Claude Monet. Ambasador impresjonizmu

Claude Monet urodził się 14 listopada 1840 roku. Młodość spędził w Hawrze, gdzie został odkryty jego talent przez malarza Eugène’a Boudina, który dostrzegł kunszt karykatur malowanych przez młodego Claude’a. Uważa się zresztą, że normandzkie pejzaże Boudina wpłynęły rozwój impresjonizmu i styl późniejszych dzieł Moneta.

Inspiracja z natury

Wyjechał do Paryża na studia malarskie, gdzie utrzymywał się z malowania karykatur. Już wtedy interesował się obrazami, które przełamywały klasyczne konwencje. Inspiracją dla wykształcenia jego charakterystycznego stylu był pobyt w Maroku w trakcie służby wojskowej w 1861 roku oraz czas spędzony w kolonii malarskiej w Barbizon, nieopodal Paryża. W miejscowości zamieszkała grupa twórców romantycznych pejzaży, przeciwnych akademickim regułom. Monet przypieczętował tam swoją przyjaźń z Auguste’em Renoirem, z którym już wkrótce miał stworzyć styl malarskiego impresjonizmu.

Wraz z nim oraz Camille’m Pissarro, Alfredem Sisley’em i Edgarem Degas stanął w opozycji wobec obowiązującej akademickiej doktryny, która odzwierciedlała na płótnie rzeczywistość według stałych i nieprzekraczalnych zasad. Za obiektywne prawa sztuki uważano piękno, wzniosłość, tragizm i patos. Naturę odwzorowywano przez wyidealizowane schematy, stworzone jeszcze w antyku.

Impresjoniści postanowili z tym zerwać. Ich śmiałość polegała nie tylko na rezygnacji z obowiązującej tematyki i kanonów, ale i na stworzeniu nowych praw rządzących przedstawieniem świata w malarstwie.

"Plaża w Pourville" obraz Claude'a Moneta z 1882 roku. To jedyny obraz artysty, który znajduje się w Polsce, jest przechowywany w Muzeum Narodowym w Poznaniu. Wikimedia Commons/domena publiczna

Impresjoniści malowali na łonie natury, stosowali jasne barwy i bawili się kolorem oraz wbrew regułom klasycznego malarstwa zrezygnowali z konturów, nieobecnych w żywej przyrodzie. Dojrzały styl impresjonizmu zapowiadały już pierwsze obrazy Moneta, w szczególności "Śniadanie na trawie" i "Kobiety w ogrodzie".

Doceniony po latach

Claude Monet na przełomie lat 60. i 70. rozpoczął własną działalność artystyczną oraz założył rodzinę wraz z poślubioną w 1870 roku Camille Doncieux. Malarz uczynił żonę modelką i uwiecznił ją na swoich licznych obrazach. W szczęściu rodzinnym przeszkodziły kłopoty finansowe. Twórczość Moneta nie była ceniona z powodu przełamywania tradycyjnych schematów, co utrudniało sprzedaż obrazów.

"Dworzec Saint-Lazare", obraz Claude'a Moneta z 1877 roku. Wikimedia Commons/domena publiczna

Monet widział szansę na przełamanie złej passy w wystawie, którą w 1874 roku zorganizował wraz z innymi impresjonistami – Camille’m Pissaro, Augustem Renoirem oraz Edgarem Degas. Wystawa prac spotkała się krytyką oficjalnych malarzy. Od jednego z obrazów Moneta, zatytułowanego "Impresja, wschód słońca" została jednak zaczerpnięta nazwa dla nowego nurtu.

Następne lata okazały się dla malarza tragiczne z powodu śmierci ukochanej żony w 1879 roku oraz pogłębiających się problemów finansowych. Los uśmiechnął się do niego, kiedy jego twórczość została doceniona w ostatnich latach XIX wieku. Sukces finansowy pozwolił mu na zakup posiadłości we wsi Giverny w Normandii, w której odżył i poświęcił się bez reszty pracy.

– Monet już właściwie od lat 80. pracował obsesyjnie nad jednym motywem. Najpierw było to morze, a właściwie fale morskie obijające się o twarde skały, skaliste wybrzeża. Potem były topole, stogi siana, potem bardzo znany cykl katedry w Rouen, malowanych o różnych porach dnia i roku – mówiła dr Grażyna Bastek w audycji Michała Montowskiego z cyklu "Jest taki obraz".

Ulotny styl Moneta

Chociaż malarstwo Moneta najczęściej kojarzone jest z pejzażami natury, to zazwyczaj była to przyroda dotknięta ręką cywilizacji. W tle natury Moneta funkcjonowali ludzie, wypoczywający na jej łonie. Tematyka jego obrazów często dotyczyła także życia miejskiego, przedmieść lub popularnych kurortów turystycznych.

– Monet często wracał do Londynu. Lubił mgłę i niejednoznaczność miejskiego krajobrazu, rozmytego poprzez nieostrość widzenia. Z tych samych powodów lubił Wenecję – stwierdziła dr Grażyna Bastek w audycji Polskiego Radia z 2012 roku.

Jeden z obrazów Claude'a Moneta z cyklu poświęconego nenufarom w posiadłości w Giverny. Wikimedia Commons/domena publiczna

W ostatnich 30 latach życia poświęcił się głównie monumentalnemu cyklowi obrazów przedstawiających nenufary pływające na stawie w jego posiadłości w Giverny. Postanowił zmierzyć się z szaleńczą, jak sam pisał, ideą odtworzenia jednego fragmentu przestrzeni. Do momentu swojej śmierci w dniu 5 grudnia 1926 roku namalował około 25 obrazów z cyklu.

sa/mjm/im