80 lat temu, 17 września 1939 roku, Rosjanie dokonali agresji na Polskę. Za oddziałami Armii Czerwonej posuwały się oddziały specjalne NKWD gotowe do aresztowań i egzekucji. Mieszkańcy zajętych terenów zostali poddani brutalnym represjom. Armia Czerwona mordowała jeńców i masakrowała ludność cywilną. W latach 1940-1941 władze Związku Sowieckiego przeprowadziły cztery wielkie deportacje ze wschodniej Polski do północnych obwodów Rosji, na Syberię i do Kazachstanu, oficjalnie nazywane "przesiedleniem". Objęły one, według różnych szacunków, od kilkuset tysięcy do ponad miliona osób, w tym kobiet i dzieci. W hołdzie ofiarom wywózek, w 2013 roku Sejm Rzeczpospolitej ustanowił 17 września Dniem Sybiraka.
Tylko nielicznym zesłańcom udało się przeżyć i wrócić do kraju. W 1959 roku generał Władysław Anders apelował o ustalenie, co stało się z tysiącami deportowanych na Wschód Polaków.
Według danych NKWD, łącznie na Wschód zesłano około 320 tysięcy osób. Związek Sybiraków przyjmuje, że wywieziono w sumie milion 350 tysięcy Polaków. Historycy są zdania, że liczba ta sięga co najmniej 800 tysięcy. W miniony weekend mieszkańcy Białegostoku uczcili pamięć deportowanych mieszkańców, podświetlając co piąte drzewo w głównej alei Parku Konstytucji 3 maja. Na Syberię podczas drugiej wojny światowej trafił co piąty mieszkaniec tego miasta.
IAR/PAP/ep