27 sierpnia 1922 roku, w Berlinie powstał, istniejący do dziś, Związek Polaków w Niemczech.
Ideową podstawą działalności związku stało się Pięć Prawd Polaków spod Znaku Rodła, ogłoszonych 6 marca 1938 roku na I Kongresie Polaków w Berlinie. Było to pięć zdań drogowskazów: "Jesteśmy Polakami! Wiara Ojców naszych jest wiarą naszych dzieci! Polak Polakowi bratem! Co dzień Polak Narodowi służy! Polska Matką naszą, nie wolno mówić o Matce źle!".
Prawdy, odwołujące się do takich wartości, jak naród, wiara, braterstwo, służba i ojczyzna, dla polskiej mniejszości w Niemczech u progu II wojny światowej były wyznaniem patriotyzmu. I kongres związku przerodził się w wielką manifestację narodową Polaków.
Ze sceny przemawiał prezes organizacji ksiądz Bolesław Domański.
Berliński kongres, zgodnie z umową zawartą przez Polskie Radio z niemiecką rozgłośnią, miał być nagrany na taśmę magnetofonową. Ponieważ jednak obawiano się, że nagranie takie powędruje do siedziby Gestapo, zainstalowano potajemnie dwa magnetofony, na których zapisano przebieg obrad. Dwaj pracownicy: technik Antoni Brzozowski i dziennikarz Edmund Osmańczyk zmontowali półgodzinną audycję, którą Polskie Radio wyemitowało tydzień później.
Edmund Osmańczyk i Antoni Brzozowski rozprowadzili też w Niemczech i za granicą 500 albumów z 60-minutowym nagraniem z I Kongresu Związku Polaków. Po wybuchu II wojny światowej albumy te były poszukiwane i niszczone przez Gestapo, przetrwały tylko dwa komplety.
W czasie wojny związek został zdelegalizowany, a jego majątek skonfiskowany. Część działaczy rozstrzelano, ponad tysiąc osób Niemcy deportowali do obozów koncentracyjnych. W 1945 roku związek wznowił działalność w zachodniej strefie okupacyjnej Niemiec. Sześć lat później został ponownie zarejestrowany, jako kontynuacja przedwojennej organizacji.
Polacy w Niemczech do dziś nie mają statusu mniejszości narodowej, który został im odebrany przez nazistowskie władze III Rzeszy.
Symbolem Związku Polaków w Niemczech jest Rodło, zaprojektowane w latach 30. przez polską artystkę Janinę Kłopocką. Przedstawia biały znak graficzny Wisły z Krakowem na czerwonym tle.
IAR/ks