Dyptyk Dierica Boutsa, strata wojenna z Kolekcji Czartoryskich z Gołuchowa, wraca do Polski

Dwa XV-wieczne obrazy autorstwa flamandzkiego artysty odnaleziono w Hiszpanii. W muzeum Pontevedra przedstawiciele Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego podpisali dokumenty kończące proces restytucyjny.

Minister Piotr Gliński

Foto: Piotr Gzell/PAP

Obrazy, namalowane na desce w technice oleju i tempery, oprawione w charakterystyczne, prawdopodobnie późniejsze drewniane ramy, przedstawiają popiersia Matki Boskiej Boleściwej oraz Chrystusa w koronie cierniowej. Na ramach znajdują się inskrypcje będące niedokładną wersją piątej i szóstej zwrotki hymnu "Stabat Mater Dolorosa". Wicepremier, szef resortu kultury Piotr Gliński podkreśla, że to kolejna strata wojenna, która wraca do Polski.

Dwa XV- wieczne obrazy autorstwa flamandzkiego artysty zostały zrabowane w czasie II wojny światowej przez Niemców i trafiły do Hiszpanii. Przed wybuchem wojny - w czerwcu 1939 roku - Maria Ludwika Czartoryska wywiozła z Zamku Ordynacji Czartoryskich w Gołuchowie część zbiorów do pałacu w Warszawie. 18 wypełnionych dziełami sztuki skrzyń zamurowano w piwnicach, 9 obrazów powieszono na ścianach pałacu, wśród nich te dwa. W 1941 roku Niemcy zrabowali gołuchowską kolekcję i zmagazynowali, razem z innymi grabionymi w Polsce dziełami sztuki, w budynku Muzeum Narodowego w Warszawie. W czasie Powstania Warszawskiego dzieła zaginęły. Gołuchowski dyptyk znalazł się w Hiszpanii, w 1973 roku kupił go kolekcjoner. W 1994 nabyło je Muzeum Pontevedra. Obrazy zostały zlokalizowane w Hiszpanii przez Departament Dziedzictwa Kulturowego za Granicą i Strat Wojennych – tłumaczy minister Gliński. Muzeum otrzymało z polskiego Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego informację, że obrazy pochodzą ze zrabowanej Kolekcji Czartoryskich.

Dyptyk Dierica Boutsa – który trafił do polskich zbiorów w 1883 roku i stał się częścią kolekcji sztuki na zamku w Gołuchowie - został odnaleziony przez polskich badaczy w 2019 roku, od tego czasu trwał formalny proces odzyskania tych dzieł dla Polski. Według Piotra Glińskiego, współpraca z hiszpańskimi władzami przebiegała dobrze. - Obrazy wrócą tam, gdzie były wystawiane przed wojną - poinformował szef resortu kultury.

W czasie II wojny światowej Niemcy zrabowali w Polsce około pół miliona bezcennych dzieł sztuki. Wielu z nich do dziś nie udało się odzyskać. Obecnie w prowadzonej przez MKiDN bazie danych zarejestrowanych jest blisko 66 tys. zaginionych obiektów. W ostatnich latach odzyskano około 600 z nich. Resort kultury prowadzi w tej chwili 130 procesów restytucyjnych w kilkunastu krajach całego świata.

IAR/ep