Oto jedna z anegdot na temat opolskiego festiwalu, opowiedziana przez człowieka-instytucję polskiej kultury, Wojciecha Młynarskiego. Nad ranem, po jednej z nieoficjalnych imprez towarzyszących festiwalowi (dziś nazwalibyśmy je "afterami") z knajpy "Pająk" wytoczył się mocno niedysponowany już dziennikarz Jerzy Falkowski. Otworzył pierwsze drzwi, jakie mu się trafiły. Pech chciał, że były to drzwi od samochodu-chłodni. Wszedł do środka i zasnął. Gdy uwolniono go po kilku godzinach, zdołał tylko powiedzieć zachrypniętym głosem: - Opole jest nie do zdarcia!
Festiwal Piosenki Polskiej zbliża się do pięćdziesiątki i mimo zmiennej koniunktury na polską muzykę i zmieniającej się formuły festiwalu jest nadal centralnym punktem w kalendarzu corocznych wydarzeń muzycznych. Znaleźć się w Opolu, to awansować do pierwszej ligi polskiej muzyki rozrywkowej.
>>>Opole 2011 na antenie Programu 1 - będzie się działo!
Imprezę stworzono z inicjatywy dziennikarzy Mateusz Święcickiego i Jerzego Grygolunasa, by w obliczu zalewu mody na amerykańskiego rock'n'rolla, śpiewanego oczywiście po angielsku, premiować "prawdziwie polską muzykę popularną". Opole miało stanowić oficjalną przeciwwagę dla Międzynarodowego Festiwalu Piosenki w Sopocie. I przez długi czas było synonimem wysokiej artystycznej jakości. Już po pierwszym festiwalu w 1963 roku Jerzy Waldorff obwołał Opole "stolicą polskiej piosenki". Jeden z pomysłodawców imprezy, Jerzy Grygolunas, pisał w 1971 roku: "Pojechać na festiwal i mówić później >>byliśmy w Opolu<< należy do dobrego tonu i brzmi co najmniej jak: >>byliśmy w San Remo<<. Nie trzeba się wstydzić tego rodzaju snobizmu (...)".
Przyczyna sukcesu festiwalu opolskiego była też finansowa. To ona był wielkim bodźcem dla tworzenia nowoczesnej piosenki popularnej, śpiewanej po polsku. Oto jak Jerzy Grygolunas pisze o korzyściach ekonomicznych z istnienia festiwalu: "Wielka produkcja piosenek polskich, którą datuje się od przełomu opolskiego, zastąpiła w programach radiowych w dużym stopniu kosztowną produkcję zachodnią. Bo tak jak za każdy import, tak i za piosenki trzeba płacić (...). Rozpoczęły się też wpływy dewizowe, które czerpiemy za pośrednictwem Pagartu z masowych wyjazdów naszych piosenkarzy za granicę. Nie wszyscy śpiewają może w Las Vegas, lecz dewizy wpływają do skarbu państwa również i z małych lokali rozrywkowych". Dzięki Opolu szansę na karierę na Zachodzie dostali choćby Maryla Rodowicz i Czesław Niemen oraz w mniejszym stopniu grupy takie jak Skaldowie czy Czerwone Gitary.
Ewa Demarczyk "Karuzela z Madonnami" (1963)
Ewa Demarczyk występowała w kategorii "Piosenka estradowo-artystyczna". Artystka ponoć strasznie bała się wielkiej sceny. Pierwszy raz występowała przed kilkunastotysięczną widownią. Niemal siłą została zaciągnięta na scenę. Zaśpiewała trzy, zaaranżowane przez Zygmunta Koniecznego, piosenki: "Karuzelę z madonnami", "Pejzaż" i "Czarne anioły" i porwała tłum. Poezja śpiewana była jednym z najważniejszych pionów muzycznych Opola i krajowej piosenki w ogóle.
Równie ważną rolę pełnili w czasie festiwalu konferansjerzy. Ich obowiązki w czasie pierwszej edycji Opola piastowali Jacek Fedorowicz, Lucjan Kydryński i Piotr Skrzynecki. Okazało się, że charyzma trzech konferansjerów dostarcza niezwykle ważnego kontrapunktu dla muzycznych zmagań piosenkarzy. To dzięki ich kreatywności amfiteatr opolski zanosił się huraganowym śmiechem.
Niemen "Dziwny jest ten świat" (1967)
Rzadko kiedy polska piosenka była tak kompatybilna ze światowymi modami, a jednocześnie tak oryginalna i przejmująca. Napisana rok wcześniej w Paryżu, inspirowana amerykańskim soulem w stylu Jamesa Browna, kompozycja była jednym z kilku największych trzęsień ziemi, które miały miejsce w czasie czerwcowego święta piosenki. Powoli kończył się czas gomułkowskiej Małej Stabilizacji, mieliśmy przed sobą Marzec 1968 roku i stwierdzenie z utworu: "człowiekiem gardzi człowiek" miało zabrzmieć jeszcze dosadniej. W kontraście do przeważnie niegroźnego repertuaru piosenek opolskich, moralne wezwanie "dziwny jest ten świat" miało niemal wyczuwalny ciężar polityczny. Nie jesteśmy pewni, czy Czesław Juliusz Wydrzycki wygrałby dziś "X-Factor", ale "Dziwny jest ten świat" docenił nawet Radiokomitetu, który przyznał artyście nagrodę specjalną.
Tutaj ta słynna piosenka w wersji z festiwalu w Opolu w 1979 roku.
Maryla Rodowicz "Gdybym ciebie nie poznała"
Rodowicz stała się jednym z symboli opolskiego festiwalu, na dobre i na złe. Zaczynała już w 1968 roku na koncercie debiutantów, występując o nietypowej jak dla przyszłej megagwiazdy godzinie 17. Występowała na kolejnych pięciu koncertach opolskich, stając się główną ikoną polskiego otwarcia na Zachód i radosnej konsumpcji na miarę naszych możliwości.
Tutaj występ z 1969 roku.
Maanam "Boskie Buenos" (1980)
Kolejny dowód na to, że Opole nie było jedynie miejscem beztroskiej biesiady, ale przestrzenią do wygłaszania odważnych artystycznych manifestów. Młodzi adepci punk rocka mogą się zżymać na takie stwierdzenie, ale to właśnie Kora Jackowska z zespołem po raz pierwszy zaprezentowała szerokiej nadwiślańskiej publiczności estetykę punkowo-nowofalową. Nerwowe rytmy i tekst o tym, że "podróżować jest bosko", w obliczu kryzysonomiki wczesnych lat 80., śpiewany do publiczności, walczącej o jakiekolwiek dobra z papierem toaeletowym na czele, był udaną artystyczną prowokacją.
Hip-hopowcy
Walczący o swoją tożsamość festiwal próbował na początku ostatniej dekady otwierać się na młodą publiczność. Stąd zauważenie fenomenu muzyki hip-hopowej i występ najważniejszych grupy tego gatunku: Kalibra44, Paktofoniki i wyjątkowo łobuzerskiego jak na standardy opolskie składu Molesta ze stolicy.
