Zespół złożony z francuskich, izraelskich i australijskich naukowców i numizmatyków znalazł geochemiczne dowody na to, że handel srebrem przed monetą trwał w całym basenie Morza Śródziemnego w okresie późnego brązu i epoki żelaza, a jego podaż zwalniała tylko sporadycznie. Srebro pochodziło z całego północno-wschodniego wybrzeża Morza Śródziemnego, a także z tak odległych rejonów jak Półwysep Iberyjski.
Handel międzynarodowy przed powstaniem monet
Zespół wykorzystał wysoce precyzyjną analizę izotopową do identyfikacji źródeł rudy za pomocą pomiaru śladowych ilości ołowiu znalezionych w obiektach nazywanych hacksilber. Pod tą nazwą kryją się nieregularnie cięte srebrne przedmioty, w tym połamane kawałki srebrnych sztabek i biżuterii, które służyły jako środek płatniczy w południowym Lewancie od początku drugiego tysiąclecia do czwartego wieku przed naszą erą. Takich artefaktów używano w transakcjach lokalnych i międzynarodowych, a ich wartość określano poprzez ważenie na wadze w stosunku do znormalizowanych odważników. Odkrywano je w wykopaliskach archeologicznych w tym regionie, zazwyczaj przechowywane w ceramicznych pojemnikach. Musiały być importowana, ponieważ w Lewancie nie wydobywano srebra.
- Jeszcze przed powstaniem monet istniał handel międzynarodowy, a hacksilber był jednym z towarów wymienianych na dobra – powiedziała dr Liesel Gentelli, prezentując wyniki badań na konferencji geochemicznej Goldschmidt.
Srebro z każdego zakątka wybrzeża Morza Śródziemnego
Zespół przeanalizował srebrne przedmioty z 13 różnych miejsc datowanych na okres od 1300 p.n.e. do 586 p.n.e. w południowym Lewancie, współczesnym Izraelu i Autonomii Palestyńskiej. Próbki zawierały znaleziska z En Gedi, Ekron i Megiddo. Dopasowali oni swoje odkrycia do próbek rudy i wykazali, że większość przedmiotów pochodzi z południowego Morza Egejskiego i Bałkanów (Macedonia, Tracja i Iliria). Stwierdzono również, że część pochodzi z tak odległych miejsc jak Sardynia i Hiszpania.
- Poprzedni badacze uważali, że handel srebrem dobiegł końca po upadku społecznym pod koniec późnej epoki brązu, ale nasze badania pokazują, że wymiana między zwłaszcza południowym Lewantem a światem egejskim nigdy się nie zatrzymała. Ludzie we wschodniej części basenu Morza Śródziemnego pozostawali w kontakcie. Jest prawdopodobne, że srebro napływało do Lewantu w wyniku handlu lub grabieży – wskazała kierownik projektu Liesel Gentelli z École normale supérieure we francuskim Lyonie. - Okresy niedoboru srebra zaobserwować można w okresie przejściowym między epoką brązu w epoką żelaza, około 1300-1100 p.n.e. Niektóre skarby z tego okresu wykazują niezwykle wysoką zawartość miedzi, która została dodana zapewne w celu uzupełnienia braków srebra.
Zdaniem badaczki, pieniądz wyparł srebrne artefakty w charakterze środka płatniczego w połowie V wieku przed n.e.
- Nasza analiza pokazuje znaczenie handlu srebrnymi artefaktami od czasów przed wojną trojańską, którą niektórzy badacze datują na początek XII wieku p.n.e., poprzez założenie Rzymu w 753 roku p.n.e., aż do końca epoki żelaza w 586 roku p.n.e., kiedy to Nabuchodonozor zniszczył Świątynię Salomona w Jerozolimie - dodawała Liesel Gentelli. - Następnie widzimy stopniowe wprowadzanie pieniądza, początkowo w postaci nielicznych monet, a później przejście do gospodarki pieniężnej w południowym Lewancie około 450 r. p.n.e., co sprawiło, że handel za pomocą przedmiotów klasy hacksilber stał się mniej istotny
EurekaAlert/bm