Akcja "Zapal Pamięć". Uczniowie i społecznicy dbają o zapomniane groby
Historia cmentarza
Cmentarz został założony w 1912 roku przez władze Warszawskiego Okręgu Wojskowego jako cmentarz prawosławny przeznaczony dla żołnierzy rosyjskich. Po wybuchu I wojny światowej miejsce spoczynku znaleźli tu nie tylko Rosjanie, ale również jeńcy - żołnierze niemieccy, węgierscy, chorwaccy, czescy, słowaccy oraz polscy, którzy zmarli w warszawskich szpitalach.
- Grzebano najpierw żołnierzy, którzy zginęli w czasie manewrów. Początkowo był to cmentarz rosyjski, kiedy Rosjanie tutaj stacjonowali. Później nadeszły czasy niemieckie. W 1915 roku Rosjanie wycofali się i wtedy wydzielono część cmentarza, żeby mogli być chowani żołnierze niemieccy, którzy zginęli w czasie walk albo umierali w warszawskich szpitalach - opowiada Grażyna Orłowska. - Ten cmentarz to jest historia początków XX wieku - słyszymy w reportażu.
20:08 "Las krzyży" - reportaż Urszuli Żółtowskiej-Tomaszewskiej.mp3 "Las krzyży" - reportaż Urszuli Żółtowskiej-Tomaszewskiej (Jedynka)
Kwatera na Łączce
Pochowani tam zostali pomordowani przez UB w latach 1945–1956. Miejsce to znajduje się w pobliżu murów pomiędzy cmentarzem wojskowym i bezwyznaniowym (komunalnym), przy którym UB potajemnie chowało pomordowanych. 27 września 2015 odsłonięto tam Panteon - Mauzoleum Wyklętych-Niezłomnych.
Na Łączce znajdziemy bezimienne zbiorowe mogiły, groby więźniów straconych strzałem w tył głowy. Nie wiadomo, gdzie wywożono zamordowanych, a ofiary nie miały prawa do pochówku. Tożsamość niektórych ofiar udało się zidentyfikować dzięki ekshumacjom i badaniom prowadzonym na zlecenie IPN.
Zasłużeni Polacy
Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach leżą żołnierze Armii Krajowej, żołnierze 1 Armii, którzy szli na ratunek powstańcom, żołnierze 20. roku, ale też Bierut i Marchlewski. Wybitni sportowcy, m.in. Kazimierz Deyna, i ludzie kultury, wybitni profesorowie i pisarze. To miejsce to prawdziwa historia dla każdego z nas, ale też okazja, żeby o pochowanych tu dowiedzieć się czegoś więcej.
Przy bramie głównej powstała część, gdzie znajdują się groby znanych osób, m.in. polityków z ostatnich lat. - Najbliżej jest grób Jana Olszewskiego, Kornela Morawieckiego i taki w fioletach grób autorki wielu książek popularyzujących historie młodych ludzi walczących, Barbary Wachowicz. Znana była z tego, że ubierała się w stroje w kolorze fioletowym - mówi bohaterka reportażu.
***
W reportażu wykorzystano materiały archiwalne, a o cmentarzu opowiadali Grażyna Orłowska i prof. Marek Cieciura.
Czytaj również:
***
Tytuł reportażu: "Las krzyży"
Autorka: Urszula Żółtowska-Tomaszewska
Data emisji: 29.10.2021 r.
Godzina emisji: 0.35
ans