Rozwój naszego kontynentu i cywilizacji zawsze był zadaniem i ryzykiem. Nie jestem pewien, czy jakakolwiek miejscowość w Europie może lepiej ucieleśnić to ryzyko, niedokończoność i otwartość niż Wilno - odwieczne pogranicze i kres, ekscentryczne, kapryśne i nieregularne miasto o dziwnej przeszłości, łamiące zasady logiki i prawdopodobieństwa - pisze Tomas Venclova w książce "Opisać Wilno".
"In civitate nostra Vilna"
Miasto obchodzi w tym roku swoje 700-lecie. W liście pisanym po łacinie 25 stycznia 1323 roku wielki książę litewski Giedymin zaznaczył, że powstał on "in civitate nostra Vilna". Jest to pierwsza pisana wzmianka o tym mieście. Dlatego tę datę uznaje się symbolicznie za jego początek. Według legendy to właśnie Giedyminowi podczas polowania przyśnił się sen. Zobaczył w nim ogromnego wyjącego wilka w żelaznej zbroi. Zdaniem pogańskiego wieszcza Lizdejki sen oznaczał, że w tym właśnie miejscu należy wznieść gród - mocny jak żelazo, którego rozgłos dorówna donośnemu wyciu wilka.
Zawsze olśniewające
Wilno odegrało niezwykle ważną rolę w historii kultury litewskiej, polskiej i żydowskiej. Związani byli z nim wybitni pisarze, uczeni, artyści, nie tylko tych trzech narodów. Przez wieki Wilno przeżywało wiele burzliwych momentów, bywało także powodem sporów i waśni. Ale zawsze olśniewało i mieszkańców, i przybyszów urokiem swojego niezwykłego położenia i architektury, fascynowało swoją wielokulturowością. I to właśnie do Wilna przyjechał bardzo młody Adam Mickiewicz. Tam jako 24-latek opublikował "Ballady i romanse". Ta data wyznacza początek polskiego romantyzmu.
"Namaluj obraz"
Duchowość Wilna wiedzie przez jego wielowyznaniowość. To właśnie w "Jerozolimie Północy" - jak bywa nazywane - rozpoczęła się znana na całym świecie historia skromnej zakonnicy. - Kiedy s. Faustyna Kowalska przyjechała do Wilna i nie miała spowiednika, znalazła ks. Michała Sopoćkę, który stwierdził, że to nie jest nawiedzona kobieta w habicie, ale rzeczywiście człowiek, który przeżywa życie mistyczne w sobie, który żyje "drugą przestrzenią", jak by to powiedział Czesław Miłosz - opowiadała Barbara Gruszka-Zych. - W Wilnie, przy ulicy Rasų 4, wiodącej do cmentarza Na Rossie, powstał obraz Jezusa Miłosiernego.
- Eugeniusz Kazimierowski podjął się malowania Jezusa Miłosiernego według opowieści s. Faustyny właśnie w miejscu, gdzie dziś s. Michaela Rak, polska zakonnica ze Zgromadzenia Sióstr Jezusa Miłosiernego, stworzyła pierwsze na Litwie i jak dotąd jedyne hospicjum, które nosi imię ks. Michała Sopoćki - podkreśliła nasza rozmówczyni. - Siostra przyjmuje wszystkich, niezależnie od narodowości. Tam są Litwini, Polacy, Żydzi, Rosjanie, których dużo jest teraz na terenie Litwy, ale przede wszystkim Wilna, i Ukraińcy, którzy też tam zagościli. Wszyscy znajdują tam schronienie, a siostra nazywa to miejsce "przystankiem niebo".
W cyklu "Moje Wilno" wysłuchaliśmy także opowieści Tomasa Venclovy, Krzysztofa Czyżewskiego, Romualda Mieczkowskiego oraz Mindaugasa Kvietkauskasa.
15:17 2023_01_30 12_45_30_PR2_Zapiski_ze_wspolczesnosci.mp3 Wilno Tomasa Venclovy - litewskiego poety, eseisty, tłumacza, literaturoznawcy, autora książek o Wilnie (Zapiski ze współczesności/Dwójka)
15:25 2023_01_31 12_44_38_PR2_Zapiski_ze_wspolczesnosci.mp3 Krzysztof Czyżewski, laureat Nagrody Giedymina, o Wilnie (Zapiski ze współczesności/Dwójka)
14:46 Dwójka zapiski ze współczesności 1.02.2023.mp3 Wilno Romualda Mieczkowskiego - poety, dziennikarza, działacza społeczności polskiej na Litwie, redaktora naczelnego kwartalnika literackiego "Znad Wilii" (Zapiski ze współczesności/Dwójka)
14:21 2023_02_02 12_45_12_PR2_Zapiski_ze_wspolczesnosci.mp3 Barbara Gruszka-Zych, poetka, dziennikarka i reporterka, krytyk literacki, o Wilnie (Zapiski ze współczesności/Dwójka)
14:15 2023_02_03 12_45_15_Dwojka_Zapiski_ze_wspolczesnosci.mp3 Mindaugas Kvietkauskas, litewski literaturoznawca, tłumacz i nauczyciel akademicki, o swoim Wilnie (Zapiski ze współczesności/Dwójka)
***
Tytuł audycji: Zapiski ze współczesności
Przygotowała: Dorota Gacek
Data emisji: 30.01-3.02.2023
Godzina emisji: 12.45
pg/uk
