Redakcja Polska

Pińsk - miasto nad Piną na białoruskim Polesiu, niegdyś część Wielkiego Księstwa Litewskiego

19.10.2020 08:00
Stolica diecezji pińskiej. Miasto słynęło z jedynego w swoim rodzaju jarmarku na łodziach i portu, w którym cumowało ponad 100 jednostek Flotylli Pińskiej - jedynej flotylli rzecznej II Rzeczypospolitej. Miasto rodzinne Ryszarda Kapuścińskiego i Andrzeja Kondratiuka. W szkole parafialnej Pińska nauczycielem był klasyk literatury białoruskiej Jakub Kołas.
Audio
  • "Śladami polskiego dziedzictwa na Wschodzie" - Pińsk na Polesiu na Białorusi [posłuchaj]
Pińsk na Białorusi
Pińsk na BiałorusiFoto: navtur.pl

Pierwsze wzmianki o Pińsku pochodzą z 1097 roku. Miasto należało wówczas do księstwa kijowskiego, po 1316 zostało włączone do Wielkiego Księstwa Litewskiego. W 1396 roku Zygmunt Kiejstutowicz, książę piński i turowski, ufundował tu klasztor franciszkanów oraz pierwszy kościół katolicki. W Pińsku mieszkali jednak nie tylko chrześcijanie. Pińsk był miastem wielokulturowym i wieloreligijnym.

Po bezpotomnej śmierci książąt pińskich - Fedora Iwanowicza Jarosławicza i jego żony Marii, księstwo pińskie przeszło w ręce króla Zygmunta Starego, który w 1523 roku przekazał je królowej Bonie. Królowa sprowadziła do miasta rzemieślników z Włoch i Holandii, nadała też przywileje osiedlającej się w okolicy szlachcie, przybywającej głównie z Mazowsza, Podlasia i Wielkopolski. Niecałe 60 lat później, w roku 1581 król Stefan Batory nadaje Pińskowi prawa miejskie, co przyczyniło się do dynamicznego rozwoju.

Kluczowym wydarzeniem w rozwoju miasta była budowa w drugiej połowie XVIII wieku kanałów: Ogińskiego i Królewskiego, które połączyły dorzecze Prypeci z dorzeczem Niemna i Wisły, czyniąc z Pińska ważny port śródlądowy, mający połączenie zarówno z Morzem Czarnym, jak i Bałtyckim. Umiejscowienie geograficzne zaważyło na jego historii i rozwoju. Miasto zasłynęło m.in. z jedynego w swoim rodzaju jarmarku na łodziach i portu, w którym cumowało ponad 100 jednostek Flotylli Pińskiej - jedynej flotylli rzecznej II Rzeczypospolitej.

Z miastem nierozerwalnie związany jest także św. Andrzej Bobola, który działał w Pińsku w latach 1642–1646 – przebywał wtedy w klasztorze Jezuitów. Święty znany jako Apostoł Pińszczyzny lub Apostoł Polesia, prowadził na ziemi poleskiej działalność ewangelizacyjną aż do swojej męczeńskiej śmierci z ręki kozaków w roku 1657, a ponad 200 lat później został wyniesiony na ołtarze przez papieża Piusa IX.

Najbardziej Pińsk rozsławił jednak Ryszard Kapuściński, wybitny pisarz i reportażysta. Urodził się w Pińsku w 1932 roku i mieszkał tu do 1940, kiedy w obawie przed wywózką wraz z matką opuścił miasto. Do dziś istnieje dom, w którym przyszedł na świat, z wmurowaną w jego ścianę pamiątkową tablicą.

O znaczeniu dawnego Pińska, o jego historii i polskich śladach, które do dziś istnieją w tym mieście, mówi Tomasz Kuba Kozłowski, znawca historii Kresów, autor cyklu "Opowieści z Kresów", realizowanego w warszawskim Domu Spotkań z Historią, twórca i właściciel największej, liczącej kilkadziesiąt tysięcy obiektów, kolekcji dotyczącej Kresów.

Cykl "Śladami polskiego dziedzictwa na Wschodzie" powstaje we współpracy z Fundacją Pomoc Polakom na Wschodzie.

Audycja finansowana jest ze środków Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w ramach Zadania publicznego dotyczącego pomocy Polonii i Polakom za granicą.

Audycję zrealizowała Magdalena Górecka-Balcer.

Do wysłuchania programu zaprasza Przemysław Pawełek.