Logo Polskiego Radia
POSŁUCHAJ
polskieradio.pl
Izabella Mazurek 08.03.2023

Prof. Jan Żaryn: beneficjentem konfliktu była partia komunistyczna

- Związek Radziecki niejednokrotnie korzystał z narzędzia antyżydowskiego do wywołania nastroju, który byłby później likwidowany, a beneficjentem zawsze była partia komunistyczna. Tak było wcześniej ze spiskiem lekarzy - mówił prof. Jan Żaryn, historyk, w rozmowie z Portalem PolskiegoRadia.pl w 2019 roku.
Prof. Jan Żaryn, historykProf. Jan Żaryn, historykPR

8 marca 1968 roku rozpoczęły się studenckie strajki na Uniwersytecie Warszawskim. Domagano się zaprzestania represji, solidaryzowano się z pisarzami, żądano przestrzegania konstytucji PRL. Aktyw robotniczy, milicja i ORMO spacyfikowały studentów na Krakowskim Przedmieściu i dziedzińcu UW. Aresztowano wiele osób. 

marzec'68_663x364.jpg
Marzec 1968. Serwis specjalny

Od połowy lat 60. na szczytach partii do głosu dochodziła frakcja kierowana przez Mieczysława Moczara, która próbowała odsunąć od władzy Władysława Gomułkę. W takiej sytuacji każde wydarzenie mogło być punktem zapalnym. Stała się nim "Wojna sześciodniowa" – konflikt zbrojny na Bliskim Wschodzie, w którym Izrael pokonał w czerwcu 1967 roku kraje arabskie. W odpowiedzi państwa bloku sowieckiego zerwały stosunki dyplomatyczne z Izraelem.

W Polsce zaś rozpoczęły się represje w stosunku do Polaków pochodzenia żydowskiego. Hasłem do antysemickich ekscesów stało się przemówienie Władysława Gomułki na Kongresie Związków Zawodowych, w którym I sekretarz KC PZPR oskarżył polskich Żydów o demonstrowanie proizraelskich sympatii, nazywając ich "syjonistyczną piątą kolumną". Bezpośrednim efektem przemówienia Gomułki stały się czystki w wojsku i mediach.

Posłuchaj, co o wewnętrznych konfliktach w partii komunistycznej mówił prof. Jan Żaryn w 50. rocznice buntu młodych ludzi w Polsce:

im