Marea to osada portowa, położona nad jeziorem Mareotis, założona jeszcze w czasach Aleksandra Wielkiego i rozwijająca się od III wieku p.n.e. aż do początku okresu islamskiego w VIII wieku n.e. Miejsce to było celem prac archeologów od wielu lat. Pracowali tam badacze z USA, Francji i Polski, między innymi prof. Hanna Szymańska, która była kierownikiem misji wykopaliskowej Muzeum Archeologicznego w Krakowie. Później polską misją kierował dr Krzysztof Babraj.
Szefem projektu Narodowego Centrum Nauki, w ramach którego prowadzone są obecne badania, jest prof. Tomasz Derda, kierownik Katedry Epigrafiki i Papirologii Wydziału Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego. Pracami terenowymi w Egipcie kierował dr Mariusz Gwiazda z Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW.
- Podczas ostatnich lat w ramach nowego projektu dokonaliśmy przewrotu w poznaniu tego starożytnego miasta. Wszystko dzięki wykorzystaniu metod nieinwazyjnych - geofizycznych w połączeniu z wykopaliskami - mówi dr Mariusz Gwiazda.
Naukowiec podkreśla, że zastosowane metody umożliwiły "zajrzenie" pod piasek zalegający nad miastem i stworzenie dokładnego planu zabudowań.
W ten sposób zlokalizowano nieznaną część starożytnego miasta o powierzchni 30 hektarów. Było to kilka wielkich budynków, które archeolodzy określają jako “modułowe”, bo każdy z nich składał się z paru identycznych mierzących 10 na 10 m części.
- Wszystkie te nowoczesne metody nie wykluczają i nie pozbawiają znaczenie tych metod podstawowych, które zawsze były istota archeologii, przynajmniej archeologii czasów historycznych, czyli kombinacji danych archeologicznych i danych historycznych - mówi prof. Tomasz Derda. - W tym przypadku mamy naprawdę wiele do powiedzenia, bo jesteśmy na brzegu jeziora Mareotis, kilkanaście kilometrów od Abu Mena, wielkiego starożytnego centrum pielgrzymkowego, które powstało w miejscu kultu św. Menasa, w miejscu grobu owego świętego. Był on jednym z najważniejszych świętych starożytności chrześcijańskiej. To miejsce kultu przyciągało tysiące pielgrzymów nie tylko z Egiptu, ale i całego świata śródziemnomorskiego, z Imperium Rzymskiego. Mówimy o VI wieku, który jest naznaczony długim i wspaniałym panowaniem Justyniana, w literaturze zwanego Wielkim. To jest ten okres szczytowy starożytnego funkcjonowania ośrodka w Abu Mena - dodaje prof. Tomasz Derda.
- Nowo odkryte budynki położone były niemal tuż przy brzegu jeziora Mareotis. Pielgrzymi docierali tutaj drogą wodną z Aleksandrii - mówi prof. Tomasz Derda.
Plan Marei z zaznaczeniem budynków modułowych (kolor żółty) i zasięgu zwartej zabudowy (kolor szary). Rys. Andrzej B. Kutiak, Wiesław Małkowski, Mariusz Gwiazda, cc-by 4.0, Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej, Uniwersytet Warszawski
Z ustaleń archeologów wynika, że zabudowania powstały na gruzach rzymskiej farmy zajmującej się produkcją wina. “Nie są one podobne do żadnych znanych zabudowań świata śródziemnego” – mówi dr Mariusz Gwiazda, kierownik prac terenowych.
Miasto nie przypomina innych znanych wcześniejszych osiedli, które skoncentrowane były wokół miejsca centralnego. Większość modułowych budowli położona jest obok siebie w równych rzędach. Nieco dalej, w oddzielnych budowlach były termy i latryny.
Wstępne wyniki badań na temat nowych ustaleń dotyczących Marei ukazały się w prestiżowym brytyjskim periodyku naukowym “Antiquity”.
Z prof. Tomaszem Derdą, kierownikiem Katedry Epigrafiki i Papirologii Wydziału Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego i dr Mariuszem Gwiazdą z Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW, rozmawiała Halina Ostas. Zapraszamy do wysłuchania pierwszej części audycji poświęconej cennemu odkryciu polskich archeologów Egipcie.
Audycja powstała we współpracy z Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW i Ministerstwem Spraw Zagranicznych.