"Nie było kogoś na miarę Mandelsztama". Polscy pisarze i stalinizm
Tadeusz Nowacki (1902-1976) urodził się w wagonie kolejowym jadącym z Tbilisi na Wołyń. Miał życiorys charakterystyczny dla mężczyzn z jego pokolenia: udział w wojnie z bolszewikami, studia w trakcie których nawiązał stałą współpracę z "Cyrulikiem Warszawskim", w dwudziestoleciu międzywojennym był związany ze środowiskiem skamandrytów. Przed wojną opublikował swoją pierwszą powieść - "Na papierowych szynach", pod koniec sierpnia 1939 roku został zmobilizowany.
Zestrzelony w kampanii wrześniowej lądował awaryjnie w Szwecji. Tam internowany - wytoczył proces rządowi Szwecji o bezprawne internowanie i w demokratycznym sądzie wygrał. Mając kontakt z innymi uciekinierami z Polski internowanymi w Szwecji publikował książki o rzeczywistości pod niemiecką i sowiecką okupacją, które były przekładane na języki europejski.
Szerokim echem odbiła się zwłaszcza książka "Kraj bez Quislinga" przełożona na 11 języków. Pisał w niej o tym, o czym w tym czasie meldował Jan Karski. Jednak od odkrycia grobów katyńskich podstawowym tematem powieści i publicystyki Tadeusza Nowackiego stali się sowieci. To z kolei oznaczało, że w ojczyźnie jego twórczość była zakazana przez cenzurę...
***
Tytuł audycji: O wszystkim z kulturą
Rozmawiała: Anna Lisiecka
Gość: prof. Eugeniusz Stanisław Kruszewski (historyk, politolog, publicysta, emerytowany urzędnik Ministerstwa Nauki w Kopenhadze, profesor Polskiego Uniwersytetu na Obczyźnie w Londynie - PUNO)
Data emisji: 17.10.2018
Godzina emisji: 17.30
pg/bch