Misteria Paschalia: Wielki Tydzień heretyków

W Wielką Sobotę członkowie Goldfrapp i Portishead zmierzą się w Krakowie z tragiczną historią Joanny d'Arc. "Misteria Paschalia" przekształcają się na naszych oczach z festiwalu barokowej muzyki paschalnej w jedną z najciekawszych muzycznych herezji w Polsce.

Transmisje koncertów z festiwalu Misteria Paschalia na antenie Programu Drugiego Polskiego Radia

W Wielki Piątek w warszawskiej Filharmonii Narodowej (oraz na antenie Dwójki) usłyszeć można będzie klasyczną już "Pasję według św. Łukasza" Krzysztofa Pendereckiego , a w większości muzycznych stolic Europy zabrzmią religijne arcydzieła Bacha oraz kompozytorów mu współczesnych. Dzień później zapadanie cisza...

Nie w Krakowie. Na festiwalu Misteria Paschalia historia świętej ofiary zostanie opowiedziana raz jeszcze, choć w dosyć niekanonicznej wersji.  Bohaterką wieczoru w Operze Krakowskiej stanie się Joanna d'Arc - słynna XV-wieczna mistyczka, rewolucjonistka i męczenniczka. Po tragicznej śmierci obłożona klątwą. Pięćset lat później uznana oficjalnie za świętą.

Do najważniejszych kreacji artystycznych poświęconych Dziewicy Orleańskiej należy "Męczeństwo Joanny d'Arc" Carla Theodora Dreyera. Arcydzieło niemego kina z 1928 roku zainspirowało Adriana Utleya (Portishead) oraz Willa Gregorego (Goldfrapp) do skomponowania zupełnie nowej ilustracji muzycznej. Ich "Męczeństwo..." w oryginalny sposób łączy środki nowoczesnej minimalistycznej kameralistyki, subtelne archaizacje oraz dyskretne eksperymenty brzmieniowe rodem z trip hopu - jednego z najważniejszych kierunków muzyki elektronicznej lat 90., w którego rozwoju obaj panowie odegrali niebanalną rolę.

Ten muzyczno-filmowy eksperyment przedstawiony zostanie 23 kwietnia w Operze Krakowskiej, przy wsparciu członków Capella Cracoviensis pod dyrekcją Charlesa Hazlewooda oraz zespołu wokalnego Octava.

Kompozycja Utleya i Gregory'ego to pozycja w programie festiwalu muzyki barokowej równie nieoczywista, co film Dreyera w kontekście obchodów Wielkiej Soboty. Ale siła festiwalu Misteria Pachalia od początku polegała właśnie na podważaniu podręcznikowych kanonów i podejmowaniu śmiałych eksperymentów wobec - zdawałoby się - martwego repertuaru. Paradoksalnie bowiem muzyka barokowa oraz dawna - właśnie ze względu na historyczny dystans - stanowi wyśmienitą przestrzeń dla improwizacji wyobraźni oraz stawiania i testowania karkołomnych hipotez.

Z pozoru niewinne spotkania z muzyczną prehistorią prowadzić mogą do fundamentalnych przewartościowań naszej wrażliwości i tożsamości. Taki cel zdaje się stawiać sobie Jordi Savall - wybitny wirtuoz wioli da gamba oraz kolekcjoner muzycznych białych kruków. Ten niemal rokroczny gość krakowskiego festiwalu wydaje od lat niezwykłe concept albumy, stanowiące swoiste dźwiękowe rekonstrukcje losów Don Kichota, Krzysztofa Kolumba czy miasta Jerozolimy. Swoje muzyczne podróże traktuje Savall jako okazje do spotkań z artystami z całego świata, weryfikowania historycznych i kulturowych stereotypów, wreszcie promowania pacyfistycznego oraz ekumenicznego światopoglądu.

W tym roku kataloński wizjoner przywiezie do Krakowa muzyczno-literacką opowieść o katarach. Okazuje się, że w kulturowym kręgu słynnej dualistycznej herezji rozwinęły się zaskakująco oryginalne i wyrafinowane formy średniowiecznej muzyki. W tęsknocie Savalla za pluralistyczną, wielokulturową Europą trudno nie dopatrzeć się całkiem aktualnego, politycznego programu...

Za sektę muzycznych heretyków uchodzi wśród stylistycznych purystów zespół L'Arpeggiata, prowadzony przez Christinę Pluhar. Popularna lutnistka nie uznaje granicy oddzielającej "zmumifikowane" dziedzictwo kulturowe od żywej, wyzwolonej praktyki muzycznej. Na koncertach L'Arpeggiaty arcydzieła podręcznikowych mistrzów zderzone zostają  z natchnionymi improwizacjami, zawiłe formy z ludowym muzykanctwem, archaiczne instrumentarium i retoryka z całkiem współczesną, swingową pulsacją.

W Krakowie L'Arpeggiata przedstawi "Via Crucis" – autorski program Pluhar, złożony z XVII-wiecznych włoskich pieśni pasyjnych w jej własnym wyborze i opracowaniu. 

Festiwal Misteria Paschalia rozpoczyna się w poniedziałek 18 kwietnia. Koncerty Jordiego Savalla (20 kwietnia) oraz Christiny Pluhar (21 kwietnia) transmitowane będa na antenie Dwójki.