Uroczystości rozpoczęły się od złożenia wieńców i zapalenia zniczy przed Ścianą Straceń w Auschwitz I. Prezydent RP Andrzej Duda, który objął honorowy patronat nad obchodami, podkreślił rolę Polski jako strażnika pamięci o Holokauście. - Polacy są strażnikami pamięci o takich miejscach jak były obóz Auschwitz, by ta pamięć nie zginęła, a przez nią świat nie pozwolił na to, by doszło do katastrofy ludzkości - mówił prezydent.
00:59 13439256_1.mp3 "Wszyscy mamy obowiązek nie tylko pamiętać, ale także ostrzegać i uczyć" - mówili ocaleni z obozu Auschwitz-Birkenau. W byłym niemieckim nazistowskim obozie zakończyły się uroczystości 80. rocznicy wyzwolenia. Obchody w Oświęcimiu obserwował Mariusz Pieśniewski (IAR)
W głównej ceremonii udział wzięło około 3 tysiące osób, w tym 56 byłych więźniów obozu. Marian Turski, ocalały z Auschwitz, przypomniał, że liczba świadków tych tragicznych wydarzeń nieuchronnie maleje, co czyni obowiązek pamięci jeszcze bardziej pilnym. - Powinniśmy skierować myśli ku milionom ofiar, które nigdy nam nie powiedzą, co czuły, ponieważ pochłonęła je Zagłada - zaznaczył.
Przemówienia wygłosili także inni ocalali, w tym Janina Iwańska oraz Tova Friedman. - Trudno jest policzyć dokładnie, ile osób zginęło w Auschwitz. Zdarzało się, że przywożono więźniów z innych państw i bez rejestracji przeprowadzano do komór gazowych i krematoriów - powiedziała Iwańska. Tova Friedman, jako dziecko więziona w getcie w Tomaszowie Mazowieckim, obozie pracy w Starachowicach, a potem w KL Auschwitz II-Birkenau. Jej zdaniem mamy obowiązek ostrzegać i uczyć, że nienawiść rodzi tylko więcej nienawiści. Jak zaznaczyła, wszyscy muszą "obudzić sumienie, by zło nas nie zniszczyło".
- Apeluję do ludzi dobrej woli, w szczególności do młodzieży: bądźcie uczuleni na wszelkie przejawy nietolerancji, niechęci do różniących się kolorem skóry, wyznaniem czy orientacją seksualną - mówił Leon Weintraub, jeden z ostatnich żyjących ocalałych z getta Litzmannstadt, były więzień Auschwitz i innych obozów.
Przewodniczący Światowego Kongresu Żydów Ronald Lauder podkreślił, że nigdy nie będziemy "milczeć wobec antysemityzmu czy też jakiejkolwiek innej nienawiści". - Lekcje płynące z Auschwitz nie dotyczą wyłącznie Żydów, dotyczą całego świata - powiedział.
- Nasza pamięć jest tak bardzo owocem waszych przeżyć; waszego życia. Nie ma słów, drodzy, jak za to wam dziękować - dodał dyrektor Muzeum Auschwitz Piotr Cywiński.
Muzyka kompozytorów z obozu
Obchody uświetniły występy kwartetu klarnetowego, który wykonał utwory kompozytorów więzionych w Auschwitz. Modlitwy w intencji ofiar rozpoczął dźwięk szofaru, a zakończyły się złożeniem zniczy przy historycznym kolejowym wagonie towarowym, symbolizującym transporty śmierci.
Nieobecność przedstawicieli Rosji była wymownym gestem, wynikającym z agresji na Ukrainę. Obecność prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełenskiego oraz liderki białoruskiej opozycji Swiatłany Cichanouskiej podkreśliła solidarność międzynarodową wobec współczesnych zagrożeń.
00:59 13439635_1.mp3 Królowie, prezydenci i premierzy uczcili minutą ciszy pamięć pomordowanych w obozach zagłady. Na terenie byłego niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego Auschwitz - Birkenau odbyły się główne uroczystości 80. rocznicy wyzwolenia. Materiał przygotował Mariusz Pieśniewski (IAR)
Król Karol III odwiedził Centrum Społeczności Żydowskiej na krakowskim Kazimierzu, spotykając się z ocalałymi i uchodźcami z Ukrainy, podkreślając, że pamięć o przeszłości kształtuje przyszłość. Premier Donald Tusk oraz papież Franciszek również przypomnieli światu o konieczności przeciwdziałania antysemityzmowi oraz innym formom nienawiści.
"Świat powinien jeszcze raz usłyszeć te słowa: NIGDY WIĘCEJ!"
Do rocznicy nawiązał we wpisie w serwisie X premier Donald Tusk. "W 80. rocznicę wyzwolenia Auschwitz cały świat powinien jeszcze raz usłyszeć te słowa: NIGDY WIĘCEJ! Nie możemy zapomnieć tamtej tragicznej lekcji. Za żadną cenę!" - napisał.
W opublikowanym wspólnym oświadczeniu z okazji przypadającego w poniedziałek Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu przywódcy państw i rządów UE potępili "bezprecedensowy" i "niespotykany od czasów II wojny światowej" wzrost antysemityzmu w Europie.
Papież Franciszek oświadczył zaś, że "nigdy więcej nie można pozwolić, aby nasiona antysemityzmu zakorzeniły się w ludzkich sercach". Watykan opublikował w poniedziałek słowa papieża na jego profilu Pontifex na platformie X.
Pamięć o ofiarach
27 stycznia obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu. Tego dnia 80 lat temu Armia Czerwona wyzwoliła obóz Auschwitz. Stał się on symbolem zbrodni popełnionej przez Niemców na Żydach. To także miejsce kaźni Polaków, Romów i osób innych narodowości.
Niemcy założyli obóz Auschwitz w 1940 r., by więzić w nim Polaków. Dwa lata później utworzyli Auschwitz II-Birkenau, w którym wybudowali infrastrukturę do zabijania na masową skalę Żydów, przede wszystkim komory gazowe i krematoria. W kompleksie obozowym funkcjonowała także sieć kilkudziesięciu podobozów, w których wykorzystywano więźniów w niewolniczej pracy.
W Auschwitz Niemcy zgładzili co najmniej 1,1 mln ludzi, w tym ok. 1 mln Żydów. Zginęło też 70 tys. Polaków, 21 tys. Romów, 14 tys. sowieckich jeńców wojennych i ok. 12 tys. więźniów innych narodowości m.in. Czechów, Białorusinów, Jugosłowian, Francuzów, Niemców i Austriaków.
IAR/PAP/PRdZ/dad