Historia Izy Galickiej i Hanny Sygietyńskiej została uwieczniona w książce "Polski El Greco. Ekstaza św. Franciszka. Niezwykła historia odkrycia i ocalenia obrazu", autorstwa Katarzyny J. Kowalskiej. Ukazała się ona jesienią 2018 roku, jeszcze za życia odkrywczyni dzieła słynnego malarza. Katarzyna Kowalska zgodziła się również napisać biografię Galickiej, opartą na zapiskach historyk, przez lata gromadzonych w kalendarzykach, notatnikach i listach. Co połączyło obie panie?
55:03 2021_09_15 22_03_52_PR3_Klub_Trojki.mp3 Historia "Ekstazy św. Franciszka" (Klub Trójki)
Niezwykła historia
Iza Galicka zmarła w 2019 roku. Nie doczekała dziewięćdziesiątych urodzin ani premiery własnej biografii, do stworzenia której wybrała Katarzynę Kowalską.
– Najpierw Iza zainteresowała mnie historią odkrycia obrazu El Greca. Gdy spotkałyśmy się, by mogła mi o niej opowiedzieć, wydarzenie było już nieco zakurzone i zapomniane. Podczas rozmów zdradzała mi tajniki pracy ówczesnych inwentaryzatorów. W swoich opowieściach Iza przemycała też informacje o jej rodzinie, pochodzeniu i wychowaniu, do którego przyczynili się nie tylko rodzice, ale też dziadkowie. Za każdym razem, gdy gdzieś jechałyśmy razem, np. do Krakowa, cały czas opowiadała o swoich najbliższych i związanych z nimi wspomnieniach. Te historie były tak nieprawdopodobne, że sama przekonywałam ją, by je spisała. Okazało się, że to robiła. Nieprzerwanie, od momentu, w którym skończyła 13 lat, czyli od 1944 roku, prowadziła pamiętnik. Pozostawiła po sobie nieprawdopodobną masę dzienników, notatników, karteczek, listów i pamiątek rodzinnych – mówiła Katarzyna J. Kowalska, publicystka, reporterka, autorka książki "Ekstaza św. Franciszka".
Polski El Greco - oficjalny zwiastun / Instytut Pileckiego
Wspomnienia
– Iza Galicka zachowała pamięć, trzeźwość umysłu i temperament. Wierzę, że skoro poprosiła o napisanie książki, to coś między wami musiało zaiskrzyć – zauważyła Monika Małkowska.
– Iza bardzo umiejętnie wciągnęła mnie w historię o odkryciu. Opowiedziała mi ją tak, jakby robiła to raz pierwszy. Otwierałam wtedy oczy ze zdumienia. Nie miałam zbyt wiele czasu. Pracowałam dla programu informacyjnego i miałam do zadania dosłownie kilka pytań. Cały materiał miał się zmieścić w dwudziestu sekundach. Wypowiedzi musiały być bardzo precyzyjne. Jednak Iza tak mnie zaczarowała, że od wyjścia zastanawiałam się, co zrobić, by do niej wrócić. Udało mi się to dość szybko. Przygotowałyśmy reportaż, a potem kolejny. Ta historia nas związała, a Iza przekazywała mi coraz więcej informacji i wycinków prasowych – wspominała gość "Klubu Trójki".
Uciekł z Katynia, dopadli go Niemcy. Dr Karol Mikulski - Izabella Galicka. Świadkowie Epoki / Świadkowie Epoki
Zapiski
– W swoich zapiskach Iza opisywała wiele doświadczeń, również tych związanych z dniem codziennym. Pisała o swojej pracy, o tym, że z Hanną przemieszczały się głównie rowerami. Zarzucały na plecy torby i drewniane statywy. W ten sposób jeździły do kolejnych kościołów i cmentarzy. Trafiłam na ciekawy opis miejsca, w którym nocowały pewnego razu. Znalazły schronienie w domu sołtysa. Iza wspominała, że wszyscy spali w jednym łóżku, oddzielonym do reszty pokoju deskami. Sołtys z żoną, ich dzieci oraz goście. Po podłodze zaś biegały kury. Iza zawsze mówiła, że wyjazdy w Polskę były dla niej czymś, co dzisiaj porównałaby do podróży na pustkowia i bezdroża, gdzie chce się poznać fragment kraju, nieprzetartego ludzką stopą – powiedziała autorka biografii.
Arcydzieło El Greca Ekstaza św. Franciszka/Muzeum Narodowe w Krakowie
"Ekstaza świętego Franciszka"
"Ekstaza świętego Franciszka" to obraz olejny, który przedstawia postać św. Franciszka z Asyżu. Na dzieło, wiszące na ścianie plebanii przy kościele Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Kosowie Lackim, natrafiły w 1964 roku pracownice Państwowego Instytutu Sztuki PAN, Izabella Galicka i Hanna Sygietyńska. Historyk sztuki sporządzały wówczas inwentaryzację zabytków na Podlasiu. Autorstwo dzieła zostało ostatecznie potwierdzone w 1974 roku.
***
Tytuł audycji: Klub Trójki
Prowadzi: Monika Małkowska
Goście: Katarzyna J. Kowalska (publicystka, reporterka, autorka książki "Ekstaza św. Franciszka" i zapowiedzianej na wrzesień biografii Izabelli Galickiej)
Data emisji: 15.09.2021
Godzina emisji: 22.03
zch