бо ёсць пагроза жыццю жанчыны. Акрамя таго, расследаванне паказвае, што многія лекары адмаўляюцца рабіць аборты, спасылаючыся на маральныя або рэлігійныя прычыны. Больш за тое, доступ да гэтай працэдуры «сур’ёзна абцяжараны», нават калі цяжарнасць з’яўляецца вынікам злачынства, з-за «складанага і недружалюбнага (для жанчын) бюракратычнага працэсу».
Сітуацыя яшчэ больш пагаршаецца «групамі супраць абортаў, пагрозамі і даносамі ў адрас людзей, якія дапамагаюць жанчынам, што хочуць зрабіць аборт», падкрэслівае CEDAW.
«Усё гэта стварае складанае, небяспечнае і пагрозлівае асяроддзе, у якім доступ да бяспечных абортаў стыгматызаваны і практычна немагчымы», — сказала Цішава.
Як адзначае агенцтва AFP, якое ў панядзелак абмяркоўвала даклад CEDAW, польскі закон аб абортах з’яўляецца адным з самых абмежавальных у Еўропе і таксама прадугледжвае пакаранне для людзей, якія дапамагаюць цяжарным жанчынам атрымаць доступ да абортаў — ім пагражае да трох гадоў турмы.
IAR/PAP/вх