Pobyt Niemców w Moskwie był krótki, ale owocny. Późnym wieczorem 23 sierpnia 1939 roku minister spraw zagranicznych hitlerowskich Niemiec Joachim von Ribbentrop oraz sowieckiej Rosji Wiaczesław Mołotow, podpisali na Kremlu przygotowywany od dłuższego czasu oficjalny dokument. Świadkiem tej historycznej chwili był Józef Stalin.
Formalnie był to pakt o nieagresji między III Rzeszą a ZSRR. Dołączono do niego jednak dwie strony zawierające tzw. tajną część. Dotyczyła ona sytuacji już po planowanej napaści Niemiec na Polskę i związana była z podziałem stref wpływów pomiędzy III Rzeszą a sowiecką Rosją. Poza Polską omówiono tam także sytuację Łotwy, Litwy, Finlandii, Estonii oraz Rumunii. W momencie podpisywania paktu Ribbetrop-Mołotow: suwerennych i niepodległych państw.
Delegacja niemiecka na lotnisku w Moskwie, z przodu w białym płaszczu Joachim von Ribbentrop, sierpień 1939 rok, źr. IPN
Uśmiechnięte twarze, kieliszki w dłoniach
Z serii zdjęć, do których dotarło Polskie Radio, znane są na pewno fotografie uwieczniające sam moment podpisania paktu oraz portret Stalina z papierosem w ręku stojącego obok Joachima von Ribbentropa. Na niektórych z nich widać duży luz. Są one zdecydowanie mniej oficjalne od tych, które publikowała ówczesna prasa i które można dziś bez trudu odnaleźć w Internecie. Ich autorem był prawdopodobnie jeden z członków delegacji niemieckiej.
Toast wznoszony przez Mołotowa i Stalina, 23 sierpnia 1939, źr. IPN
Przylot na moskiewskie lotnisko grupy Niemców przypomina atmosferę wycieczki albo pikniku. Duża grupa mężczyzn została przywitana przez niewielką delegację wysłanników Kremla. Kolejne zdjęcia: to między innymi toast wznoszony przez Mołotowa i Stalina przy suto zastawionym stole oraz obrazki z życia mieszkańców Moskwy w przededniu II wojny światowej.
Stalin i Ribbentrop po podpisaniu paktu, 23 sierpnia 1939, źr. IPN
Pakt, który de facto był IV rozbiorem Polski
Radość, jaką okazywali przedstawiciele dwóch potężnych wówczas totalitarnych państw, uwieczniona na fotografiach jest zrozumiała. Podpisano dokument, który dawał Niemcom pewność, że sowiecka Rosja po ich ataku na Polskę, może wykonać "cios w plecy". I tak też się stało.
17 września 1939 roku Rosjanie dokonali agresji na Polskę. To z pewnością przyspieszyło klęskę w prowadzonej wówczas przez nasz kraj wojnie z Niemcami. Zapowiadało też ludobójstwo polskich jeńców w Katyniu i innych miejscach kaźni na terenie sowieckiej Rosji.
Piotr Litka