Podczas II wojny światowej Polska była ofiarą dwóch totalitaryzmów - takie jest przesłanie międzynarodowej konferencji historycznej "Poland First To Fight", która odbywa się w Waszyngtonie. W spotkaniu biorą udział historycy, publicyści i filmowcy z Polski, USA, Niemiec i innych krajów.
Jedną z pierwszych prelegentów konferencji hinduska reżyserka Anu Radhu, reżyserka filmu o maharadży "A Little Poland in India".
– Jest to część światowej historii, która powinna szeroko wybrzmieć. Mój film opowiada o człowieczeństwie i historii pomocy – powiedziała Anu Radhu, reżyserka filmu o maharadży.
W swoim wystąpieniu zaprezentowała fragmenty dokumentu, w którym wystąpiły osoby zamieszkujące niegdyś w sierocińcu maharadży. Do końca życia byli wdzięczni za pomoc okazaną im przez indyjskiego arystokraty i wspominali ciepło, że jego osiedle było wówczas zapewne jedynym miejscem na świecie, w którym polska flaga była wywieszona przez cały rok.
"Dobry maharadża"
W 1942 roku Rząd Rzeczpospolitej Polskiej na Uchodźstwie zaapelował do Ligi Narodów o pomoc dla Polaków, którzy wraz z Armią Andersa opuścili Związek Sowiecki i przebywali w Iranie. Azylu udzieliły im Republika Południowej Afryki, Meksyk, Liban i Nowa Zelandia, a z Indii na apel opowiedział indyjski maharadża Jam Saheb Digvijaysinhji.
Osiedle polskie, dzieci ewakuowane z Armią Andersa bawią się na dachu szkoły. Barletta-Trani, Włochy, 1945-1946
Utworzył osiedle dla polskich sierot w Balachadi, w którym zapewnił najlepsze warunki do rozwoju oraz możliwość kształcenia w polskich szkołach. Ponadto przyjął grupę polskich dzieci i kobiet i zorganizował dla nich osiedle w Valivade, leżącym nieopodal Bombaju. Znalazło w nim schronienie około pięć tysięcy kobiet z dziećmi.
Digvijaysinhji był nazywany przez swoich podopiecznych "dobrym maharadżą".
Wyjście z "nieludzkiej ziemi"
W 1941 roku rząd Rzeczpospolitej Polskiej podpisał z Sowietami układ Sikorski-Majski. Na jego mocy ponownie nawiązał stosunki dyplomatyczne z ZSRR. Jednym z postanowień traktatu była zgoda na rekrutację polskiego wojska na terenie Związku Sowieckiego, którego dowództwo objął Władysław Anders.
Armia Andersa - zobacz serwis specjalny
Armia Andersa opuściła terytorium Związku Sowieckiego w 1942 roku. Wraz z nią wyszło 38 tysięcy cywilów, wśród których było kilkanaście tysięcy dzieci. Generał Władysław Anders przyjmował każdego chętnego, ponieważ chciał umożliwić ucieczkę jak największej liczbie osób.
W sierpniu 1942 roku Armia Andersa znalazła się na terenie Iranu i we wrześniu weszła w skład Armii Polskiej na Wschodzie. Drogi żołnierzy i cywilów rozeszły się.
Konferencja "Poland First to Fight" odbywa się w Waszyngtonie w dniach 18-20 listopada 2019 roku z udziałem historyków, publicystów i filmowców z Polski, Stanów Zjednoczonych, Niemiec i innych krajów.
sa/im