Przemysłowa hodowla i reprodukcja owadów
21:23 2020_11_23 19_07_18_PR1_Eureka.mp3 Gość Jedynki otrzymał nagrodę za opracowanie i wdrożenie metodologii analizy map promieniowania reliktowego, kluczowych dla poznania wczesnych etapów ewolucji Wszechświata (Jedynka/Eureka)
Już po raz 29. Fundacja na rzecz Nauki Polskiej ogłosiła nazwiska laureatów Nagród Fundacji, które cieszą się opinią najpoważniejszego wyróżnienia naukowego w naszym kraju i nazywane są "Polskimi Noblami". W tym roku nagrodę w obszarze nauk matematyczno-fizycznych i inżynierskich otrzymał prof. Krzysztof Górski z NASA Jet Propulsion Laboratory, California Institute of Technology (Caltech) i Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego.
Wczesne etapy ewolucji Wszechświata
Gość Jedynki otrzymał nagrodę za opracowanie i wdrożenie metodologii analizy map promieniowania reliktowego, kluczowych dla poznania wczesnych etapów ewolucji Wszechświata. Prof. Krzysztof Górski prowadzi obecnie badania w USA, a jego prace obejmują fundamentalne odkrycia w dziedzinie kosmologii obserwacyjnej mikrofalowego promieniowania tła (CMB - Cosmic Microwave Background), wielkich struktur we Wszechświecie i powstawania galaktyk. Wkład polskiego badacza w nasz ogląd i rozumienie bardzo wczesnego etapu rozwoju Wszechświata jest olbrzymi.
- Obraz Wszechświata, jaki wypracowaliśmy przez obserwacje astronomiczne, jest taki, że Wszechświat jest właściwie taką łaźnią promienistą, w której żyjemy. Jako ludzie nie postrzegamy tego bezpośrednio i natychmiast, ponieważ to promieniowanie jest bardzo schłodzone. Wyobraźmy sobie, że żyjemy w dobrze nagrzanym piecu, który zaczął stygnąć i jesteśmy w tym morzu fotonów, których w tej chwili jest ogromnie dużo - wyjaśnia prof. Krzysztof Górski.
Mikrofalowe promieniowanie tła, którym zajmuje się prof. Górski, zwane promieniowaniem reliktowym, to najstarszy znany nam rodzaj promieniowania we Wszechświecie, autentyczny ślad Wielkiego Wybuchu, dzięki któremu astronomowie mogą zobaczyć "niemowlęce zdjęcie Wszechświata" (około 370 tys. lat po Wielkim Wybuchu).
- Gdy w Kopenhadze rozwijałem metody analizy map, nastąpiło pokazanie, że możemy komfortowo osiągnąć stan techniczny w analizie danych i wnioskowaniu naukowym taki, który nam pozwoli adekwatnie i szybko używać tych map, które przy pomocy tak skomplikowanych instrumentów jak Planck możemy generować. Oczywiście tutaj chodzi o to, żeby stworzyć mapy całego nieba, umownie mówiąc, temperatury promieniowania, tła w zależności od kierunku, ale ze zdolnością rozdzielczą - twierdzi prof. Krzysztof Górski.
HEALPix
Polski badacz opracował rewolucyjną metodę formatowania liczbowego i analizy danych astronomicznych z przeglądów całego nieba - HEALPix (Hierarchical Equal Area isoLatitude Pixelization of the Sphere), która pozwala na konstrukcję, wizualizację i analizę map sygnałów astronomicznych rozłożonych na całej sferze niebieskiej, w szczególności mikrofalowej emisji promieniowania tła, wykorzystywane przez misje kosmiczne i projekty prowadzone z Ziemi. Z algorytmu tego korzystano w wielkoskalowych przeglądach całego nieba, takich jak WMAP, Planck, Fermi LAT czy Gaia.
Czytaj także:
***
Tytuł audycji: Eureka
Prowadził: Krzysztof Michalski
Gość: prof. Krzysztof Górski (NASA Jet Propulsion Laboratory, California Institute of Technology (Caltech) i Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego)
Data emisji: 23.11.2020
Godzina emisji: 19.07
DS