Redakcja Polska

Minęło 80 lat od wykonania wyroku na Franza Kutscherę, kata Warszawy

02.02.2024 20:01
1 lutego 1944 roku żołnierze oddziału "Pegaz" Armii Krajowej zastrzelili Franza Kutscherę, generała SS i policji, dowódcę tych formacji w dystrykcie warszawskim Generalnego Gubernatorstwa.
Audio
  • Mija 80 lat od wykonania wyroku wydanego przez Polskie Państwo Podziemne na kata Warszawy Franza Kutscherę. Materiał Przemysława Pawełka [POSŁUCHAJ]
Miejsce akcji Kutschera, Aleje Ujazdowskie przy skrzyżowaniu z ul. Chopina (widok w kierunku placu Na Rozdrożu) w lecie
Miejsce akcji "Kutschera", Aleje Ujazdowskie przy skrzyżowaniu z ul. Chopina (widok w kierunku placu Na Rozdrożu) w lecieDomena publiczna, autor nieznany

Była to jedna z najsłynniejszych zbrojnych akcji polskiego podziemia. Została przeprowadzona w biały dzień, w centrum miasta - w Alejach Ujazdowskich, niedaleko domu niemieckiego zbrodniarza i siedziby Gestapo. Starannie przygotowana operacja trwała minutę i czterdzieści sekund.

Decyzję o zorganizowaniu akcji podjęło Kierownictwo Walki Podziemnej pod koniec 1943 roku ze względu na szczególne okrucieństwo Kutschery. Był on inicjatorem masowych egzekucji publicznych i coraz częstszych łapanek. Od jego przybycia do stolicy tygodniowo ginęło około 300 Polaków.

W operacji wykonania wyroku na znienawidzonym kacie Warszawy wzięło udział 12 osób - dziewięciu żołnierzy i trzy łączniczki. Dziś nie żyje już żadna z tych osób.

1 lutego w 1944 roku, kilka minut po godzinie 9.00, Maria Stypułkowska-Chojecka, pseudonim "Kama" (zm. 2016), zasygnalizowała wyjście Kutschery z domu, dając tym samym znak do rozpoczęcia akcji. Łączniczki porozumiewały się między sobą niezrozumiałymi dla nikogo innego gestami.

Najpierw samochód prowadzony przez Michała Issajewicza wjechał w auto Kutschery. Wyrok na kata Warszawy wykonali: Michał Issajewicz "Miś", Bronisław Pietraszewicz "Lot" i Zdzisław Poradzki "Kruszynka". Kutschera miał do przejechania 140 metrów, bo tyle dzieliło jego dom od dowództwa SS. Wszystko działo się bardzo szybko. Akcja była przygotowana bardzo precyzyjnie. Zdzisław Poradzki "Kruszynka" zapamiętał wielkie zaskoczenie Niemców. 

Stefan Grudziński "Bogdan" (zm. 2001) brał udział w odbijaniu dwóch kolegów, rannych podczas zamachu na Kutscherę i przewiezionych do szpitala Przemienienia Pańskiego na Pradze, skąd udało się ich wydostać. Bronisław Pietraszewicz "Lot" i Marian Senger "Cichy" zmarli jednak kilka dni później na skutek odniesionych obrażeń. W akcji zginęli także Kazimierz Sott "Sokół" oraz Zbigniew Gęsicki "Juno". 

Dzień po zamachu na Kutscherę rozstrzelano stu Polaków. Akcje odwetowe trwały do połowy lutego, ale potem Niemcy zaniechali masowych egzekucji.

W akcji zlikwidowania Kutschery uczestniczyło w sumie 12 osób: Bronisław Pietraszewicz "Lot" - dowódca akcji, Stanisław Huskowski "Ali", Zdzisław Poradzki "Kruszynka", Michał Issajewicz "Miś", Marian Senger "Cichy", Henryk Humięcki "Olbrzym", Zbigniew Gęsicki "Juno", Bronisław Hellwig "Bruno", Kazimierz Sott "Sokół", Maria Stypułkowska-Chojecka "Kama", Elżbieta Dziębowska "Dewajtis" oraz Anna Szarzyńska-Rewska "Hanka".

Mijają 33 lata od przekazania insygniów prezydenta Rzeczpospolitej

22.12.2023 15:57
33 lata temu, 22 grudnia 1990 roku, na Zamku Królewskim w Warszawie ostatni prezydent Rzeczypospolitej na uchodźstwie Ryszard Kaczorowski przekazał insygnia prezydenckie II Rzeczypospolitej prezydentowi Lechowi Wałęsie, wybranemu w pierwszych po wojnie wyborach powszechnych

19 lat temu zmarł Jan Nowak-Jeziorański, legendarny "kurier z Warszawy"

23.01.2024 16:59
Zmarły 20 stycznia 2005 roku Jan Nowak-Jeziorański był dziennikarzem, pisarzem, politykiem, żołnierzem Armii Krajowej i cichociemnym.

W Czechach upamiętniono ofiary wojny polsko-czechosłowackiej o Śląsk Cieszyński

27.01.2024 17:22
Polacy z Zaolzia oraz polscy dyplomaci uczcili w sobotę pamięć ofiar wojny polsko-czechosłowackiej o Śląsk Cieszyński z początku 1919 roku. Kwiaty złożono między innymi na zbiorowej mogile polskich żołnierzy w Stonawie.

Paryska pracownia Marii Skłodowskiej-Curie zostanie przeniesiona, a nie zburzona

31.01.2024 15:21
Paryski budynek, w którym mieściło się laboratorium Marii Skłodowskiej-Curie zostanie przeniesiony, a nie zburzony - powiadomiła w środę francuska minister kultury Rachida Dati.