Co roku poznajemy najlepsze wydawnictwo z repertuarem tradycyjnym - Fonogram Źródeł. Po raz pierwszy konkurs ten odbył się w 2009 roku, a jego podstawowym założeniem jest zmotywowanie lokalnych społeczności do przedstawiania swoich muzycznych tradycji oraz autentycznych artystów. W tym roku z nadesłanych zgłoszeń wyróżniło się osiem pozycji - kandydatów do fonograficznego tytułu.
1. „Drzewie nuty orawskie” / Różni wykonawcy / Instytut Sztuki PAN
Nagrania archiwalne tradycyjnych pieśni i muzyki Górnej Orawy ze Zbiorów Fonograficznych Instytutu Sztuki PAN. Na płycie znalazły się nagrania terenowe wykonane w latach 1952-53 przez Ekipę Krakowską Akcji Zbierania Folkloru Muzycznego we wsiach Piekielnik i Lipnica Wielka, gdzie zarejestrowano również materiał z Lipnicy Małej oraz Zubrzycy Górnej i Dolnej. Wykonawcy to zarówno osoby urodzone pod koniec XIX wieku, jak i młodsze pokolenie muzykantów i śpiewaków – ówczesnych dwudziesto-, trzydziestolatków. Album zawiera przede wszystkim melodie typowo orawskie, ale też łączące cechy orawskie i podhalańskie.
2. „Festiwal Muzyki Tradycyjnej NA ROZSTAJNYCH DROGACH” / Różni wykonawcy / Wydawnictwo Stara Droga
Album stanowi przekrój wybranych wykonawców biorących udział w festiwalu „Na Rozstajnych Drogach” w latach 2011-2019. Na płycie znajdują się nagrania wiejskich muzykantów, śpiewaków i śpiewaczek z Roztocza Zachodniego (m.in. Stanisława Głaza, Janiny Chmiel, Bronisława Bidy, Stanisława Fijałkowskiego) oraz gości Festiwalu – muzyków tradycyjnych młodego pokolenia, jak i artystów inspirujących się tradycją. Wszystkie nagrania zrealizowano podczas festiwalowych warsztatów, koncertów i potańcówek. Wydawnictwo bogato zilustrowano fotografiami dokumentującymi Festiwal i oddającymi jego klimat.
3. „Herrnhut Boża Straż” / Zespół Zaginione Archiwum / Muzeum Wsi Opolskiej
Album poświęcony jest repertuarowi muzycznemu protestanckiej wspólnoty herrnhutów (braci morawskich), obecnych także na ziemiach polskich, m.in. na Śląsku. Na płycie znajdują się utwory wykonywane w czasie uroczystości i spotkań religijnych, pieśni wykonywane w kościołach ewangelickich oraz kompozycje należące do popularnego adwentowego i bożonarodzeniowego repertuaru protestanckiego. Niektóre z nich to do dziś wykonywane w kościołach utwory autorstwa założyciela wspólnoty, hrabiego Nicolausa von Zinzendorfa oraz związanego z herrnhutami lekarza i kompozytora Johannesa Sorensena – przetłumaczone przez zespół na język polski.
4. „Leon Lewandowski. Skrzypek znad Prosny” / Leon Lewandowski, Mateusz Raszewski, Marcin Małecki, Piotr Rogaliński, Zenon Kucharski, Jan Kucharski / Fundacja Dorzecze Prosny i Wydawnictwo Muzyka Odnaleziona
Leon Lewandowski (ur. 1926) jest jednym z ostatnich żyjących skrzypków w rejonie Dorzecza Prosny (Kaliskie). Płyta jest próbą dokumentacji jego bogatego, archaicznego repertuaru i technik wykonawczych, zawartych w typowych dla regionu kaliskiego m.in. oberkach, owijakach, polkach i okrągłych. W większości nagrań użyte są także dwustrunowe basy kaliskie. Jako sekcja Lewandowskiemu towarzyszą jego uczniowie, w tym Mateusz Raszewski, będący autorem większości nagrań zamieszczonych na albumie. Można również usłyszeć skład, z którym skrzypek grywał w latach 1950-1970 na weselach.
5. „Marianna Śmiłowska. Pieśni” / Wykonawca: Marianna Śmiłowska / Fundacja Korzenie
Solowe nagrania śpiewaczki Marianny Śmiłowskiej (ur. 1948) z Marzysza, córki słynnego skrzypka Wincentego Jamioła. Od lat 80. związana jest z regionalnym zespołem z rodzinnej wsi. Płyta zawiera 13 tradycyjnych pieśni z Kielecczyzny – obyczajowych, zalotnych, miłosnych, kołysanek, przedweselnych i religijnych, wykonanych gwarą charakterystyczną dla okolic Daleszyc.
6. „Najstarsi skrzypkowie regionu opoczyńskiego 2019” / Piotr Rudzki, Władysław Kosylak, Stanisław Wolski, Tadeusz Moczarski i inni (Joanna Strelnik, Stanisław Strelnik, Bolesław Mocarski) / Gmina Opoczno
Tradycyjna muzyka regionu opoczyńskiego w wykonaniu najstarszych i wciąż czynnych muzykantów z tych okolic. Skrzypkowie, którzy wzięli udział w nagraniach mieli wówczas od 86 do 91 lat. Album jest próbą uchwycenia ich repertuaru, składającego się przede wszystkim z typowych opoczyńskich oberków i polek. Znalazły się na nim zarówno nagrania solowe, jak i z sekcją (bębenkiem obręczowym i basami) oraz z harmonią.
7. „Na kozdo i łod Świynta. Muzyka Beskidu Żywieckiego” / Zespół Regionalny Magurzanie / Gminny Ośrodek Kultury w Łodygowicach
Na dwupłytowym albumie zawarto pieśni i melodie z Beskidu Żywieckiego związane z dwoma aspektami życia wiejskiego: codziennym i świątecznym. Stąd na krążkach obecność m.in. pieśni miłosnych, zalotnych, weselnych, wierchowych i polanowych, pastorałek, pieśni pogrzebowych i wielkopostnych. Repertuar pochodzi z różnych stron Żywiecczyzny, m.in. z Zarzecza, Łodygowic, Pewli Wielkiej, Korbielowa, Ciśca, w większości zebrano go podczas spotkań i wywiadów z najstarszymi mieszkańcami regionu. Płyta jest także podsumowaniem ostatnich pięciu lat pracy Zespołu Regionalnego Magurzanie z Łodygowic, prowadzonego przez Brygidę Sordyl. W nagraniach wzięli udział soliści, grupa śpiewacza Magurzanki oraz trzy kapele działające w ramach zespołu Magurzanie.
8. „Stanisława Galica Górkiewicz. Nuty serdecne” / Wykonawca: Stanisława Galica Górkiewicz – prym, Bartłomiej Koszarek – I sekund, Łukasz Babiarz – II sekund, Andrzej Pietras – basy, grupa śpiewacza „Wiyrchowianie” / Bukowiańskie Centrum Kultury „Dom Ludowy”
Tradycyjna muzyka Skalnego Podhala w stylu charakterystycznym dla Bukowiny Tatrzańskiej (tzw. styl bukowiański). Uznana prymistka Stanisława Galica-Górkiewicz to ostatnia uczennica słynnej Bronisławy Koniecznej „Dziadońki” i wierna kontynuatorka jej stylu. Na płytę składają się nuty ozwodne, sabałowe, krzesane, równe-janosikowe, zbójnickie oraz wierchowe w wykonaniu dziewcząt z zespołu „Wiyrchowianie” z Bukowiny Tatrzańskiej. Niewątpliwą ciekawostką są archiwalne nagrania z lat 70., na których bukowiańska prymistka gra wraz ze Stanisławem Bafią (sekund) i Stanisławem Budzyńskim-Terescorzem (basy) oraz w duecie ze słynnym prymistą Eugeniuszem Wilczkiem.
***
Ostateczny werdykt ogłoszony zostanie 1 kwietnia 2020 roku, a wyłoni go jury w składzie: prof. Piotr Dahlig – etnomuzykolog, Instytut Muzykologii UW, dr Weronika Grozdew – Kołacińska – etnomuzykolog, Instytut Sztuki PAN, Maria Baliszewska – dziennikarka, współpracowniczka RCKL, Anna Borucka-Szotkowska – dziennikarka, współpracowniczka RCKL, Magdalena Tejchma – dziennikarka RCKL.
Wręczenie nagrody nastąpi podczas 23. Festiwalu Folkowego Polskiego Radia „Nowa Tradycja” w dniach 14-16 maja 2020 roku w Warszawie.
***
W minionym roku nagrody przypadły pozycjom wydanym z datą 2018:
I: Towarzystwo dla Natury i Człowieka za publikację „Łuhom, łuhom ponad Buhom. Muzyka tradycyjna Polesia Lubelskiego i jej wykonawcy”
II: 1. Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk za płytę „Barwy nadpopradzkiej nuty. Nagrania archiwalne tradycyjnych pieśni i muzyki górali nadpopradzkich ze Zbiorów Fonograficznych Instytutu Sztuki PAN”
2. Muzyka Odnaleziona za płytę „Pięciu od Bogusza”
III: 1. Szamotulski Ośrodek Kultury za płytę „Romuald Jędraszak – portret dudziarza wielkopolskiego”
2. Gminne Centrum Kultury im. Jana z Domachowa Bzdęgi w Krobi za płytę „La la gąski na gałązki – muzyczne tradycje dziecięce Biskupizny”
Nagroda specjalna: Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu za publikację „Sobiescy – zachowane w dźwiękach”
Wyróżnienia:
1. Muzeum Zachodniokaszubskiemu w Bytowie za album „Cassubia Incognita Novum”
2. Stowarzyszeniu Kulturalno-Oświatowemu „Na Groniach” za płytę „Gajdy z bliska – technika i repertuar”
3. Miejskiemu Domowi Kultury w Kolbuszowej za publikacje:„Muzykanci z Puszczy Sandomierskiej. Jurek Wrona z kapelą” oraz „Katalog V Festiwalu Żywej Muzyki na Strun Dwanaście i Trzy Smyki”
4. Stowarzyszeniu Dziedzictwo Podlasia za płytę „Ludowe pieśni religijne z Podlasia cz. II”.
