Czytaj także

"Paleckis prawdopodobnie nie był wysłannikiem Parlamentu Europejskiego"

Ostatnia aktualizacja: 27.05.2013 18:15

Nie jest jasne, z czyjego polecenia europoseł Justas Paleckis, autor kontrowersyjnego raportu o Białorusi, udał się z misją do tego kraju. - Można sądzić, że z własnej inicjatywy lub na zaproszenie czynników białoruskich – zaznacza w wywiadzie dla portalu Polskiego Radia poseł Jacek Saryusz-Wolski, pytany o tę sprawę.

Jacek Saryusz-WolskiFoto: Rada Europejska

- Wszystko wskazuje na to, że litewskiego europosła Justasa Paleckis, autora kontrowersyjnego raportu o sytuacji w tym kraju, nie można tytułować wysłannikiem Parlamentu Europejskiego na Białoruś – zauważa eurodeputowany Jacek Saryusz Wolski w wywiadzie dla portalu Polskiego Radia.

Jacek Saryusz-Wolski wyjaśnia, że oficjalna misja Parlamentu Europejskiego wymaga zatwierdzenia przez Konferencję Przewodniczących Parlamentu Europejskiego i nic nie wiadomo o tym, żeby Paleckis taką zgodę uzyskał. O wyjeździe nie została poinformowana również delegacja ds. Białorusi w Parlamencie Europejskim.

Jacek Saryusz-Wolski zaznaczył, że raport budzi kontrowersje. - Będzie dyskusja i poprawki, zmierzające do przywrócenia pierwotnej i głównej linii Parlamentu Europejskiego – podkreślił eurodeputowany.

Jak zauważa, są w nim niektóre pozytywne zapisy, na przykład postulat uwolnienia więźniów politycznych, ale wiele punktów budzi niepokój. - Na obecnym etapie postępującego upadku wszelkich form demokracji oraz przy wyraźnym ochłodzeniu stosunków bezpodstawne jest nawoływanie do zniesienia sankcji wizowych czy włączania niedemokratycznie wybranych posłów parlamentu białoruskiego do struktur Zgromadzenia Parlamentarnego Partnerstwa Wschodniego EURONEST – podkreślił eurodeputowany.

Litewski europoseł Justas Paleckis po marcowej wizycie w Mińsku, złożył w PE raport o Białorusi, w którym wzywa do zmiany polityki UE wobec tego kraju, m.in. zniesienia części sankcji, intensyfikacji kontaktów z przedstawicielami władz. To postulaty sprzeczne z dotychczasową polityką Unii wobec Mińska, gdzie głównym warunkiem dialogu jest uwolnienie i rehabilitacja więźniów politycznych. Zaskoczenie budzi ocena europosła Paleckisa, wpisana do raportu, że w 2012 roku doszło do poprawy sytuacji w zakresie praw człowieka na Białorusi. Raport jest obecnie procedowany w Parlamencie Europejskim i teoretycznie ma szansę być przyjęty jako stanowisko polityczne tej instytucji.

***

Zachęcamy do lektury wywiadu z euro deputowanym Jackiem Saryusz-Wolskim o raporcie posła Paleckisa, o wątpliwościach z nim związanych i o tym, czy kontrowersyjny raport może w jakiś sposób uzyskać rangę oficjalnego stanowiska Parlamentu Europejskiego.

***

Justas Paleckis, fot. Parlament Europejski

Portal PolskieRadio.pl: Czy można ustalić, z czyjego polecenia litewski eurodeputowany Justas Paleckis pojechał na Białoruś?

Eurodeputowany Jacek Saryusz-Wolski: Można sądzić, że z własnej inicjatywy lub na zaproszenie czynników białoruskich.

PR: Czy Justas Paleckis informował o swojej misji posłów delegacji, komisji spraw zagranicznych, czy wiedziano o jego działaniach?

- Nie jest rzadką praktyką, że sprawozdawca przygotowujący stanowisko Parlamentu Europejskiego na określony temat jedzie odwiedzić kraj, którego sprawa dotyczy, aby spotkać się z najważniejszymi aktorami czy też potencjalnymi adresatami dokumentu. W przypadku wyjazdu europosła Paleckisa trudno jednak mówić o misji Parlamentu, ponieważ taką misję, aby miała charakter oficjalny, musi zatwierdzić Konferencja Przewodniczących Parlamentu Europejskiego na wniosek AFET (Komisji Spraw Zagranicznych). Nic mi nie wiadomo o tym, aby poseł Paleckis uzyskał takową zgodę. Na forum Komisji Spraw Zagranicznych nie podnoszono tematu wyjazdu, z uzyskanych przeze mnie informacji o misji nie wiedziała też delegacja ds. relacji z Białorusią, która nota bene właśnie uzyskała decyzję Konferencji Przewodniczących o zgodzie na oficjalną misję na Białoruś (choć daty tej wizyty jeszcze nie ma).

PR: Czy raport Paleckisa ma szansę na aprobatę przez Komisję Spraw Zagranicznych PE (AFET), potem przez Parlament Europejski?

Część ocen stanu demokracji i praw człowieka na Białorusi budzi kontrowersje, będzie dyskusja i poprawki, zmierzające do przywrócenia pierwotnej i głównej linii Parlamentu Europejskiego.

PR: Jakie będą teraz kolejne kroki - jeśli chodzi o ten raport.

Dokument będzie po raz pierwszy rozpatrywany na posiedzeniu Komisji Spraw Zagranicznych PE (AFET) 29 maja. 5 czerwca mija termin składania poprawek. Po raz drugi dokument będzie rozpatrywany na komisji AFET 8 lipca. Głosowanie nad raportem w komisji spraw zagranicznych planowane jest na 9 lipca. Planowana data omawiania dokumentu na sesji plenarnej Parlamentu Europejskiego to wrzesień 2013 roku.

Projekt sprawozdania zawiera kilka elementów pozytywnych, np. nawołuje do natychmiastowego uwolnienia więźniów politycznych na Białorusi i przywrócenia im pełni praw obywatelskich i politycznych oraz traktuje to jako podstawowy warunek dla poprawy stosunków Unia Europejska-Białoruś. Dokument zawiera też odwołanie do zwiększenia finansowania oraz pomocy dla społeczeństwa obywatelskiego oraz demokratycznej opozycji.

Ale zawiera też wiele negatywnych, niepokojących postulatów: na obecnym etapie postępującego upadku wszelkich form demokracji oraz przy wyraźnym ochłodzeniu stosunków bezpodstawne jest nawoływanie do zniesienia sankcji wizowych czy włączania niedemokratycznie wybranych posłów parlamentu białoruskiego do struktur Zgromadzenia Parlamentarnego Partnerstwa Wschodniego EURONEST.

Raport na pewno w obecnej formie wymaga poprawek. Będę je składał, choćby postulując o usunięcie wspomnianej propozycji zawieszenia sankcji wizowych bez spełnienia wymogu zwolnienia więźniów politycznych. Ponadto nacisk na wspieranie społeczeństwa obywatelskiego jest niewystarczający.

Raport Justasa Paleckisa na stronie Parlamentu Europejskiego >>>

Więcej o raporcie Justasa Paleckisa >>>

PR: Jakiej wagi jest to dokument – jakie będzie miał konsekwencje polityczne? Czy PE musi się nim zająć, czy niekoniecznie?

Sprawozdanie przygotowane przez posła Paleckisa jest raportem z własnej inicjatywy (tzw. ‘own initiative report’) co oznacza, że nie jest on aktem prawnie wiążącym. Jednak każde sprawozdanie przyjęte w komisji, a następnie na sesji plenarnej, staje się oficjalnym stanowiskiem Parlamentu Europejskiego w danej sprawie. Może się zdarzyć, że dany raport, z uwagi na kontrowersje w nim zawarte, nie zostaje przyjęty, tylko odesłany do komisji do dalszych prac.

W obecnym brzmieniu raport Paleckisa jest kontrowersyjny, ale należy poczekać na negocjacje nad jego ostatecznym brzmieniem, a następnie głosowanie w Komisji (przewidziane na 9 lipca), a czas pomiędzy tymi terminami wykorzystać do przypominania, że istotne jest, aby utrzymać konsekwentny kurs wobec Białorusi: wyciągać rękę do społeczeństwa obywatelskiego, ale od władz wymagać reform, uwolnienia więźniów politycznych i respektowania zasad demokracji i praw człowieka.

Pytania zadała Agnieszka Kamińska / portal PolskieRadio.pl

Informacje o Białorusi: Raport Białoruś

Zobacz więcej na temat: Białoruś Jacek Saryusz-Wolski Litwa Raport Białoruś Unia Europejska

Czytaj także

Raport europosła o poprawie na Białorusi. ”Sprzeczny z rzeczywistością”

Ostatnia aktualizacja: 31.05.2013 23:00

Raport europosła Justasa Paleckisa został skrytykowany na komisji spraw zagranicznych PE. Posłowie stwierdzili, że jest sprzeczny z prawdą i z linią polityczną Parlamentu. Litewski poseł Paleckis w raporcie wezwał do zniesienia części sankcji wizowych, rozszerzeniu kontaktów z białoruskimi urzędnikami, stwierdził też, że sytuacja praw człowieka na Białorusi w 2012 roku się poprawiła.

Parlament Europejski w Strasburgu. Sala obrad plenarnychFoto: Parlament Europejski

Posłuchaj

00'51 Relacja Beaty Płomeckiej z Brukseli (IAR): komisja zagraniczna o kontrowersyjnym raporcie europosła Justasa Paleckisa

więcej

- Raport jest nie do przyjęcia i musi być radykalnie zmieniony – mówił europoseł Jacek Saryusz-Wolski o projekcie litewskiego europosła o sytuacji na Białorusi. Wiceprzewodniczący PE Jacek Protasiewicz stwierdził, że nie zdarzyło się nic takiego, co pozwalałoby twierdzić, że sytuacja praw człowieka na Białorusi się nie pogorszyła.

Projekt europosła Paleckisa o Białorusi
Projekt autorstwa socjalistycznego europosła z Litwy Justasa Paleckisa był omawiany w czwartek na komisji spraw zagranicznych.

Paleckis napisał w nim, że sytuacja praw człowieka na Białorusi w 2012 roku poprawiła się, dlatego należałoby rozważyć zniesienie sankcji wobec reżimu w Mińsku. - Są pozytywne i negatywne sygnały. Zaproponowałem większe kontakty z władzą, ale z tymi jej przedstawicielami, którzy są gotowi iść europejską drogą. Nie możemy ich zostawić, w rządzie przecież zasiadają różni ludzie - tłumaczył w rozmowie z IAR litewski europoseł.

"Raport jest nie do przyjęcia i musi być zmieniony"

Ten dokument ostro skrytykował deputowany Jacek Saryusz-Wolski. Powiedział, że jest to 38. dokument europarlamentu poświęcony Białorusi - i wyraźnie odbiega od dotychczasowej linii. - Jestem zbulwersowany projektem raportu, który odchodzi od obowiązującej od lat linii Parlamentu Europejskiego i jest sprzeczny z rzeczywistością na Białorusi – mówił. Saryusz-Wolski powiedział, że nie jest prawdą, że w 2012 r., nastąpiła poprawa sytuacji w dziedzinie praw człowieka na Białorusi, a białoruscy opozycjoniści uznali ten zapis projektu za skandaliczny. - Sytuacja się nie zmieniła i nie ma dowodów na jakąkolwiek zmianę - przypomniał.

Poseł podkreślił, że raport jest "nie do przyjęcia i musi być radykalnie zmieniony". - To jest nasze zobowiązanie wobec demokratów białoruskich, zwłaszcza tych, którzy siedzą w więzieniach i koloniach karnych i którzy oczekują wsparcia przynajmniej moralnego, jeśli już nic innego Unia nie może zrobić - powiedział europoseł Jacek Saryusz-Wolski.

Krytycznie ocenił raport również wiceprzewodniczący Parlamentu Europejskiego Jacek Protasiewicz. - To raport zbyt łagodny. Nie zdarzyło się nic szczególnie istotnego, co pozwalałoby sformułować opinię iż sytuacja z prawami człowieka na Białorusi nie pogorszyła się – powiedział.

Także brytyjskiemu europosłowi z frakcji konserwatystów Charlesowi Tannockowi nie spodobała się propozycja zniesienia sankcji. - Wysłalibyśmy w ten sposób zły sygnał, zachęcający do dalszych represji - dodał Brytyjczyk Charles Tancock.

Raport o ”poprawie sytuacji na Białorusi”
Dyskutowany projekt przygotował z własnej inicjatywy litewski socjalista Justas Paleckis. Tytuł dokumentu to "Rekomendacje dla Rady UE, Komisji Europejskiej oraz Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych w sprawie polityki UE wobec Białorusi".

Paleckis odnotował wprawdzie, że "niedawne ograniczenia wprowadzone do aktów ustawodawczych doprowadziły do dalszych represji wobec społeczeństwa obywatelskiego, w tym obrońców praw człowieka, niezależnych mediów i adwokatów" oraz że "na Białorusi nadal przetrzymywani są więźniowie polityczni". Ale stwierdza jednocześnie, iż w 2012 roku nastąpiła "zauważalna była poprawa sytuacji w zakresie praw człowieka", czego nie podpiera żadnymi przykładami.

Projekt raportu podkreśla, że uwolnienie i rehabilitacja wszystkich więźniów politycznych to "warunek wstępny umożliwiający stopniowe zniesienie środków ograniczających nałożonych przez UE oraz znaczącą poprawę stosunków między UE a Białorusią". Ale jednocześnie zaleca "rozważenie zawieszenia zakazu wizowego wobec kluczowych urzędników objętych tym zakazem w celu poszerzenia głównego i podstawowego kanału komunikacji dyplomatycznej z Białorusią, także w perspektywie szczytu Partnerstwa Wschodniego". Według raportu Paleckisa listopadowy szczyt Partnerstwa Wschodniego i rozpoczynająca się 1 lipca litewska prezydencja w UE stwarzają "niepowtarzalną szansę na poprawę stosunków z Białorusią".

Jak podkreślał poseł Jacek Saryusz-Wolski, nie jest prawdą, że w 2012 r., nastąpiła poprawa sytuacji w dziedzinie praw człowieka na Białorusi, a białoruscy opozycjoniści uznali ten zapis projektu za skandaliczny. - Sytuacja się nie zmieniła i nie ma dowodów na jakąkolwiek zmianę - przypomniał.

Sam Paleckis tłumaczył, że swoją opinię o poprawie sytuacji w dziedzinie praw człowieka na Białorusi oparł na danych Centrum Praw Człowieka "Wiasna", mówiących o spadku liczby aresztowań umotywowanych politycznie. "To nie odzwierciedla w pełni sytuacji kraju" - przyznał, dodając, że ten fragment raportu zapewne zostanie zmieniony. Podkreślał też, że warunkiem dialogu z Mińskiem jest zwolnienie i rehabilitacja więźniów politycznych na Białorusi. - Nie wolno jednak myśleć, że Białoruś jest stracona dla UE - podkreślał. - W trosce o białoruskie społeczeństwo UE nie powinna wspierać polityki samoizolacji, prowadzonej przez białoruski rząd - dodał Paleckis. - Dlatego musimy uczciwie przeanalizować skuteczność i konsekwencje unijnych sankcji - powiedział.

Jerzy Buzek (PO) ocenił, że złagodzenie przez UE polityki wobec władz w Mińsku zostałoby źle odebrane przez społeczeństwo białoruskie. Zdaniem Buzka raport Paleckisa należy zmienić tak, by podkreślał on twardą pozycję Brukseli wobec władz białoruskich, przy jednoczesnej otwartości na bezpośrednie kontakty ze społeczeństwem tego kraju. - Nie chodzi o to, byśmy pisali raporty pod dyktando białoruskiej opozycji, ale jednak lepiej być bliżej opozycji w sytuacji, gdy mamy do czynienia z tak twardą i bezwzględną dyktaturą – oświadczył.

Chłodne relacje Unia Europejska – Białoruś

Stosunki Białorusi z Zachodem są bardzo chłodne od dłuższego czasu. UE dwukrotnie zaostrzała w ubiegłym roku sankcje wobec reżimu w Mińsku w związku z łamaniem praw człowieka. Obecnie sankcjami tymi objęte są 243 osoby.

Według Centrum Praw Człowieka "Wiasna" na Białorusi jest obecnie 11 więźniów politycznych, w tym były kandydat opozycji na prezydenta z 2010 roku Mikoła Statkiewicz odbywający karę sześciu lat kolonii karnej oraz szef "Wiasny" Aleś Bialacki, skazany na cztery i pół roku kolonii karnej.

Na poprawę stosunków UE-Białoruś liczy być może Litwa, obejmująca od lipca przewodnictwo w UE. Taką nadzieję wyraził premier Litwy Algirdas Butkeviczius, który w kwietniu spotkał się w Kłajpedzie z premierem Białorusi Michaiłem Miasnikowiczem.

Dalsze prace nad dokumentem

Jak informują agencje, poprawki do raportu będą zgłaszane do 12 czerwca. Polscy europosłowie już zapowiadają, że ich propozycje zmienią wymowę dokumentu. Głosowanie w komisji spraw zagranicznych zaplanowano na lipiec. Cały Parlament Europejski zajmie się tą sprawą prawdopodobnie dopiero jesienią.

PAP/IAR/agkm

agkm

Informacje o Białorusi: Raport Białoruś

Zobacz więcej na temat: Białoruś Europarlament Jacek Protasiewicz Jacek Saryusz-Wolski Jerzy Buzek Litwa Parlament Europejski Raport Białoruś Unia Europejska

Czytaj także

"Sytuacja praw człowieka na Białorusi jest nadal zła"

Ostatnia aktualizacja: 01.06.2013 09:00

Na Białorusi nadal są więźniowie polityczni, nie można zarejestrować niezależnych organizacji, prawo praktycznie uniemożliwia organizację niezależnych zgromadzeń.

Biało-czerwono-biała flaga, symbol niezależnych środowisk na BiałorusiFoto: Andruś Kreczka, Białoruski Ruch

Sytuacja w sferze praw człowieka na Białorusi jest przez cały czas zła, są tendencje ku jej pogorszeniu - powiedziała szefowa Białoruskiego Domu Praw Człowieka w Wilnie Ann, Hierasimawa. Nie widzi ona żadnych tendencji pozytywnych w tej sferze.

- W kraju nadal są więźniowie polityczni i na razie nie widać perspektyw ich zwolnienia. Po drugie, doszło do poważnego zaostrzenia prawodawstwa, co znacznie zawęziło przestrzeń funkcjonowania społeczeństwa obywatelskiego i obrońców praw człowieka, a jednocześnie otworzyło duże pole dla łamania tych praw - oznajmiła Hierasimawa.

Podkreśliła, że na Białorusi istnieje odpowiedzialność karna za działanie w niezarejestrowanych organizacjach, a przy tym zarejestrowanie organizacji, szczególnie obrony praw człowieka czy prodemokratycznej, jest zupełnie niemożliwe. - W rezultacie ogromna ilość ludzi jest potencjalnymi przestępcami tylko dlatego, że próbują korzystać ze swojego legalnego prawa do stowarzyszania się - zaznaczyła.

Przypomniała, że pod koniec 2011 r. przyjęto poprawki do ustawy o zgromadzeniach, zgodnie z którymi na każde zgromadzenie potrzebna jest zgoda władz lokalnych. Do czasu jego otrzymania organizatorzy nie mają prawa informować o czasie i miejscu imprezy. Zarówno im, jak i uczestnikom zgromadzeń odbywających się bez zezwolenia, grozi odpowiedzialność administracyjna i karna.
- Przy tym nie można dostać zezwolenia na przeprowadzenie imprezy, jeśli nie zawarło się umowy na jej obsługę ze strażą pożarną, pogotowiem ratunkowym i ze służbami komunalnymi, które będą sprzątać miejsce przeprowadzenia akcji. Te zaś nie zawierają umów, jeśli nie ma zezwolenia. Powstaje w ten sposób błędne koło - zaznaczyła Hierasimawa.

Wprowadzono także przepis, zgodnie z którym za otrzymanie pomocy zagranicznej z naruszeniem ustawodawstwa Białorusi grozi odpowiedzialność karna. - Jest to tak szerokie sformułowanie, że pozwala pod ten artykuł podciągnąć praktycznie wszystko - dodała.

Nie wiadomo, jak wiele zapada wyroków śmierci

Zaznaczyła, że Białoruś jest też jedynym krajem na kontynencie europejskim, gdzie nie tylko zapadają wyroki śmierci, ale i są wykonywane. - Przy tym nie wiadomo, ile takich wyroków zapada i ile zostało wykonanych, bo dowiadujemy się tylko o osobnych przypadkach, gdy ludzie zwrócą się do obrońców praw człowieka, by zaskarżyć wyrok - podkreśliła.

Jej zdaniem pogorszenie sytuacji w sferze praw człowieka na Białorusi może nie być oczywiste dla szerokiego kręgu obserwatorów, bo nie dochodzi obecnie do rzucających się w oczy represji na szeroką skalę, jak po wyborach prezydenckich w 2010 r. Według niej wynika to z obniżenia aktywności politycznej między wyborami - parlamentarne odbyły się w zeszłym roku, a prezydenckie będą w 2015. - Nie ma więc powodu przykręcać śruby, która i tak jest dokręcona bardzo mocno - zauważyła.

"Władze traktują więźniów jak żywy towar"

Jednakże w kraju nadal są więźniowie polityczni i nie widzi ona perspektyw ich zwolnienia. - Proces się powtarza - zjawiają się więźniowie polityczni, władze traktują ich jak żywy towar, ktoś, np. UE, idzie na ustępstwa w nadziei, że zostaną zwolnieni, władze ich zwalniają. Ale spodziewać się, że dzięki ustępstwom Łukaszenka zwolni wszystkich więźniów i więcej ich nie będzie, byłoby przy takim ustawodawstwie naiwnością - zaznaczyła.

Białoruski Dom Praw Człowieka został otwarty w Wilnie w 2007 r., gdy władze białoruskie odmówiły jego zarejestrowania w kraju. Zapewnia bezpieczne miejsce na seminaria, konferencje, szkolenia itp. obrońcom praw człowieka, organizacjom pozarządowym czy dziennikarzom. Jego partnerami są m.in. Centrum Praw Człowieka "Wiasna", niezależne Białoruskie Stowarzyszenie Dziennikarzy czy Białoruski Komitet Helsiński.

Dom Praw Człowieka realizuje też projekty dotyczące wdrażania międzynarodowych standardów praw człowieka. Przeprowadza szkolenia, a potem praktycznie wspiera działalność adwokacką w tej sferze. Jak podkreśla Hierasimawa, na Białorusi adwokaci nie zdobywają takiej wiedzy w ramach swego wykształcenia. Tymczasem - jak wskazuje - to bardzo ważne, by rejestrować naruszenia praw człowieka i mieć potwierdzenie uznanych międzynarodowo organizacji, że do nich dochodziło.
- Obecna sytuacja w kraju nie jest wieczna i kiedyś się zmieni. Osoby, które są winne łamania praw człowieka, będą musiały za to odpowiedzieć. Ale my nie powinniśmy być tacy, jak oni, tylko wspierać wszystkie nasze argumenty dowodami. Najlepszymi sposobami dowiedzenia winy są decyzje i raporty międzynarodowych organizacji - zaznaczyła.

W czwartek w komisji spraw zagranicznych PE wzbudził kontrowersje projekt raportu Parlamentu Europejskiego na temat Białorusi, który stwierdza, że w 2012 r. poprawiła się sytuacja w dziedzinie praw człowieka w tym kraju i zaleca rozważenie zniesienia sankcji. Projekt przygotował z własnej inicjatywy litewski socjalista Justas Paleckis.

PAP/agkm

Informacje o Białorusi: Raport Białoruś

Zobacz więcej na temat: Białoruś Litwa prawa człowieka Raport Białoruś Unia Europejska

Czytaj także

Szef Parlamentu Europejskiego: Łukaszenka ma krew na rękach

Ostatnia aktualizacja: 04.06.2013 01:00

Dla białoruskiego przywódcy (Aleksandra Łukaszenki) nie ma miejsca w demokratycznej wspólnocie – powiedział Martin Schulz, przewodniczący Parlamentu Europejskiego, podczas wizyty w Wilnie. To odpowiedź na pytanie litewskiego posła, czy nie warto by zaprosić na szczyt Partnerstwa Wschodniego białoruskich władz.

Martin SchulzFoto: Mettmann/Wikimedia Commons

- To dyktator, którego ręce są splamione krwią. I nie ma dla niego miejsca w naszej demokratycznej wspólnocie – powiedział Schulz na spotkaniu szefów frakcji Parlamentu Europejskiego w Wilnie z szefami komisji litewskiego parlamentu, w piątek 31 maja. Wypowiedź Schulza cytuje litewski portal delft.lt.

Była to reakcja Schulza na pytanie szefa komisji spraw zagranicznych parlamentu Litwy Benediktasa Judki, o to, czy należy zapraszać na listopadowy szczyt Partnerstwa Wschodniego na Litwie przedstawicieli (oficjalnych władz) Białorusi.

Litewski poseł Judka ocenił, że tych oficjalnych przedstawicieli Białorusi należy zaprosić. Przedstawił wywód, zgodnie z którym należałoby właściwie zaprosić Łukaszenkę, ale ten jest na liście sankcji... No to może premiera Michaiła Miasnikowicza, ale to z kolei zdaniem szefa komisji SZ Litwy by „rozeźliło Łukaszenkę”. Więc może szefa MSZ Uładzimira Makieja, ale ten też jest na czarnej liście wizowej, zastanawiał się Judka.

- Ważne, by rozumieć jedną rzecz. Jak byśmy nie postępowali z Białorusią, musimy być świadomi jednej rzeczy – Aleksander Łukaszenka jest dyktatorem, i tylko co w zeszłym roku skazał na śmierć dwóch młodych ludzi, choć moim zdaniem byli zupełnie bez winy. Ja uważam ten przypadek za polityczne zabójstwo – powiedział Schulz w odpowiedzi Judce.

Szef PE powiedział, że z drugiej strony nie można karać białoruskiego narodu, który i tak cierpi z powodu rządów dyktatora. – Musimy znaleźć drogę pośrodku. Trzeba jasno mówić „nie” dyktatorowi, a z drugiej strony otworzyć drzwi dla białoruskiego narodu. Znaleźć tę drogę nielekko, nie ma u nas przygotowanego planu – mówił Schulz.

Szczyt Partnerstwa Wschodniego odbędzie się w Wilnie w listopadzie, Litwa w drugim półroczu 2013 roku przewodniczy bowiem Radzie Unii Europejskiej.

Charter97.org/Delfi.ru/agkm

Informacje o Białorusi: Raport Białoruś

Zobacz więcej na temat: Białoruś Litwa Parlament Europejski Raport Białoruś Unia Europejska

Czytaj także

Litwa a reszta Unii kontra Białoruś. Przedsiębiorcy Litwy lobbowali przeciw sankcjom

Ostatnia aktualizacja: 24.06.2013 08:25

Litwa balansuje pomiędzy pryncypialnym stanowiskiem UE wobec Białorusi a chęcią ochrony swoich więzi gospodarczych z Mińskiem - uważają białoruscy eksperci. Litewscy rozmówcy PAP nie widzą jednak z polityce Wilna żadnej dwoistości.

Na Listwie zatrzymany został białoruski szpiegFoto: Wikmmedia Commons/lic. CC/Albertus teolog

Wilno jest - obok Warszawy - jednym z najważniejszych zagranicznych skupisk niezależnych środowisk białoruskich i organizacji zajmujących się Białorusią. Znalazły tu schronienie liczne białoruskie organizacje pozarządowe, które nie mogły zarejestrować się w kraju, część opozycji politycznej, a także niezależna uczelnia kształcąca Białorusinów - Europejski Uniwersytet Humanistyczny.

Litwa czyni gesty w stronę białoruskich urzędników

Jednocześnie przed lipcowym przejęciem przewodnictwa w UE przez Litwę, nasiliły się kontakty dyplomatyczne między władzami białoruskimi a przedstawicielami państw Unii. Aleksander Łukaszenka mówił, że Białoruś ma nadzieję na normalizację stosunków z UE podczas przewodnictwa Litwy. Także premier Litwy Algirdas Butkeviczius oświadczył po kwietniowym spotkaniu z premierem Białorusi Michaiłem Miasnikowiczem, że liczy na odwilż w stosunkach.

Na początku czerwca litewskie MSZ podało zaś, że szef białoruskiej dyplomacji Uładzimir Makiej, objęty zakazem wjazdu do UE w ramach sankcji za łamanie przez Białoruś praw człowieka, będzie miał możliwość wjazdu na unijne terytorium, by wziąć udział w lipcowym spotkaniu szefów dyplomacji Partnerstwa Wschodniego w Brukseli.

Protesty Białorusinów. ”Kontakty z oficjelami reżimu to zdrada”

Informacje te wywołały protesty niektórych białoruskich polityków opozycyjnych. Więzień polityczny Mikoła Statkiewicz zaapelował w czwartek do Butkevicziusa o rezygnację ze spotkań z przedstawicielami władz białoruskich do czasu zwolnienia wszystkich więźniów politycznych. "Ci, którzy walczą o wolność naszego kraju, uważają jakiekolwiek bezpośrednie kontakty kierownictwa państw demokratycznych z oficjelami reżimu białoruskiego za zdradę ideałów demokracji i próbę legitymizowania dyktatury" - napisał Statkiewicz.

Litewska Konfederacja Przedsiębiorców lobbowała przeciw sankcjom…

Jednocześnie niezależna prasa białoruska skrupulatnie informuje o kontaktach biznesowych między Litwą i Białorusią oraz o groźbach Łukaszenki, że Białoruś przekieruje transport swoich towarów i zamiast do litewskiego portu w Kłajpedzie trafią one np. do Petersburga. W ubiegłym roku, gdy w UE trwała dyskusja na temat wprowadzenia sankcji gospodarczych przeciwko Białorusi, Litewska Konfederacja Przedsiębiorców lobbowała przeciw tym środkom, publikując alarmistyczne prognozy dotyczące strat firm litewskich.

- Polityka Litwy jest dość dwoista - powiedział PAP analityk niezależnego think tanku Białoruski Instytut Badań Strategicznych (BISS) Dzianis Mieljancou. - Z jednej strony jest bardzo pragmatyczna, bo Litwie zależy na handlu z Białorusią i tranzycie białoruskich towarów przez litewskie terytorium. Nacisk lobby biznesowego na litewski rząd i parlament jest odpowiednio silny, by sprzyjać wznowieniu dialogu politycznego na szczeblu UE i Litwy. (…) Z drugiej strony, Litwa jako kraj UE jest zmuszona wyrażać wspólne stanowisko w sprawie Białorusi".

Mieljancou podkreśla, że ta dwoistość znajduje odzwierciedlenie w stosunku władz białoruskich do Litwy - z jednej strony reżim w Mińsku jest wdzięczny Wilnu za bardziej "konstruktywne" stanowisko niż np. Warszawy, a z drugiej ostro reaguje, gdy Litwa podnosi kwestię łamania praw człowieka na Białorusi. - Łotwa występuje jako adwokat politycznego dialogu z UE, Litwa mniejszym stopniu. To, że Białoruś ma uruchomiony mały ruch graniczny z Łotwą, a z Litwą nie, wynika częściowo z przyczyn politycznych. Strona białoruska pokazuje w ten sposób innym państwom, jak należy postępować - mówi Mieljancou.

Dwoistości w litewskiej polityce wobec Białorusi nie widzi wykładowca Instytutu Stosunków Międzynarodowych i Nauk Politycznych Uniwersytetu Wileńskiego Vytis Jurkonis.
- Stanowisko Litwy nie jest bynajmniej niespójne. Pragniemy, by Białoruś była pokojowym, demokratycznym sąsiadem, gdzie nie ma więźniów politycznych i gdzie są przestrzegane podstawowe swobody i prawa człowieka. Oczywiście zawsze są jakieś napięcia miedzy tym stanowiskiem a pozycją nieco bardziej pragmatyczną, koncentrującą się na współpracy gospodarczej, ale nie sądzę, by te dwie perspektywy trzeba było przeciwstawiać. Zdecydowane stanowisko ws. praw człowieka i demokracji nie uniemożliwia współpracy biznesowej - powiedział w rozmowie z PAP. Kwestionuje on także tezę, by Litwa próbowała się przeciwstawić sankcjom wobec Białorusi. - Litwa zawsze była konsekwentnym stronnikiem sankcji. Tak czy inaczej, wszelkie decyzje są koordynowane z Brukselą. Jeśli Makiej znajdzie się na liście gości szczytu Partnerstwa Wschodniego w Wilnie, będzie to decyzja Brukseli, nie Litwy - podkreśla.

Litewscy przedsiębiorcy: Litwa jest uzależniona od tranzytu z Białorusi…

Prezes Litewskiej Konfederacji Przedsiębiorców Gediminas Rainys przyznał w rozmowie z PAP, że litewskie firmy lobbowały w zeszłym roku przeciwko sankcjom wobec Białorusi. Konfederacja opublikowała wówczas wraz z Litewską Konfederacją Pracodawców prognozę, z której wynikało, że mogą one kosztować Litwę nawet 7 mld litów (ponad 8 mld złotych). - Ale absolutnie nie wpływamy na decyzje polityczne. To sprawa polityków - podkreśla.
W prognozie podkreślono, że w 2011 r. w porcie kłajpedzkim przeładowano 11,4 mln ton białoruskich ładunków i jeżeli sankcje gospodarcze zostaną wprowadzone, port ten może stracić około 40 proc. swych ładunków. Z działalnością portu ściśle związane są przewozy kolejowe, transport, branża budowlana i inżynieryjna. Jak podkreśla Rainys, zależność litewskiego sektora transportu i logistyki od przewozu towarów białoruskich oraz przez Białoruś do innych państw przekracza 50 proc., a na sektor ten przypada ok. 10 proc. litewskiego PKB.

Jurkonis podkreśla, że największym atutem Łukaszenki w kontaktach z UE jest to, iż składa się ona z 27 państw, zatem próbuje on wyodrębnić poszczególne kraje i współpracować z jednymi mniej, z innymi bardziej. Jednakże - jak wskazuje - Unia nie powinna grać w grę, którą próbuje narzucić Łukaszenka. - Dlatego bardzo potrzebna jest jedność. Przede wszystkim ważna jest rola państw sąsiednich, Litwy i Polski, a oprócz tego Czech i państw skandynawskich. To kluczowe, by mieć wspólne stanowisko wobec Białorusi - podkreśla.
W jego przekonaniu problemem jest brak unijnej strategii wobec Białorusi. - Konsekwentnie żądamy zwolnienia i pełnej rehabilitacji więźniów, ale oprócz tego nie bardzo widzę pomysły na to, co dalej. Nie ma szerszej wizji, tylko błędne koło współpracy z władzami albo sankcji. Nie sądzę, by była to właściwa droga. Potrzebujemy jasnej wizji krok po kroku- podkreśla.
Unia powinna jego zdaniem zastanowić się, jak zwiększyć skuteczność współpracy ze społeczeństwem obywatelskim i obrońcami praw człowieka, a także zadać sobie pytanie, czy wśród władz lokalnych są ludzie zainteresowani wartościami europejskimi. - Byłoby błędem zakładać, że na Białorusi jest tylko jeden aktor, czyli władze- zauważa.

PAP/agkm

Informacje o Białorusi: Raport Białoruś

Zobacz więcej na temat: Białoruś Litwa Raport Białoruś Unia Europejska

Czytaj także

Sikorski: Polska za zawieszeniem sankcji dla szefa MSZ Białorusi

Ostatnia aktualizacja: 24.06.2013 10:45

Jak oświadczył szef MSZ Radosław Sikorski, Polska jest za zawieszeniem unijnych sankcji wobec ministra spraw zagranicznych Białorusi i nie zawetuje takiego kroku.

Radosław SikorskiFoto: radeksikorski.pl

Posłuchaj

00'09 Radosław Sikorski o zawieszeniu sankcji UE dla U. Makieja: Uważamy, że dialog z nawet niedemokratycznym krajem jest potrzebny, od tego jest dyplomacja, aby go powadzić. To nie jest coś, co Polska zawetuje (źr. IAR)

więcej

W poniedziałek będzie to jeden z tematów spotkania szefów dyplomacji 27 krajów w Luksemburgu.

Uładzimir Makiej, zanim stanął na czele białoruskiego MSZ-tu, był szefem administracji prezydenta. Dwa lata temu został wpisany na listę ponad 250 przedstawicieli reżimu w Mińsku, którym zakazano wjazdu na teren Unii. To była reakcja na łamanie praw człowieka na Białorusi.

Polski minister spraw zagranicznych Radosław Sikorski uważa, że teraz Unia Europejska powinna skreślić Białorusina z listy. - Uważamy, że dialog z nawet niedemokratycznym krajem jest potrzebny, od tego jest dyplomacja, aby go powadzić. To nie jest coś, co Polska zawetuje - powiedział w Luksemburgu szef polskiej dyplomacji.

Unijni dyplomaci tłumaczą też, że zniesienie sankcji jest konieczne, by białoruski minister spraw zagranicznych mógł przyjechać na listopadowy szczyt Partnerstwa Wschodniego w Wilnie.

Opozycja białoruska przeciw kontaktom UE z władzami Białorusi

Z kolei część opozycji białoruskiej jest temu stanowczo przeciwna. "Ci, którzy walczą o wolność naszego kraju, uważają jakiekolwiek bezpośrednie kontakty kierownictwa państw demokratycznych z oficjelami reżimu białoruskiego za zdradę ideałów demokracji i próbę legitymizowania dyktatury" - napisał ostatnio jeden z więźniów politycznych, Mikoła Statkiewicz, w liście do premiera Litwy, w którym prosił go o rezygnację ze spotkań z przedstawicielami władz białoruskich do czasu zwolnienia wszystkich więźniów politycznych.Wiadomo, że Litwa chce, aby na szczyt Partnerstwa Wschodniego do Wilna mógł przyjechać szef MSZ Białorusi.

IAR/PAP/agkm

Informacje o Białorusi: Raport Białoruś

Zobacz więcej na temat: Białoruś Litwa Radosław Sikorski Raport Białoruś Unia Europejska

Czytaj także

Saryusz-Wolski: zniesienie sankcji wobec Makieja nie oznacza zmiany w polityce UE

Ostatnia aktualizacja: 25.06.2013 15:00

Zawieszenie sankcji UE wobec szefa MSZ Białorusi Uładzimira Makieja jest decyzją techniczną i nie oznacza zmiany stanowiska UE w tej sprawie polityki sankcji – zapewnia eurodeputowany Jacek Saryusz-Wolski.

Jacek Saryusz-WolskiFoto: Rada Europejska

Komentując decyzję ministrów UE w sprawie tymczasowego zawieszenia sankcji dyplomatycznych wobec Uładzimira Makieja na czas pełnienia przez niego funkcji ministra spraw zagranicznych Białorusi Jacek Saryusz-Wolski, europoseł PO, wiceprzewodniczący Zgromadzenia Parlamentarnego Partnerstwa Wschodniego Euronest i Europejskiej Partii Ludowej podkreślił, że jest to kwestia techniczna, związana ze szczytem Partnerstwa Wschodniego.

NIe będzie zmian polityki bez spełnienia warunkow

Eurodeputowany zaznaczył, że zmiana polityki wymagałaby spełnienia szeregu warunków, a poprawę musiałby potwierdzić społeczeństwo obywatelskie Białorusi: ”W żadnej mierze nie oznacza zmiany stanowiska Unii w związku z sankcjami wizowymi. Zmiana taka możliwa jest wyłącznie, jeśli nastąpi znaczący postęp w poszanowaniu standardów demokracji, praw człowieka oraz rządów prawa na Białorusi, w tym wypuszczenie oraz pełna rehabilitacja więźniów politycznych. Ponadto postęp ten musi zostać potwierdzony przez wszystkie zaangażowane strony, w tym społeczeństwo obywatelskie oraz organizacje praw człowieka, takie jak Międzynarodowa Federacja Praw Człowieka (FIDH)”.

Jest coraz gorzej

Jacek Saryusz-Wolski stwierdził, że sytuacja praw człowieka na Białorusi jest oburzająca i nie widać tu postępów, a wręcz przeciwnie: pogorszenie. - Brak postępów w zakresie poszanowania praw człowieka oraz nieustanne pogarszanie się warunków funkcjonowania społeczeństwa obywatelskiego oraz działaczy politycznych są niezmiennie oburzające. Obojętność władz białoruskich na apele wspólnoty międzynarodowej przyczynia się do dalszego pogarszania relacji z Unią i do postępującej autoizolacji Białorusi – zaznaczył wiceszef Europejskiej Partii Ludowej (EPP).

Jacek Saryusz-Wolski przypomniał, że ostatnio wprowadzone zmiany w prawie”doprowadziły do dalszych represji wobec społeczeństwa obywatelskiego, w tym obrońców praw człowieka, niezależnych mediów oraz obrońców prawnych”.

- Społeczeństwo obywatelskie pozostaje kluczowym aktorem dialogu politycznego z Unią angażującym na rzecz zmian demokratycznych na Białorusi. Musimy je wspierać i razem z nim ideę konferencji społeczeństwa obywatelskiego przed trzecim szczytem Partnerstwa Wschodniego w Wilnie – zapewnił euro deputowany.

Wsparcie dla wolnych mediów

Poseł wezwał do wsparcia wolnych mediów, dzięki którym Białoruś będzie mogła mieć dostęp do obiektywnej informacji i będzie mogła poznać demokratyczne standardy. - Musimy też ponowić polityczne i finansowe wsparcie dla niezależnych mediów takich jak TV Belsat. Radio Racja oraz Karta 97, których codzienna praca pozwala białoruskim obywatelom na dostęp do wolnych mediów promujących wartości demokratyczne – apelował Jacek Saryusz-Wolski w swoim komentarzu.

Jacek Saryusz-Wolski jest autorem sprawozdania Parlamentu Europejskiego o postępach krajów Partnerstwa Wschodniego we wdrażaniu założeń polityki sąsiedztwa.

W poniedziałek Rada Unii Europejskiej zdecydowała w Luksemburgu o tymczasowym zniesieniu sankcji wizowych z Uładzimira Makieja, szefa MSZ Białorusi.

PolskieRadio.pl/agkm

Informacje o Białorusi: Raport Białoruś

Komunikat Rady UE w sprawie zawieszenia sankcji wobec U. Makieja

Zobacz więcej na temat: Białoruś Jacek Saryusz-Wolski Litwa Parlament Europejski Radosław Sikorski Raport Białoruś Unia Europejska

Czytaj także

MSZ Białorusi: Unia nie stawiała warunków w sprawie Makieja

Ostatnia aktualizacja: 27.06.2013 17:00

Mińsk komentuje decyzję Brukseli o zawieszeniu sankcji wizowych wobec Uładzimira Makieja - szefa białoruskiej dyplomacji. - To naturalny i rozsądny krok - mówi rzecznik białoruskiego MSZ Andriej Sawinych.

Uładzimir MakiejFoto: mfa.gov.by

Posłuchaj

00'54 Relacja Włodzimierza Paca z Mińska (IAR): reakcja Mińska na decyzję UE o zdjęciu sankcji z szefa białoruskiej dyplomacji

więcej

Sawinych zapewnia, że Unia Europejska nie stawiała przy tym żadnych warunków. Decyzję Brukseli Sawinych uznał za krok służący dialogowi, poprzez który - jak podkreślał - można ”niwelować istniejące różnice zdań”.

Rzecznik nie odpowiedział jednak na pytanie czy minister spraw zagranicznych Białorusi weźmie udział w zbliżającym się spotkaniu w Brukseli szefów dyplomacji państw Partnerstwa Wschodniego.

Decyzję o zawieszeniu sankcji wobec szefa białoruskiego MSZ podjęli w poniedziałek szefowie dyplomacji państw Wspólnoty na spotkaniu w Luksemburgu. Uzasadniono ją koniecznością utrzymywanie kontaktów z białoruskimi władzami.

Uładzimir Makiej został wpisany na listę ponad 250 białoruskich polityków i biznesmenów objętych sankcjami wizowymi w styczniu 2011 roku. Stało się to zaraz po rozpędzeniu przez białoruskie służby specjalne opozycyjnej demonstracji zorganizowanej po wyborach prezydenckich. Makiej był wtedy szefem prezydenckiej administracji.

Makiej będzie nadal objęty innymi unijnymi sankcjami, takimi jak zamrożenie aktywów.

Litwa zaprasza Makieja do WIlna

Jak informowało na początku czerwca litewskie MSZ, dzięki zniesieniu zakazu Makiej będzie mógł wziąć udział w spotkaniu szefów dyplomacji Partnerstwa Wschodniego w lipcu w Brukseli. Celem spotkania będzie przygotowanie listopadowego szczytu tej inicjatywy w Wilnie. Partnerstwo Wschodnie jest jednym z priorytetów litewskiej prezydencji w Radzie UE w drugiej połowie bieżącego roku.

UE w październiku 2012 roku przedłużyła na kolejne 12 miesięcy sankcje wobec reżimu w Mińsku. Dotyczą one już ponad 240 członków władz, podejrzewanych o "poważne łamanie praw człowieka oraz represje wobec społeczeństwa obywatelskiego i demokratycznej opozycji". Sankcjami objętych jest także 30 białoruskich firm.

Ponadto od czerwca 2011 roku obowiązuje unijne embargo na dostawy broni do Białorusi.

PAP/IAR/agkm

Informacje o Białorusi: Raport Białoruś

Komunikat służby prasowej Rady Europejskiej

Zobacz więcej na temat: Białoruś Litwa Raport Białoruś Unia Europejska